TRT ENERJİ PAYI HAKKINDA 5784 SAYILI KANUN İLE YAPILAN ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER/Abdullah ÇAVUŞ/E. Vergi Müfettişi (23.08.2019)
admin
Ağustos 23, 2019
Manşet, TRT GELİRLERİ KANUNLARI, Yazılarım, Yazılarım
965 Views
TRT ENERJİ PAYI HAKKINDA 5784 SAYILI KANUN İLE YAPILAN ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER (23.08.2019)
Abdullah ÇAVUŞ/E. Vergi Müfettişi
TRT Gelirleri Kanunu ile ilgili yazılarımızda defaatle belirtiğimiz üzere Anayasamızın 133. maddesi ve TRT Kuruluş Kanunu ile
” KAMU HİZMETİ YAYINCISI” olarak görevlendirilmiş olan TRT’ye yayınlarının finansmanı amacıyla TBMM tarafından 1984 yılında 3093 sayılı TRT Gelirleri Kanunu çıkarılmıştır. Bu kanuna göre TRT’nin iki önemli gelir kalemi bulunmaktadır.
1. cisi Nihai Tüketicilere Elektrik Enerjisi satışı üzerinden alınan %2 oranında pay ki geçmişte bu oran %3,5 lerdeydi
2. cisi ise kanunda sayılı bandrole tabi cihaz imalat ve ithalatçıları tarafından bir defaya mahsus olarak ödenen Bandrol Ücretleridir.
Bandrol ücreti konusunda 50 yi aşan makalemizi bu sayfamızda ve diğer sosyal medya ortamlarında paylaştık.
TRT enerji payı ise bandrol ücretine göre çok daha fazla tartışılan bir konu olmuştur. Bu tartışma basın ve kamuoyu yanında siyasi parti gruplarınca TBMM çatısı altında da devam etmiştir.
TRT Enerji Payının hangi matrah üzerinden alınacağı konusu ise TEDAŞ’ın özelleştirilmesinden önce TEDAŞ ile özelleştirilme sonrasında ise yeni dağıtım ve üretim şirketleri arasında bir çoğu yargıya taşınan ihtilaflar yaşanmasına yol açmıştır.
Biz TRT Enerji Payı Yazılarımız ile 2008 yılında 5784 sayılı kanun ile yapılan önemli değişiklikleri ve değişiklik öncesi uygulamayı sizlerle paylaşacağız.
Bununla birlikte daha sonraki yıllarda da gerek matrah gerek mükellef kısıtlaması şeklinde bazı yeni değişiklikler yapılmış olup onlarda başka yazılarımızın konusu olacaktır.
3093 Sayılı Kanunda TRT Enerji Payına ilişkin düzenlemeler konusunda birisi 26.07.2008 tarihli Resmi Gazete de yayınlanan 5784 Sayılı Kanun ile değişiklikler yapılmıştır.
Bu değişiklik sonrası meri mevzuat ve öncesi mevzuat aynen aşağıda olduğu gibidir.
I-Değişiklik Sonrası Meri Mevzuat:
3093 sayılı TRT Gelirleri Kanunun 4/c maddesinde;
“Nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı yapan lisans sahibi tüzel kişiler, iletim, dağıtım ve perakende satış hizmetlerine ilişkin bedeller hariç olmak üzere, elektrik enerjisi satış bedelinin yüzde ikisi tutarındaki payı (Katma Değer Vergisi, diğer vergiler, fon ve paylar ile benzeri kesintiler hariç) faturalarında ayrıca gösterir ve bu kapsamdaki bedelleri Türkiye Radyo-Televizyon Kurumuna intikal ettirirler.
Organize sanayi bölgeleri tüzel kişilikleri, serbest tüketici olarak tedarikçilerden katılımcıları için temin ettikleri enerjiye ilişkin olarak Türkiye Radyo-Televizyon Kurumuna ayrıca pay yatırmaz”
hükmü bulunmaktadır.
Aynı kanunun 5/c maddesinde ise;
“(5784 sayılı Kanunun 11.md. ile değişik bent) Nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı yapan lisans sahibi tüzel kişilerce, bu Kanunun 4 üncü maddesinin (c) bendine göre hesaplanacak bedeller en geç tahakkuku takip eden ikinci ayın yirmi beşinde Türkiye Radyo-Televizyon Kurumunun göstereceği banka hesabına ödenir ve tahakkuk cetvelleri aynı süre içinde Türkiye Radyo-Televizyon Kurumuna gönderilir.
Nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı yapan lisans sahibi tüzel kişiler üçer aylık dönem bilânçoları kesinleştiğinde, o dönemin ödemeleri ile bilançoya göre ortaya çıkacak farklar müteakip ayın sonuna kadar taraflarca mutabakatı yapılarak tasfiye edilir.
Ödemelerin geciktirilmesi halinde, her geçen ay ve kesri için, nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı yapan lisans sahibi tüzel kişilere 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda öngörülen gecikme zammı oranında gecikme faizi uygulanır. Kurum alacağı 9.6.1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu hükümlerince takip ve tahsil olunur.”
Hükmü bulunmaktadır.
Aynı kanunun 10. maddesinde ise ;
“Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ile beyanname, bandrol ve etiketler ile ilgili diğer hususlar Türkiye Radyo – Televizyon Kurumu tarafından tespit edilir.
(Değişik : 6/7/1999 – 4397/6 md.) Bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak, bandrole tabi cihazları, satın alan, devralan, toptan veya perakende satışını yapan firmalar ile bu cihazları kullananların kontrol ve denetimleri Kurumun görevlendireceği denetim elemanlarınca yapılır ve tespit edilen bandrolsüz her bir cihaz için Kurumca bu Kanunun 6 ncı maddesindeki hükümler uygulanır. İmalatçı, ithalatçı ve ihracatçıların, Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. ve Türkiye Elektrik Üretim-İletim A.Ş. ile bu kuruluşların dışında kanunla elektrik üretimi ile iletimi tesisleri kurmaya ve işletmeye, dağıtım ve ticaretini yapmaya yetkili kılınan diğer kurum, kuruluş ve işletmelerin denetimleri, Türkiye Radyo-Televizyon Kurumunun talebi üzerine 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 135 inci maddesinde belirtilen incelemeye yetkililer tarafından yapılır ve sonuçları Kuruma bildirilir.”
Hükümleri bulunmaktadır.
II-Anılan Maddelerin Eski Halleri Aşağıdaki gibidir.
Madde 4 –
c) Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. ve Türkiye Elektrik Üretim-İletim A.Ş. ile bu kuruluşların dışında kanunla elektrik üretimi ve iletimi tesisleri kurmaya ve işletmeye, dağıtım ve ticaretini yapmaya yetkili kılınan diğer kurum, kuruluş ve işletmeler nihai tüketiciye satılan enerjiden elde edilen gayri safi satış hasılatının (katma değer vergisi hariç, tüm fon, vergi ve paylar dahil) % 3,5 (% 2) oranı tutarındaki payı Türkiye Radyo Televizyon Kurumuna intikal ettirirler.
d) (6/7/1999 tarihli ve 4397 Sayılı Kanunun 4. maddesi ile aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.) (a) ve (c) bentlerinde belirtilen oranları yüzde yüzüne ( % 100) kadar artırmaya veya eksiltmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Tahsilat:
Madde 5 –
c) Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. ve Türkiye Elektrik Üretim-İletim A.Ş. ile bu kuruluşların dışında kanunla elektrik üretimi ve iletimi tesisleri kurmaya ve işletmeye, dağıtım ve ticaretini yapmaya yetkili kılınan diğer kurum, kuruluş ve işletmelerce, bu Kanunun 4 üncü maddesinin (c) bendine göre hesaplanacak pay, en geç tahsilatı takip eden ayın 25’inde Türkiye Radyo-Televizyon Kurumunun göstereceği banka hesabına ödenir ve tahakkuk cetvelleri aynı süre içinde Türkiye Radyo-Televizyon Kurumuna gönderilir.
Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. ve Türkiye Elektrik Üretim-İletim A.Ş. ile bu kuruluşların dışında kanunla elektrik üretim ve iletimi tesisleri kurmaya ve işletmeye, dağıtım ve ticaretini yapmaya yetkili kılınan diğer kurum, kuruluş ve işletmelerin üçer aylık dönem bilançoları kesinleştiğinde, o dönemin ödemeleri ile bilançoya göre ortaya çıkacak farklar müteakip ayın sonuna kadar taraflarca mutabakatı yapılarak tasfiye edilir.
Ödemelerin geciktirilmesi halinde, her geçen ay ve kesri için, Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. ve Türkiye Elektrik Üretim-İletim A.Ş. ile diğer kurum, kuruluş ve işletmelere 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda öngörülen gecikme zammı oranında gecikme faizi uygulanır. Kurum alacağı 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu hükümlerince takip ve tahsil olunur.
III- Eski ve Yeni Mevzuat Arasındaki Farklar:
1-Matrah Konusundaki Farklılıklar:
Kanunun 4/c. maddesinin eski halinde enerji payı matrahı;
Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. ve Türkiye Elektrik Üretim-İletim A.Ş. ile bu kuruluşların dışında kanunla elektrik üretimi ve iletimi tesisleri kurmaya ve işletmeye, dağıtım ve ticaretini yapmaya yetkili kılınan diğer kurum, kuruluş ve işletmeler nihai tüketiciye satılan enerjiden elde edilen gayri safi satış hasılatının (katma değer vergisi hariç, tüm fon, vergi ve paylar dahil) bedel üzerinden TRT enerji payı alınmaktaydı.
Kanunun 4/c. maddesinin yeni halinde enerji payı matrahı;
Nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı yapan lisans sahibi tüzel kişiler, iletim, dağıtım ve perakende satış hizmetlerine ilişkin bedeller hariç olmak üzere, elektrik enerjisi satış bedelinin yüzde ikisi tutarındaki payı (Katma Değer Vergisi, diğer vergiler, fon ve paylar ile benzeri kesintiler hariç) faturalarında ayrıca gösterir ve bu kapsamdaki bedelleri Türkiye Radyo-Televizyon Kurumuna intikal ettirirler.
Hükmü bulunmaktadır.
a) Özetle eski halinde sadece KDV hariç bedel üzerinden TRT enerji payı tahsil edilmekte iken yeni haline göre KDV’si ve diğer vergiler, fon ve paylar ile benzeri kesintilerde hariç tutulmuştur.
b) Keza yeni halinde iletim dağıtım ve perakende satış hizmetlerine ilişkin bedeller de TRT payı dışında tutulmuştur.
Enerji payı matrahında TRT aleyhine düzenlemeye gidilmiş olup bu tarihten sonra TRT enerji gelirleri payında ciddi düşmeler beklenmesine rağmen, 2008 yılında elektriğe yapılan toplam % 45 oranında ki zam (Ocak%10, Temmuz%25, Ekim %10) dolayısıyla TRT’nin rakamsal olarak ciddi bir kaybı olamamıştır.
2-Mükellef Kapsamındaki Daralma:
Maddenin eski haline göre EPDK dan lisans almış Organize Sanayi Bölgeleri TRT payı ödemekle mükelleftirler.
Kanun değişiklik tarihi itibariyle EPDK web sayfası verilerine göre Lisans alan toplam Organize sanayi Bölgesi sayısı 106 adet olup, bunların içerisinde kanunun değişiklik tarihinden önce(26.07.2008) lisans alan OSB sayısı ise 90 adettir.
Bu 90 adet OSB TRT enerji payını kanun değişikliğine kadar ödemek zorundadırlar.
Kanunda 26.07.2008 tarihinde yapılan değişiklikle OSB’lerin bizzatihi tüzel kişilikleri kapsam dışı tutulmuştur. Maddenin yeni haline göre OSB tüzel kişilikleri, serbest tüketici olarak tedarikçilerden katılımcıları için temin ettikleri enerjiye ilişkin olarak TRT ye ayrıca pay yatırmaz hükmü bulunmaktadır.
Dolayısıyla OSB yönünden mükellef sayısında daralma olmuştur.
Ancak OSB’lerin kendilerinin elektrik üretip katılımcılarına satmaları halinde TRT payı ödemekle mükellef olmaya devam edeceklerdir.
3-Ödeme Süreleri Konusundaki Değişiklik:
Kanun değişiklik tarihinden önceki uygulamada mükelleflerimiz TRT enerji payı ödemelerini en geç tahsilâtı takip eden ayın 25’inde banka hesaplarımıza ödemek zorundadırlar.
Kanun değişiklik tarihi olan 26.07.2008 tarihinden sonra ise en geç tahakkuku takip eden ikinci ayın 25’inde banka hesaplarımıza ödemek durumunda kalmışlardır.
Bu durumda ödeme sürelerinde Kurum aleyhine 1 aylık gecikme oluşmuştur.
4– Tahsilat Esasından Tahakkuk Esasına Geçilmiştir:
3093 sayılı Kanunun 5/c maddesinde yapılan değişiklikle daha önce enerji payı gelirlerinde mevcut olan tahsilât esasına göre beyan esasından, tahakkuk esasında beyan uygulamasına geçilmiştir.
Bunun sonucunda daha önceleri enerji üretim firmalarıyla zaman zaman yaşanmakta olan tahsilât yapamadık gerekçesi ortadan kalkmış olup bu düzenleme TRT lehine olmuştur.
Abdullah ÇAVUŞ/E. Vergi Müfettiş
Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
