Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
ABDULLAH ÇAVUŞ-Bağımsız Denetçi
GÜLCAN ŞİMŞEK ÇAVUŞ-Bağımsız Denetçi
Daha önceki yazılarımızda ifade ettiğimiz üzere ülkemizde kooperatifler 3 ayrı bakanlığa bağlı olarak kurulmaktadırlar. Yapı Kooperatifleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığına bağlı olarak kurulmakta ve faaliyet göstermektedir.
Yapı Kooperatif denildiğinde akla ilk olarak Konut Yapı Kooperatifleri gelmektedir. Bununla birlikte Yapı Kooperatifleri kendi aralarında 4 gruba ayrılmaktadır.
Bunlar aşağıdaki gibidir.
1- Konut Yapı Kooperatifleri
2- Toplu İşyeri Yapı Kooperatifi
3- Karma Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi
4- İhtisas Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi
İş bu yazımızda KONUT YAPI KOOPERATİFLERİ’nin kuruluş süreçleri ve faydaları hakkında bilgiler vermeye çalışacağız.
I-KONUT YAPI KOOPERATİFİNİN TANIMI VE FAYDALARI
Kooperatifler, ortak sosyo-ekonomik ve kültürel ihtiyaçların karşılıklı yardımlaşma, dayanışma ve kefalet yoluyla giderilmesini sağlamak ve ortaklarının çıkarlarını korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan değişir ortaklı, değişir sermayeli işletmelerdir.
Konut Yapı Kooperatifi, ortakları için uygun fiyatlı evler inşa etmek ve bu evlerdeki yaşamı sürdürmek için bir araya gelen bir grup insan tarafından oluşturulmuş organizasyonlardır.
Başka bir deyişle, inşaat aşamasındaki aracıları ortadan çıkarıp, evin maliyetini düşürmek amaçlı kurulan yapılardır da diyebiliriz.
Konut yapı kooperatiflerinde, her üye bir hisse alarak kooperatife üye olur. Kooperatife üye olan hissedarlar her ay, kooperatif yönetimi tarafından belirlenen miktarı öderler.
Bu ödenen miktar, konutun inşaatı ve çeşitli giderleri için harcanır.
Konut sahibi olmak için bir araya gelen kişiler tarafından oluşturulan kooperatifler, kar amacı güden bir kurum olmayıp hedefi doğrultusunda üyelerinin konut sahibi olmasını sağlar.
Konut inşaatı bittiğinde ise hissedarlar kendi paylarına düşen evin sahibi olurlar.
0’lı yıllarda ve öncesinde şimdiki gibi mortgage sistemi ve kredi alımı çok yaygın olmadığından ötürü konut yapı kooperatifi sistemi geliştirilmiştir. Bu sayede kişiler, kredi çekmeye gerek duymadan ev sahibi olabilmişlerdir.
2000’li yılların ortalarından itibaren faiz oranlarının düşmesi ile birlikte düşüşe geçen kooperatif furyası, günümüzde faizlerin tekrar yükselmesi ve kredi çekmenin zorlaşması gibi nedenlerden ötürü tekrar gündeme gelmiştir.
Konut yapı kooperatifleri kanalıyla banka kredileri ile uğraşmak istemeyen şahıslar, kooperatifler aracılığıyla ev sahibi olabilmektedir.
Konut edinmek maksadıyla bir kooperatife hissedar olarak giren kişilerin öncelikli elde edecekleri faydalar şunlardır.
- Uygun ödeme koşullarıyla konut sahibi olma hakkı elde edilir.
- Faizsiz bir şekilde hayalindeki eve kavuşabilir.
- Yönetim kuruluna etki etme hakkı olduğundan konutun mimarisi gibi alanlarda fikirlerini açıklayabilir.
- Konutun gelecek değeri ve kazanacağı değerle çok daha az ana para ödeyerek konut sahibi olma hakkı kazanılır. Dileyen kişiler daha sonra konutu daha yüksek bir fiyata satabilir.
- Kooperatif hissenizi satma hakkına sahipsiniz. Örneğin, özel birtakım durumlardan dolayı daha fazla ödeme yapmak istemediğiniz zaman hissedar olma şartlarına haiz kişiler olmak kaydıyla hissenizi ödeme yaptığınız bedel üzerinden satabilirsiniz.
- Kooperatif çatısı altındaki kişiler, gelecekteki komşularınızdan oluşur. Genel kurul toplantılarında gelecekteki komşularınızla tanışma ve nasıl bir yerde oturacağınız konusunda fikir sahibi olma şansı elde edersiniz.
II-KONUT YAPI KOOPERATİFİ KURULUŞ SÜRECİ
Yapı kooperatiflerinin kuruluş işlemleri için Kooperatif merkezinin bulunacağı ilin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğüne müracaat edilir.
Kuruluş sürecinde dikkat edilmesi gerekli hususlar aşağıdaki gibidir.
1-Ünvan Belirlenme Süreci
Müracaat öncesinde kurulacak yapı kooperatifi için bir unvan belirlenmelidir.
Belirlenecek olan unvanın Çevre Şehircilik İl Müdürlüğünce onaylanması gerekmektedir.
Onay alınmadan doğrudan MERSİS üzerinden unvan alınması halinde il müdürlüğünde sıkıntılar yaşanabilmektedir.
Kooperatif Ünvanı tespit edilirken dikkat edilmesi gerekli hususlar aşağıdaki gibidir.
– Ünvanda Kamu kurum ve kuruluşlarının isimlerine yer verilmemesi,
– Kooperatif türü ve amacına uygun olması, üçüncü şahıslarda yanlış bir kanaatin oluşmasına sebebiyet verecek nitelikte (arsa, hobi bahçesi, garden vb.) amaca aykırı ifadelere yer verilmemesi,
– Ünvanın devamına 1,2,3 gibi rakam eklenmemesi
– “Türk”, “Türkiye”, “Cumhuriyet”, “Milli” kelimelerinin bir ticaret ünvanına ancak Cumhurbaşkanlığı kararı ile konulabileceği hususunun göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
2-Ana Sözleşme Hazırlanması
Uygulamada bakanlık tarafından hazırlanmış olan Konut Yapı Kooperatifleri TİP SÖZLEŞMELERİ kullanılmaktadır.
Bununla birlikte bu sözleşmelerde değişiklikler yapılması halinde yapılan değişikliler olması halinde kuruluş onay işlemlerinin Bakanlıkça yapılması gerekmektedir.
İl Müdürlüğünce ünvanın uygunluğuna ilişkin verilen onay sonrasında kooperatif ana sözleşmesi Ticaret Bakanlığının Merkezi Sicil Kayıt Sisteminde (MERSİS) ( mersis.gtb.gov.tr ) düzenlenerek bu sistem üzerinden Ticaret Sicil Müdürlüğüne gönderilir.
4 adet ana sözleşme Ticaret Sicil Müdürlüğünde yetkilendirilmiş personel huzurunda kurucu ortaklarca imzalanır.
An sözleşmede yer alması gerekli zorunlu unsurlar aşağıdaki gibidir.
Unvan, merkez, süre ve ilk genel kurul toplantısına kadar görev yapacak yönetim (en az üç) ve denetim (en az iki) kurulu asil üyeleri ile ilgili bölümlerin doldurulmuş olması,
Ana sözleşmenin 7. Maddesi Sermaye (asgari 700,00TL) ve 8. Maddesi Paylar (asgari 1 Pay) maddelerinde değişiklik yapılmaması,
Ana sözleşmelerin son sayfasında yer alan ve kurucular ile ilgili bölümde; kurucuların adı ve soyadı (Tüzel kişiler için unvan), T.C. Kimlik Numarası (Tüzel kişiler için sicil numarası), tabiiyeti, ikametgah adresleri ile imza bölümlerinin bulunduğu kısımların ve her ortağın taahhüt etmeye zorunlu olduğu Sermaye Taahhüdü ile Ödediği Sermaye miktarının ana sözleşmesinin Sermaye ve Paylarla ilgili 7. ve 8. Maddelerine uygun olarak doldurulmuş olması,
1163 Sayılı Kooperatifler Kanununun 4.maddesine göre kurumlar tarafından taahhüt edilen nakdi sermayenin ¼’ü Ticaret Siciline tescil ve ilanı ile tüzel kişilik kazandıktan sonra kooperatif ya da kooperatif birliği hesabına aktarılmak üzere kurucu ortaklarca Ana sözleşmede belirtilen ilk yönetim kurulu üyelerinden birine ödenmesi ve bu hususun kooperatif izin başvuru formunda beyan edilmesi, gerekmektedir.
3-Kuruluş Başvurusunda İstenilen Belgeler
Kuruluş talebini içeren başvuru dilekçesi (En az iki kurucu yönetim kurulu üyesi tarafından imzalı) ve gerekli diğer belgeler ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğümüze doğrudan veya e-devlet yoluyla elektronik ortam üzerinden müracaat edilir.
Örnek Ana sözleşmelerden farklı hükümler içeren ana sözleşmelere ilişkin Yapı Kooperatif kuruluş işlemleri Bakanlıkça gerçekleştirilmektedir.
Konut Yapı Kooperatifi, Toplu İşyeri Yapı Kooperatifi ve Yapı Kooperatifi Birliklerinin kuruluş işlemleri için gerekli bilgi ve belgeler aşağıdaki gibidir.
a-Her sayfasının kurucular (en az yedi kurucu ortak) tarafından imzalanmış Ticaret Sicil Müdürlüğünce onaylı en az 4 adet kooperatif Ana sözleşmesi,
b-Kooperatifin/Birliğin kuruluş sermayesinin en az 1/4 ‘ünün, 19.10.2005 tarihli ve 411 sayılı Bankacılık Kanununa bağlı bir bankada, kurulmakta olan kooperatif/birlik adına açılacak özel bir hesaba, sadece kooperatifin/birliğin kullanabileceği şekilde yatırıldığını gösteren banka dekontu,
c-Yönetim ve Denetim Kurulu Üyeleri tarafından imzalanan Taahhütname, Vekaleten imza kabul edilmemektedir.)
Taahhütname metni aşağıdaki gibidir.
“Yapı Kooperatifi’nin Yönetim ve Denetim Kurulu Üyeleri olarak; 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu ve 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu ile ana sözleşmemiz gereği, aynı amaçlı ve esas faaliyet konusu aynı olan başka bir kooperatif ile birlikte bu kooperatifte Yönetim Kurulu üyesi olmadığımızı, aynı zamanda kurul üyeleri kendi içinde 2. dereceye kadar (bu derece dahil) ve diğer kurul üyeleri ile 3. dereceye kadar (bu derece dahil), usul ve fürundan biriyle, eşi ve kan ve sıhri hısımlık gibi bir akrabalık bağımızın bulunmadığını,
Ayrıca MERSİS üzerinde oluşturulan ana sözleşme metninde hiçbir değişiklik yapmadığımızı beyan ve taahhüt ederiz.”
d-Kooperatif kuruluş bilgi formu (Matbu evrak)
e-İlk yönetim ve denetim kurulu üyelerine ait (başvuru tarihi itibariyle son 6 ay içerisinde alınmış) adli sicil belgeleri, (Islak imzalı veya e-devlet üzerinden alınmış olmalıdır. Tüzel kişiliklerde, tüzel kişiliği temsile yetkili kılınmış kişinin adli sicil belgesi istenir.) Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından ya da 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu hükümlerine göre mahkûm olunmaması gerekmektedir.
f-İlk denetim kurulu üyelerinin en az lise mezunu olduğunu gösterir diploma veya öğrenim belgesi, (İlgili eğitim kurumundan veya e-devlet üzerinden temin edilebilir.)
g-Denetim Kurulu üyeleri kurucu ortak değil ise noterden alınacak imza beyanları,
ğ-Kooperatif birliklerinin kuruluşunda; kooperatif birliği kurulmasına ilişkin (kooperatiflerin konularının aynı veya birbiriyle ilgili nitelikte olmalı) en az 7 kooperatif tarafından kararın alındığı genel kurul toplantı tutanağı fotokopileri (noter onaylı)
İstenilmektedir.
III-YAPI KOOPERATİFLERİNİN ANASÖZLEŞME DEĞİŞİKLİĞİ İŞLEMLERİ
1163 Sayılı Kooperatifler Kanununun 3. maddesinin son fıkrasında belirtilen “Ana Sözleşme değişiklikleri de kuruluştaki usullere bağlıdır” hükmü uyarınca Yapı Kooperatiflerinin ve birliklerinin ana sözleşmelerinde yer alan ünvan, süre ve sermaye ile Konut Yapı Kooperatifleri ve Toplu İşyeri Yapı Kooperatifinin merkez değişikliklerine yönelik ana sözleşme değişiklik taleplerine ilişkin iş ve işlemler kooperatifin merkezinin bulunduğu Müdürlük tarafından yapılır.
Belirtilen kooperatif ana sözleşmelerinin yukarıda sayılan hükümleri dışında kalan anasözleşme değişiklikleri ise Bakanlık tarafından gerçekleştirilmektedir.
Anasözleşmede yapılması istenen değişiklikler için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğümüze dilekçe ile müracaat edilir.
Dilekçe ekinde;
- Değiştirilmesi düşünülen maddenin eski ve yeni şeklinin karşılıklı olarak 4 (dört) nüsha halinde yazılmış ve yönetim kurulunca imzalanmış metni,
- Ana Sözleşme değişikliğinin gerekçesini içeren noter onaylı yönetim kurulu kararı örneği ve Karar defteri açılış sayfası,(İlgili madde değişikliklerinin ve gerekçelerinin belirtilmiş olması gerekmektedir.)
- Kooperatifin kuruluş ilanının yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nin bir örneği, varsa ana sözleşme değişikliklerini içeren Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi örnekleri
- Ticaret Sicil Müdürlüğünden alınmış Yönetim Kurulu Yetki Belgesi
- Mevcut Yönetim Kuruluna ait noter onaylı imza sirkülerinin bir örneği,
- Kooperatife ait yürürlükteki anasözleşmenin bir örneği,
- Kooperatife ait güncel bilgileri içeren Genel Durum Bilgi Formu,
İstenilmektedir.
Faaliyetlerine devam eden kooperatiflerin süre değişikliği ile ilgili olarak; anasözleşmede belirtilen faaliyet süreleri sona ermiş olmasına rağmen zamanında süre uzatımı yapmayan, ancak faaliyetine devam eden kooperatiflerin, faaliyetlerini sürdürdüklerini ve tasfiye işlemlerine başlamadıklarını mahkemece atanmış bilirkişi raporu veya Yeminli Mali Müşavir raporu veyahut serbest muhasebeci mali müşavir raporu ile belgelemeleri halinde süre uzatımına ilişkin ana sözleşme değişiklik talepleri sonuçlandırılır. Tasfiye halindeki kooperatiflerin faaliyetleri tasfiye amacıyla sınırlı bulunduğundan, bu kooperatiflerin süre uzatımına ilişkin talepleri faaliyetlerini sürdürdüklerine dair herhangi bir rapor aranmadan karşılanır.
Kooperatif merkezinin, unvanının, süresinin ve her bir ortağın taahhüt edeceği pay miktarının değiştirilmesi taleplerinde, anasözleşme değişikliğine ilişkin yönetim kurulu kararında ilgili madde değişikliklerinin belirtilmiş olması gerekmektedir.
