Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
ANKARA KOOPERATİF/ÜRETİCİ PAZARI PROJESİ
Gülcan ŞİMŞEK ÇAVUŞ/Anadolu Ahileri Kadın Kooperatifleri Birliği Başkanı
Abdullah ÇAVUŞ/Anadolu Ahileri Kadın Kooperatifleri Birliği Koordinatörü
(ÜST BİRLİĞİMİZ TARAFINDAN HAZIRLANMIŞ VE ANKARA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİNE SUNULMUŞTUR)
Ankara Büyükşehir Belediyesi kadın istihdamının artırılması ve kadınların toplumsal yaşamda görünür kılınması amacıyla Yerel Eşitlik Eylem Planı geliştirmiş ve uygulamaktadır.
Birleşmiş Milletler’in “Kadın Dostu Kent” unvanı için hazırlanan 2 yıllık bir çalışma programıdır.
Bu program kapsamında Yerel Eşitlik Eylem Planı uygulayan Belediyeler, Kadın Dostu Kent unvanı alırlar.
Şu ana kadar 13 Kent ve 5 İlçe bu unvanı almıştır. Ankara Büyükşehir Belediye 01.01.2019 tarihinde bu yana Yerel Eşitlik Eylem Planını yürütmektedir.
Eylem planında, 5.1.8 “ Kadın kooperatiflerinin desteklenmesi “olarak belirlenmiştir. Bu hedefi gerçekleştirmek için Gümrük Bakanlığı ile görüşülmüş Ankara’daki kadın kooperatiflerinin listesi alınmıştır.
Kadın Danışma Merkezi, Kadın kooperatifleri için işbirliği çalışmaları başlatmıştır.
Bu kapsamda; Ankara Büyükşehir Belediyesi Sayın Mansur YAVAŞ’ın talimatıyla 2019 yılında KADIN KOOPERATİFLERİ ÇALIŞTAYI DÜZENLEMİŞTİR.
Ankara Büyükşehir Belediyesi “Kadın Kooperatifleri Çalıştayı” Yenimahalle Belediyesi ile birlikte ilk kez kadın kooperatiflerinin bir araya getirmiştir. UN WOMEN desteği ile yapılan çalıştay’ da kooperatiflerin sorunları, çözüm önerileri ve Belediyelerden beklentileri workshop’ta belirlenmiştir.
25 Kadın kooperatifi ve 14 Ulusal ve Uluslar arası kuruluşun birlikte yaptığı değerlendirmelerin sonucunda;
1. Kadın kooperatiflerinin Ankara ‘da bir çatı altında toplanması teşviği
2. Kadın kooperatiflerinin fon kuruluşları ile proje yapması için yerel yönetimlerin desteğinin gerekliliği
3. STK’ların yerel yönetimler ile aktif çalışması
4. Kooperatiflere proje yazma eğitimlerinin verilmesi
5. HALK Market projesinin kadın kooperatiflerini kapsaması
6. Ev Eksenli Çalışan Kadınlar Derneği ile kooperatifler arasında yerel yönetimlerinin köprü oluşturması
7. Kooperatiflere üretim atölyeleri konusunda fiziksel mekan desteğinin sağlanması
8. Kooperatifler için başarılı belediyelere çalışma ziyareti düzenlenmesi
9. Ankara Büyükşehir Belediyesi Kadın Çalışmaları web sitesinde “Kadın kooperatifleri” linki eklenmesi
10. Ankara Büyükşehir Belediyesi Kırsal Hizmetler Dairesi Başkanlığının kooperatif odaklı projeler üretmesi
11. Kooperatiflere kermes ve Pazar yeri desteğinin sağlanması
12. Belediyelerin E-Ticaret için ilgili kurumlara çalıştay raporunu paylaşması
13. Belediyelerin billboardlarında kooperatiflere eşit olarak dönemsel destek sunması
14. Kooperatiflere fuarlar için transfer desteğinin sağlanması
15. Kooperatiflere eğitim, tanıtım ve pazarlama desteğinin ilçe Belediyeleri ile birlikte eşgüdümlü verilmesi
Kadının toplum içindeki yeri ve önemi oldukça büyüktür.
Nesillerin çoğalmasında doğurgan rolü üstlenen kadınların, sosyal yaşam ve ekonomi içinde de etkin rol alması toplumların kazancına olacaktır.
Kadın istihdamını artırma hedefine ulaşmak, işgücünün kadın katılımının düşük olduğu ve kadınlar için düşük istihdam fırsatlarının olduğu önemli bir toplumsal cinsiyet farkı ile nitelendiği Türkiye’de bir öncelik haline gelmiştir.
I-ÜLKEMİZDE VE DÜNYADA KADIN İSTİHDAMI
Kadınlar, Türkiye nüfusunun neredeyse yarısını oluşturmaktadır (40 milyon), bununla birlikte Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan Temmuz 2019 verilerine göre işgücüne katılım oranı kadınlar için %34,5 iken i erkekler için %71,8’dir.
Bu oran, BRICS (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika) ülkeleri, OECD ve AB üyesi gibi üst-orta gelirli ülkelerle kıyaslanmayacak düşüktür. Avrupa Birliğinde kadınların işgücüne ortalama katılım oranı %51,3 civarındadır.
Bu düşük kadın istihdam oranıyla Türkiye, OECD ülkeleri arasında Güney Afrika’dan sonra en düşük kadın istihdam oranına sahip ülke konumundadır.
Sürdürülebilir kalkınma amacı ile kadın istihdamı birbiriyle doğrudan ilişkilidir. Dünya nüfusunun yarısını oluşturan kadınların üretim sürecinden uzak kalması kalkınma ve sosyo-ekonomik büyüme açısından önemli bir handikap oluşturmaktadır.
II-TÜRKİYEDE VE DÜNYADA KOOPERATİFÇİLİK
Türkiye’de kadın istihdamını artırmak amacıyla; 1999 yılında kadın kooperatifleri kurulmaya başlamıştır.
Bunlar kadınlar tarafından kadınlar için oluşturulmuş yapılardır. Bugün, kadın kooperatifleri sektörü küçük olsa da, ülke genelinde ortaklarına ve topluma mal ve hizmet sunmaktadır. Kadın kooperatifleri yalnızca ekonomik amaçlı ve yalnızca sosyal amaçlı olan yapılar arasındaki sınırı aşan örgütlenmelerdir.
Kooperatifçilik toplumların işbirliği yaparak zorlukları dayanışma içerisinde aşma ve başarıyı birlikte yakalama bilinç ve yeteneğinin ürünüdür. Yani bizim yüzyıllar boyu yabancı olmadığımız bir kültürün ürünüdür.
Lonca ve Ahilik gibi bizim medeniyetimize ait sosyo-ekonomik sistemlerin ülkemizde çağdaş anlamda kooperatifçiliğin gelişmesine de zemin oluşturduğunu görmekteyiz.
Kooperatifler; genel olarak tarım, toptan ve perakende ticaret, konut yapımı, su, enerji, eğitim, turizm, taşımacılık, sağlık, bankacılık ve sigortacılık alanlarda/sektörlerde faaliyet göstermektedirler.
Ancak, bilgi ve iletişim teknolojisi gibi alanlarda, yaşlı ve çocuk bakımı hizmetleri, el sanatları ve kültürel alanlarda da yeni kooperatif türleri yaygınlaşmaktadır
Kooperatifler tüm ülkelerde mevcuttur ve Dünya genelinde 1 milyardan fazla insana hizmet ettikleri tahmin edilmektedir. Birçok farklı biçimde ve tüm sektörlerde faaliyet göstermektedirler.
Kooperatifler; ihtiyaç duyuldukları her yerde kurulabilmeleri avantajına sahip olmaları nedeniyle yoksulluğun azaltılmasında etkin bir araçtırlar. Ayrıca birçoğu, sosyal ve ekonomik destek sistemlerine, eğitim, sağlık, sigorta, kredi ve diğer gerekli hizmetlere erişim sağlamada önemli katkılarda bulunmaktadır.
Kooperatifler; bireylerin, özellikle yoksul insanların, tek başlarına elde etmeleri zor olan ürünler ve hizmetler için katma değer yaratırlar. Bu durum, ortaklara ait kaynakların birlikte verimli şekilde kullanılmasıyla mümkün olmaktadır.
Kooperatifler ayrıca küresel ekonomik fabrikada önemli bir dişlidir. Ticaret hacimleri, gelişen ve gelişmekte olan ülkelerin gayrisafi yurtiçi milli hasıla rakamlarının % 3-10’u oluşturmaktadır.
Dünyanın en büyük 300 kooperatifine ait bilgilerin derlenmesiyle oluşturulan ICA Kürsel-300 projesine göre 2008 yılında kooperatiflerin toplam ciroları 1,6 trilyon Dolar’a ulaşmaktadır.
Sadece bu 300 kooperatifin ciro toplamı, dünyanın 9. büyük ekonomisinin gayrisafi yurtiçi milli hasıla rakamıyla başa baştır.
III-KOPERATİFLERİN FAYDALARI
Kooperatiflerin faydalarını aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür
1-Kooperatifçilik ‘‘Birlikten kuvvet doğar. Bir elin nesi var, iki elin sesi var’’ atasözümüzde de belirtildiği gibi bir güç odağı ve iktisadi faaliyetler için bir baskı aracıdır.
2-Kooperatif, fertlerin tek tek altından kalkamayacak işleri gerçekleştirilen mükemmel bir dayanışma kuruluşudur.
3-Kooperatifçilik gelir dağılımından zarar görenlerin, bu zararı etkisiz hale getirmede(dağıtımda) denge oluşturan bir teşekküldür.
Kooperatifçilikle, maddi ve manevi ihtiyaçların en az gider ve maliyetle ortakların ayağında giderilmesi mümkün olabilmektedir. Diğer bir ifadeyle üretici ile tüketici arasındaki kademeler kooperatifler vasıtasıyla ya tamamen kalkmakta veya en aza inmektedir.
4-Kooperatifçilikle emek ve ürünün gerçek değerini bulması sağlanabilir. Diğer bir ifadeyle kooperatifler fiyatın oluşmasında üreticinin zararlarının bertaraf edilmesinde bir sigorta görevi ifa eder.
5-Kooperatifler bencilliği önler. Kendi çıkarlarını hesaba katmadan başkaları lehine karşılıklı olarak çaba harcanmasına hizmet eder. Bu fonksiyonlarıyla kooperatifler insani ve ahlaki kuruluşlardır.
6-Kooperatifleşmeyle israf önlenir. Maliyet düşer, üretim artar ve verimlilik yükselir.
7-Kooperatifler birer demokrasi okuludur. Seçimle göreve gelip, seçimle görevden ayrılma sayesinde toplum ihtiyaçlarına daha kısa sürede cevap verme, insana hizmet konusunda en güzel fırsatları veren kurumlardır.
8-Tüketici güvenilir, kontrolden geçmiş besin maddelerine kavuşmuş olur.
9-Pazarda fiyatların aşırı derecede yükselmesine kooperatifler engel olur. Bu suretle tüketicinin korunmasına hizmet edilmiş olur.
10-İstihdam sağlanmasında kooperatifler büyük rol oynayabilir. Bütün ülkeyi kaplayacak tesisleri, fabrikaları, emtia depoları, satış mağazaları ve eğitim kurumları ile kooperatifler işsizliğe karşı düşünülecek çarelerin birisi, belki de en etkilisidir.
IV- ANKARA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ KADIN KOOPERATİFLERİ DESTEKLERİ
BAŞKENT MARKET: Kadınların ekonomik güce katılıp istihdamlarının sağlanmasında büyük bir yeri olan kadın kooperatiflerinin en büyük sorunlarından olan ürettiği ürüne pazar bulup, tüketiciye ulaşamama problemi, Ankara ve çevre illerde üretim yapan yerel kadın kooperatifleri için Başkent Market sayesinde son buluyor.
Gıda üretimi yapan kadın kooperatiflerine raflarında yer veren Başkent Market ilerleyen günlerde Ankara’nın çeşitli ilçelerinde sayılarını da arttırdıkça kadın kooperatifi sayısını da arttırmayı planlıyor. Üstelik ürünleri https://www.baskentmarket.com.tr/ e-ticaret sitesinde de satışa sunuyor.
ORTAK DİJİTAL AĞ ARACILIĞI İLE KADIN KOOPERATİFLERİNİN DESTEKLENMESİ: Kadın kooperatifleri temsilcileri ile kurulan ortak dijital ağ aracılığıyla kooperatiflerin faydalanabileceği fon ve hibe çağrılarından ayrıca kapasite geliştirme eğitimlerinden haberdar edilmektedir. Bununla birlikte dönemsel toplantılar aracılığıyla kadın kooperatifleriyle bir araya gelinmekte ve atölye ziyaretleri yapılmaktadır.
KOOPERATİF KULUÇKA ALANI: 2023 yılı hedefleri arasında kadın kooperatifleri için bir “kooperatif kuluçka alanı” yapılması planlanmaktadır.
Bu alanda hem yeni kooperatif kurmak isteyen kadınlara mentörlük hizmeti vermeyi, hem de kooperatiflerini kurmuş olan kadınlara eğitimler vererek kapasitelerini geliştirmelerine yardımcı olmak hedeflenmektedir.
V- KOOPERATİF/ÜRETİCİ PAZARI PROJESİ
Özellikle ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamak ve kendilerine iş alanı yaratmak konusunda sıkıntılar yaşayan ve dezavantajlı grup olarak değerlendirilen kadınların, ekonomik hayata katkılarının artırılması ve sosyal yaşama etkin katılımlarının sağlanması için uygun modellerden birinin kooperatifçilik olacağı değerlendirilmektedir.
İster toplumsal yarar ister istihdam yaratmak isterse üretim yapmak amacıyla kurulmuş olsunlar, kooperatifler her durumda kadınlar için bir etkileşim ve dayanışma imkân sağlamaktadır.
Kooperatif çatısı altında farklı yeteneklere sahip kadınların bir araya gelerek ortak bir kapasite oluşturabilmeleri, ülkelerin sosyal ve ekonomik yönden kalkınmalarına büyük faydalar sağlayacaktır. Bu bağlamda, ekonomik yönden ayakta durabilen kadınlar ailesine, yaşadığı toplumsal çevreye ve ülkesine daha faydalı bir birey olarak toplumsal hayatta hak ettiği yeri alabilecektir.
Dolayısıyla kooperatifler, özellikle kadınların, bulunduğu toplumda ekonomik ve sosyal hayata katılım sağlamalarında önemli bir işletme modeli olarak değerlendirilebilir.
Dünyada birçok ülke kalkınmalarını kooperatifler sayesinde tamamlamıştır. Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı’n da kooperatifler yolu ile kalkınmaya büyük önem verildiği görülmektedir.
Bununla birlikte üreten kooperatiflerin ürünlerine aracı kullanmaksızın doğrudan tüketiciye ulaştırılmasında ciddi problemler bulunmaktadır.
Sonuç olarak Kadın Kooperatiflerinin PAZAR BULMA SORUNU bulunmaktadır.
Ankara Büyükşehir belediyesi Başkent marketler kanalı ile bu sorunun çözümüne katkı sunmaktadır. Ancak bu yeterli değildir.
Bu yönde çalışmaların artırılması gerekmektedir.
Anadolu Ahileri Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifleri Üst Birliği olarak sosyal sorumluluk duygumuzdan hareketle internet ortamında e-Pazar sitesi ( kooperatifpazari.com ) oluşturduk.
Web sitemizde başlangıçta kooperatiflerin logoları altında faaliyetleri, ürünleri konusunda bilgiler verilecek, ürünlerinin resimleri paylaşılacaktır. Kooperatif pazarını ziyaret ederek, Ürünlerden almak isteyenler doğrudan kooperatif başkanı veya yetkilisine yönlendirilecektir. Bu işlemlerden kaynaklı aracılık hizmetlerimiz tamamen ücretsizdir.
Büyükşehir belediyesi tarafından Maltepe pazarı örneğinden hareketle haftanın her günü faaliyette bulunacak olan BİR KOOPERATİF VE ÜRETİCİ PAZARI kurulmasında büyük faydalar bulunmaktadır.
Hem bu sayede yazımızın başında değinmiş olduğumuz BİRLEŞMİŞ MİLLETLER’İN “KADIN DOSTU KENT” unvanını almaya bir adım daha yaklaşılacaktır.
VI-KOOPERATİF VE ÜRETİCİ PAZARINDA SATIŞ YAPMANIN ŞARTLARI
Kurulacak olan pazarda olası üretici veya kooperatif dışında kişilerin satış yapmasını engellemek amacıyla aşağıdaki kurulların getirilmesinde fayda bulunmaktadır.
1- Pazarda Kooperatifler ve Çiftçi Kayıt Sistemine (ÇKS) kayıtlı çiftçiler dışında kimse satış yapmayacaktır
2- Çiftçiler sadece kendi ürettikleri ve ÇKS de belirtilen tarımsal ürünlerini satabileceklerdir
3- Kooperatifler; ortakları tarafından üretilen ve kooperatife satması için verdikleri tarımsal ürünler ile yine ortaklarının üretmiş olduğu ürünlere ait işlenmiş tarım ürünlerini satacaklardır.
4- Sadece Kadın kooperatiflerine mahsus olmak üzere ev ekonomisine katkı anlamında üretilen yiyecek, içecek, giyim, takı, el sanatları ürünleri vb.diğer ürünlerde pazarda satılabilecektir.
5- Kendilerine pazarda yer verilen üretici ve kooperatifler komisyoncuların kullandığı depozitolu kasa ile kesinlikle ürün getirmeyeceklerdir.
6- Üreticiler ÇKS kaydında olmayan kendilerinin ürettikleri ürünler dışında ürün satışı yapmayacaklardır.
7- İşlenmiş ürünlerin etiketleri yeni olacak, son kullanma tarihi geçmiş ürün satılmayacaktır.
8- Organik sertifikası bulunmayan ürünler organik etiketi ile satışa sunulmayacaktır.
9- Üreticiler ve kooperatifler pazara gelirken üretici bilgi formunu doldurmuş olarak gelecekler, formları görevli personele teslim ettikten ve formda belirtilen ürünler kontrol edildikten sonra pazara giriş yapacaklardır.
10- Başvuru Formunda bildirim yapılmayan ürünlerin satışına müsaade edilmeyecektir.
11- Kendilerine pazarda yer verilen üretici ve kooperatifler komisyoncuların kullandığı depozitolu kasa ile kesinlikle ürün getirmeyeceklerdir.
12- İşlenmiş ürünlerin etiketleri yeni olacak, son kullanma tarihi geçmiş ürün satılmayacaktır.
13- Organik sertifikası bulunmayan ürünler organik etiketi ile satışa sunulmayacaktır.
14- Üreticiler ve kooperatifler pazara gelirken üretici bilgi formunu doldurmuş olarak gelecekler, formları görevli personele teslim ettikten ve formda belirtilen ürünler kontrol edildikten sonra pazara giriş yapacaklardır.
15- Formda bildirim yapılmayan ürünlerin satışına müsaade edilmeyecektir.
16- Üretici ve Kooperatifler pazarda kendilerine tahsis edilenler satış tezgâhını kesinlikle bir başkasına kullandıramayacaktır.
17- Tezgâhını başkasına kullandırdığı tespit edilenin tezgâh hakkı başkaca bir uyarıya gerek kalmadan bir tam yıl süreyle askıya alınacaktır.
18- Pazarda yer almak isteyenler müracaatlarını Ankara Büyükşehir Belediyesi KIRSAL HİZMETLER DAİRESİ BAŞKANLIĞINA yapacaktır
Sonuç; ülkemizde İstanbul ve İzmir Büyükşehir Belediyeleri başta olmak üzere birçok belediye üretici ve kooperatif pazarları kurmaya başlamıştır.
Ankara ilimizde ise Keçiören Belediyesi ÜRETİCİ PAZARLARI kurmaya başlamıştır.
Ancak bu pazarlarda KADIN KOOPERTİFLERİNE özel bir düzenleme bulunmamaktadır.
Keza bu pazarlar haftanın belli günlerinde kurulmaktadır.
Bizim önerimiz Maltepe Pazar yeri örneğinde olduğu gibi haftanın 7 günü hizmet verecek olan sabit bir KOOPERATİF VE ÜRETİCİ PAZAR YERİDİR.
