Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİNİN FİNANSMANI VE SEÇİM HARCAMALARI
Abdullah ÇAVUŞ/E.Vergi Müfettişi (19.05.2024)
Ülkemizde 2014 yılı öncesinde Cumhurbaşkanı seçimi meclis tarafından gerçekleştirildiği için o dönem Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin finansmanına yönelik herhangi bir hukuksal düzenleme bulunmamaktaydı.
2007 yılında 5678 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 2. maddesi ile Anayasanın 79. maddesinin son fıkrasına ‘Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi’ ibaresi eklenmiş ve YSK’nin Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesine yönelik görevli ve yetkili olduğu belirtilmiştir.
5678 sayılı Kanunun 4. maddesi ile Anayasanın 101. maddesi değiştirilmiştir. Bu değişikliğe göre; Cumhurbaşkanı halk tarafından, en fazla iki dönemle sınırlı olmak üzere, beş yıl için seçilecektir. Cumhurbaşkanı adaylığı doğrudan yapılamayacak; en az yirmi milletvekili ya da yapılan en son genel seçimlerde toplam geçerli oyların %10’unu geçen siyasi partiler tarafından aday olarak gösterilebilecektir.
Ancak 101. maddede 2017 yılında 6771 Sayılı Kanun ile yeniden değişiklik yapılmış ve Cumhurbaşkanlığına aday gösterebilecek kişi ve kurumlar; siyasi parti grupları, en son seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az %5’ini almış siyasi partiler ve en az yüz bin seçmen olarak değiştirilmiş ve bağımsız adayların da seçimlere katılabilmesine imkân tanınmıştır.
5678 sayılı Kanunun 5. maddesi ile Anayasanın 102. maddesinde de değişiklikler yapılmış; Cumhurbaşkanı seçimlerinin genel oyla yapılacağı, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan adayın Cumhurbaşkanı seçilmiş olacağı gibi hususlar düzenlenmiştir.
Ayrıca maddenin son fıkrasında seçime ilişkin usul ve esasların kanunla düzenleneceği belirtilmiş ve bu konudaki 6271 sayılı Cumhurbaşkanı Seçim Kanunu (CSK) 26.01.2012 tarihinde TBMM’de kabul edilerek yürürlüğe girmiştir.
CSK’nin 2/6. maddesinde YSK’nin Cumhurbaşkanı seçimlerinin başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen içinde yönetimi ve dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapmak ve yaptırmak amacıyla, gerekli ilke kararlarını almaya yetkili olduğu belirtilmiştir. Doğrudan halk tarafından yapılacak olan ilk Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde YSK’nin 10 Haziran 2014 tarihli 2911 sayılı kararıyla Cumhurbaşkanı adaylarına yapılacak yardım ve bağışlar ile adayların mal bildirimine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.
Cumhurbaşkanı Seçim Kanununda gösterilen hükümlere ek olarak, 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu’nun 5. maddesinde düzenlenen mal bildirimi hükümlerinin Cumhurbaşkanı adaylarına da uygulanacağı kararlaştırılmıştır.
2911 sayılı kararın ekinde ‘2014 Yılında Yapılacak Cumhurbaşkanı Seçiminde Cumhurbaşkanı Adaylarına Yapılacak Yardım ve Bağışlar ile Adayların Mal Bildirimine İlişkin Usul ve Esasları Gösterir Genelge’ hazırlanmıştır.
201 sayılı YSK Genelgesi 2018 seçimleri öncesinde güncellenmiştir.
I- 6271 SAYILI CUMHURBAŞKANI SEÇİM KANUNU
Cumhurbaşkanlığı Çeçim Kanununu 14.cü maddesinde seçimlerin finansmanına ilişkin düzenlemeler yapılmış bulunmaktadır.
Buna göre önemli hususlar aşağıdaki gibidir.
1- Adaylar, yabancı devletlerden, uluslararası kuruluşlardan, tüzel kişilerden ve Türk uyrukluğunda olmayan gerçek kişilerden bağış ve yardım alamazlar.
2- Her bir kişinin adaylara yapabileceği nakdî yardım miktarı, her bir tur için en yüksek Devlet memuruna mali haklar kapsamında fiilen yapılmakta olan her türlü ödemelerin bir aylık brüt tutarını geçemez.
Alınan bağış ve yardımlar veraset ve intikal vergisinden müstesnadır. Adaylar ödünç niteliğinde para kabul edemez.
3- Seçimlerde şeffaflığın sağlanması amacıyla, Yüksek Seçim Kurulunca belirlenecek tutarın üzerindeki nakdî yardımlar adayların “Seçim Hesabı” olarak kendileri adına açtıracakları bir banka hesabına yatırılır.
Yüksek Seçim Kurulunca belirlenecek tutarın altında kalan nakdî yardımlar ise makbuz karşılığında alınır ve seçim hesabına yatırılır.
Alınan bağış ve yardımlar sadece seçim harcamalarında kullanılır ve başka bir amaç için tahsis edilemez.
4- Adaylığın kesinleşmesinden seçim sonuçlarının kesinleşmesine kadar geçen dönemde bağış ve yardımlar ile yapılan harcamalar Yüksek Seçim Kurulu tarafından tasdik edilen listelere kaydedilir.
5- Seçim hesapları ile bağış, yardım ve harcamalara ilişkin bilgi ve belgeler, seçim sonuçlarının kesinleşmesini izleyen on gün içinde Yüksek Seçim Kuruluna sunulur. Yüksek Seçim Kurulu bir ay içinde, seçim hesaplarını inceler ve varsa usulsüzlükleri ve öngörülen limitlerin aşılıp aşılmadığını tespit eder.
Bu aşamada tespit edilen eksikliklerin giderilmesi amacıyla Yüksek Seçim Kurulu tarafından adaylara uygun bir süre verilir.
Alınan bağış ve yardımlardan belirtilen limiti aşan miktar ile harcanmayan kısım Hazineye intikal ettirilir. Kurul bu görevi yerine getirirken Sayıştaydan ve gerekli görülen diğer ilgili kamu kurumlarından yardım alabilir.
6- Yüksek Seçim Kurulunca yapılan inceleme sonuçları kesin olup, incelemenin tamamlanmasını müteakip bir ay içinde ilân edilir.
7- Aday, Yüksek Seçim Kuruluna önceden bildirmek şartıyla, seçim hesapları ile gelir ve harcamalara ilişkin bilgi ve belgelerin kayda geçirilmesi ve ibrazına ilişkin hususlarda 1/6/1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre yetki almış meslek mensuplarından veya avukatlardan birini ya da birkaçını yetkili kılabilir. Bu durumda, yetkilendirilen meslek mensubu, yukarıda belirtilen hususların yerine getirilmemesi veya eksik yerine getirilmesinde ilgili mevzuat hükümlerine göre sorumlu tutulur.
8- Adaylar, Yüksek Seçim Kurulu tarafından belirlenecek adaylık başvurusu süresi içinde mal bildiriminde bulunmak zorundadır.
Seçilen adayın mal bildirimi, seçim sonuçlarının kesinleşmesini müteakip Resmî Gazetede yayımlanır.
Aday tarafından verilecek mal bildiriminin usul ve esasları, adaylar tarafından kullanılacak listelerin şekil, içerik ve tasdiki, makbuzların şekil ve içeriği, bastırılması, bağış ve yardımların alınması, kayda geçirilmesi, harcanması, harcanmayan ya da bağış sınırını aşan kısmın Hazineye intikali ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer usul ve esaslar Yüksek Seçim Kurulunca belirlenir.
II- YSK CUMHURBAŞKANI SEÇİMİNDE CUMHURBAŞKANI ADAYLARINA YAPILACAK YARDIM VE BAĞIŞLAR İLE ADAYLARIN MAL BİLDİRİMİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLARI GÖSTERİR GENELGESİ
2911 sayılı kararın ekinde ‘2014 Yılında Yapılacak Cumhurbaşkanı Seçiminde Cumhurbaşkanı Adaylarına Yapılacak Yardım ve Bağışlar ile Adayların Mal Bildirimine İlişkin Usul ve Esasları Gösterir Genelge’ hazırlanmıştır.
Aynı Genelge 2018 seçimleri öncesinde güncellenmiştir.
Anılan genelgedeki konumuzla ilgili önemli hususlar aşağıdaki gibidir.
1-Cumhurbaşkanı Adayları Mal Bildiriminde Bulunmak Zorundadır
Anılan Genelgenin 2. Maddesi aşağıdaki gibidir
Siyasi Partilerce gösterilecek Cumhurbaşkanı adayları 1 – 5 Mayıs 2018, seçmenler tarafından aday gösterilecek Cumhurbaşkanı adayları 1 – 2 Mayıs 2018 tarihlerinde mal bildiriminde bulunmak zorundadır.
Adayların, kendilerine, eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait bulunan taşınmaz malları ile en yüksek derecedeki Devlet Memuruna yapılan aylık net ödemenin (11.419,00 TL) beş katından (57.095,00 TL) fazla tutarındaki her biri için ayrı olmak üzere, para, hisse senetleri ve tahviller ile altın, mücevher ve diğer taşınır malları, hakları, alacakları ve gelirleriyle, borçları ve sebepleri mal bildiriminin konusunu teşkil eder.
Bu itibarla;
Adayların; kendilerine, eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait bulunan;
a) Taşınmaz malları (arsa ve yapı kooperatif hisseleri dâhil),
b) En yüksek Devlet Memuruna yapılan aylık net ödemenin (11.419,00 TL) beş katından (57.095,00 TL) fazla değer ve tutarındaki;
-Para ve para hükmündeki kıymetli kâğıtları,
-Hisse senedi ve tahvilleri,
-Altın ve mücevheratı,
-Her türlü kara,
-Deniz ve hava taşıt araçları,
-Traktör, biçer-döver, harman makinesi ve diğer ziraat makineleri,
– İnşaat ve iş makineleri,
-Hayvanlar,
-Koleksiyon ve ev eşyaları ile diğer taşınır malları,
-Hakları,
-Alacakları, Borçları,
-Gelirleri, mal bildirimine konu teşkil eder.
(b) bendinde belirtilen mal, hak, alacak, borç ve gelirlerin ayrı ayrı toplam değerleri tek kalem halinde gösterilir. Mallar, mal bildirimi tarihindeki değerleri esas alınmak suretiyle beyan olunur.
Bu Genelge ekinde yer alan “Mal Bildirimi Formu” (EK-1) tek nüsha olarak doldurulur ve tarih belirtilmek suretiyle imzalanarak adaylık başvurusu süresi içinde (Siyasi Partilerce gösterilecek Cumhurbaşkanı adayları 1 – 5 Mayıs 2018, seçmenler tarafından aday gösterilecek Cumhurbaşkanı adayları 1 – 2 Mayıs 2018) tarihlerinde kapalı zarfta Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığına verilir.
Seçilen adayın mal bildirimi, seçim sonuçlarının kesinleşmesini müteakip Resmî Gazetede yayımlanır.
2-Cumhurbaşkanı Adaylarına Yapılacak Olan Bağış Ve Yardımlar
Konuya ilişkin düzenlemeler genelgenin 3. Maddesi ile yapılmıştır.
Madde metni aynen aşağıdaki gibidir.
Bağış Ve Yardımlar
MADDE 3 – Adaylar, adaylığın kesinleşmesinden (13 Mayıs 2018) seçim sonuçlarının kesinleşmesine kadar geçen dönemde yalnızca Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan gerçek kişilerden yardım ve bağış alabilecek olup, yabancı devletlerden, uluslararası kuruluşlardan, tüzel kişilerden ve Türk uyrukluğunda olmayan gerçek kişilerden bağış ve yardım alamazlar.
Adaylar sadece nakdî yardım alabilecek olup, ayni yardım kabul edemezler.
Bir kişinin her bir adaya yapabileceği nakdî yardım miktarı, her bir tur için en yüksek Devlet Memuruna mali haklar kapsamında fiilen yapılmakta olan her türlü ödemelerin bir aylık brüt tutarını (13.916,00 TL) geçemez. Alınan bağış ve yardımlar veraset ve intikal vergisinden müstesnadır. Adaylar ödünç niteliğinde para kabul edemez.
Adaylar 2.000,00 TL’ye kadar olan (2.000,00 TL dâhil) nakdî yardımları makbuz karşılığında ve aynı gün seçim hesabına yatırmak üzere alabilirler. 2.000,00 TL’nin üzerindeki nakdî yardımlar ise, adayların “Seçim Hesabı” olarak açtırdıkları ve Yüksek Seçim Kuruluna bildirdikleri bir banka hesabına bağış yapan tarafından yatırılır.
Alınan bağış ve yardımlar sadece seçim harcamalarında kullanılır ve başka bir amaç için tahsis edilemez.
Adaylığın kesinleşmesinden (13 Mayıs 2018) seçim sonuçlarının kesinleşmesine kadar geçen dönemde bağış ve yardımlar ile yapılan harcamalar bu Genelge’nin 4. maddesinde belirlenen ve Yüksek Seçim Kurulu tarafından tasdik edilen listelere günlük olarak kaydedilir. Aday, Yüksek Seçim Kuruluna önceden bildirmek şartıyla, seçim hesapları ile gelir ve harcamalara ilişkin bilgi ve belgelerin kayda geçirilmesi ve ibrazı hususlarında 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre yetki almış meslek mensuplarından veya avukatlardan birini ya da birkaçını yetkili kılabilir.
Bu durumda, yetkilendirilen meslek mensubu, yukarıda belirtilen hususların yerine getirilmemesi veya eksik yerine getirilmesinde ilgili mevzuat hükümlerine göre sorumlu tutulur.
2023 yılında yapılan son seçimlerde Cumhurbaşkanı adaylarımızın alabileceği bağış üst sınırı 55.598 TL olarak belirlenmiştir.
3- Adayların Harcamalarının Belgelendirilmesi
Konuya ilişkin düzenleme genelgenin 6.cı maddesinde yapılmış olup aşağıdaki hususları içermektedir.
Yapılacak harcamaların 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca belirlenen tevsik edici belgeler karşılığında yapılması esastır.
Bununla birlikte, vergi mükellefi olmayanlara yapılan ödemeler ile karşılığında tevsik edici belge alınması mümkün olmayan durumlarda, her bir gider miktarı 2.000,00 TL’yi (2.000,00 TL dâhil) aşmamak üzere bu Genelge eki EK-5 olarak belirtilen şekle uygun olarak düzenlenecek gider makbuzu karşılığında harcama yapılabilir.
Harcamalar karşılığında kullanılacak gider makbuzları;
-Bu Genelge ekinde EK-5 olarak belirtilen şekle uygun olarak düzenlenir.
-Elden yapılacak ödemeler karşılığında iki nüsha olarak düzenlenen gider makbuzunun aslı ödeme yapılan tarafa verilir, sureti ise sorumlu kişide kalır.
Bu tutar 2023 seçimlerinde 7.000 TL olarak uygulanmıştır.
III- 2023 YILI CUMHURBAŞKANI ADAYLARIN TOPLADIĞI BAĞIŞLAR VE HARCAMALARININ DENETİMİNE İLİŞKİN YSK RAPOR SONUÇLARI
14 Mayıs 2023 tarihinde yapılan Cumhurbaşkanı Seçimi ile 28 Mayıs 2023 tarihinde yapılan Cumhurbaşkanı Seçiminin ikinci oylamasında Cumhurbaşkanı adaylarının aldığı bağış ve yardımlar ile yaptığı harcamalara ilişkin seçim hesaplarının incelenmesi ve denetlenmesi hakkındaki 06.06.2023 tarihli ve 2023/1271 sayılı Yüksek Seçim Kurulu Kararı uyarınca Sayıştay Başkanlığı aracılığıyla görevlendirilen 3 denetçi ile YSK Strateji Dairesi Başkanlığından görevlendirilen 3 personelden oluşturulan Komisyon tarafından Cumhurbaşkanı adaylarının topladıkları bağışlar ve harcamalar ile ilgili olarak düzenlenen rapor 06.07.2023 tarihinde YSK sunulmuştur.
Yazılan rapor YSK tarafından incelenmiş olup 2023/1428 sayılı Kurul kararı ile sonuçları kamuoyuna duyurulmuştur.
Rapordaki verilere göre Cumhurbaşkanı adaylarımızın topladığı bağışlar ve yaptıkları harcamalara ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir.
1- Recep Tayyip ERDOĞAN’nın Cumhurbaşkanı adaylığı döneminde aldığı bağış ve yardımlar ile yaptığı harcamalara ilişkin olarak; Kurulumuzun 19.07.2023 tarihli ve 2023/1335-1 sayılı ara kararına adayın temsilcisi tarafından verilen 02.08.2023 tarihli cevabi yazıda;
a) Ölü olan 2 kişi adına 50.100,00 TL bağış yapıldığı, ölü durumda olan kişiler adına yapılan bağışların seçim harcamalarında kullanılmayarak seçim hesabında mevcut durumda bulunduğu,
b) Vatandaşlıktan çıkarılan 1 kişi tarafından 7.500,00 TL bağış ve yardımda bulunulduğu, yapılan bu bağışın seçim harcamalarında kullanılmayarak seçim hesabında mevcut durumda bulunduğu,
c) Seçim döneminde bağış ve yardım kabul etmek üzere T.C. Ziraat Bankası Ankara Kamu Şubesinde TR46 0001 0026 0503 3022 6260 18 IBAN numaralı hesabın açıldığı, seçim harcamaları yapıldıktan sonra; ölü olan 2 kişi adına yapılan 50.100,00 TL ve vatandaşlıktan çıkarılan 1 kişi tarafından yapılan 7.500,00 TL ile harcanmayan 11.169,18 TL olmak üzere toplam 68.769,18 TL’nin 28/05/2023 tarihinden itibaren T.C. Ziraat Bankası Ankara Kamu Şubesi 260533022626018 numaralı seçim hesabında mevcut durumda bulunduğu, şeklinde açıklama getirildiği görülmüştür.
Sonuç olarak, Recep Tayyip ERDOĞAN’nın Cumhurbaşkanı adaylığı döneminde aldığı bağış ve yardımlar ile yaptığı harcamalara ilişkin olarak düzenlenen Komisyon raporunun incelenmesinden;
(a) bendinde belirtilen, ölü olan 2 kişi adına yapılan 50.100,00 TL bağış ve yardımın,
(b) bendinde belirtilen, Türk vatandaşlığından çıkarılan 1 kişi tarafından yapılan 7.500,00 TL bağış ve yardımın, Hazineye intikal ettirilmesinin gerektiği anlaşılmaktadır.
Hazineye intikal ettirilmesi gereken toplam meblağın seçim hesaplarında bulunduğu tespit edilmiş olup; harcanmayarak seçim hesabında bulunan toplam 68.769,18 TL’nin, adayın temsilcisi tarafından Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığından alacağı yazı üzerine doğrudan Merkez Bankası Ankara Şubesi nezdindeki Adalet Bakanlığı Merkez Saymanlık Müdürlüğünün TR830000100100000350154032 numaralı hesabına yatırılması suretiyle Hazineye intikal ettirilerek, makbuzunun Yüksek Seçim Kuruluna sunulması gerekmektedir.
2- Kemal KILIÇDAROĞLU’nun Cumhurbaşkanı adaylığı döneminde aldığı bağış ve yardımlar ile yaptığı harcamalara ilişkin olarak; Kurulumuzun 19.07.2023 tarihli ve 2023/1335-2 sayılı ara kararına adayın temsilcisi tarafından verilen 23.08.2023 tarihli cevabi yazıda;
a) Vatandaşlıktan çıkarılan 52 kişi tarafından 65.359,52 TL bağışta bulunulduğu, bu kişilerin T.C. vatandaşı olup olmadıklarının taraflarınca kontrolünün sağlanmasının mümkün olmadığı,
b) Vatandaş olmayan 3 kişi tarafından 4.000,00 TL bağışta bulunulduğu, bu 3 kişinin T.C. kimlik numarasının 99 ile başladığı, 99 ile başlayan kimlik numaralarının Türkiye’de 6 aydan fazla kalan yabancı uyruklu kişilere verildiğinden hareketle bu kişilerce yapılan bağış tutarlarının seçim hesaplarında kullanılmadığı, banka hesaplarında bekletildiği,
c) T.C. kimlik numarası bulunmayan 140 kişi tarafından 408.622,68 TL bağış ve yardımda bulunulduğu, T.C. Kimlik Numarası bulunmayan 46 kişiye ait eksikliklerin tamamlandığı, 94 kişiye ait T.C. kimlik numaralarının ise internet bankacılığı, mobil bankacılık uygulamaları, EFT ve elektronik para transferi yoluyla yapılan para aktarmalarında, mevcut kullanılan uygulamalarda T.C. kimlik numaralarının girilmesinin zorunlu olmadığı, söz konusu kişilerin Türk vatandaşı oldukları kanaatini taşıdıkları, ayrıca bankacılık sistemi ve uygulamaları karşısında alınabilecek başka bir tedbir ya da uygulanabilecek başka bir yöntem de bulunamadığı,
d) T.C. kimlik numarası geçersiz olan 18 kişi tarafından 137.201,12 TL bağışta bulunulduğu, T.C. kimlik numarası bulunmayan13 kişi ile ilgili eksikliklerin tamamlandığı, 5 kişiye ait bağışın mobil bankacılık üzerinden EFT ve FASTPAY yöntemiyle gerçekleştirildiğinden T.C. kimlik numaralarına ulaşılamadığı, bu kişilerin T.C. vatandaşı olmadıklarına dair herhangi bir tespitin yapılamadığı, bankacılık sisteminde kendileri tarafından bu bilgiye erişmenin mümkün olmadığı,
e) 34 tüzel kişi tarafından 494.640,40 TL bağış ve yardımda bulunulduğu, toplam 4 işlemde bağışta bulunan 3 kişinin tüzel kişiler listesinde yer alsa da 21.635,08 TL bağışın gerçek kişiler tarafından yapıldığı, İş Bankasından bu kişilerin gerçek kişi olduğunun doğrulandığı,
f) 11 kişide yasal bağış sınırı olan 55.598,00 TL’yi aşan 1.068.608,00 TL bağış ve yardımda bulunulduğu, 3 bağışçı tarafından yapılan 330.598,00 TL bağışın, kendileri dışında gerçek kişi olan başkaları için yapıldığı, bu kişiler tarafından İş Bankasına verilen dilekçelerde düzeltme taleplerinin belirtildiği,
g) Bankalarda seçim hesabı olarak açılan hesaplarda harcanmayarak kalan para miktarının; İş Bankası Türk Lirası seçim hesabında 1.031.369,77 TL, Vakıflar Bankası Türk Lirası seçim hesabında 207.808,46 TL, Ziraat Bankası Türk Lirası seçim hesabında 1 TL olmak üzere toplam 1.239.179,23 TL, İş Bankası döviz seçim hesaplarında 200 AVRO ve 3.400 ABD Doları bulunduğu, şeklinde açıklama getirildiği görülmüştür.
Sonuç olarak, Kemal KILIÇDAROĞLU’nun Cumhurbaşkanı adaylığı döneminde aldığı bağış ve yardımlar ile yaptığı harcamalara ilişkin olarak düzenlenen Komisyon raporunun incelenmesinden;
(a) bendinde belirtilen, Türk vatandaşlığından çıkarılan 52 kişi tarafından yapılan 65.359,52 TL bağış ve yardımın,
(b) bendinde belirtilen, Türk vatandaşlığını taşımayan 3 kişi tarafından yapılan 4.000,00 TL bağış ve yardımın,
(e) bendinde belirtilen, 30 tüzel kişi tarafından yapılan 473.005,32 TL bağış ve yardımın,
(f) bendinde belirtilen, limiti aşan 738.010,00 TL bağış ve yardımın, Hazineye intikal ettirilmesinin gerektiği anlaşılmaktadır. Hazineye intikal ettirilmesi gereken toplam meblağın seçim hesaplarında bulunduğu tespit edilmiş olup; harcanmayarak Türk Lirası seçim hesaplarında bulunan toplam 1.239.179,23 TL ile döviz seçim hesaplarında bulunan 200 AVRO ve 3.400 ABD Doları’nın (Hazineye irat kaydı olarak yatırıldığı günkü Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden Türk Lirasına çevrilmek suretiyle), adayın temsilcisi tarafından Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığından alacağı yazı üzerine doğrudan Merkez Bankası Ankara Şubesi nezdindeki Adalet Bakanlığı Merkez Saymanlık Müdürlüğünün TR830000100100000350154032 numaralı hesabına yatırılması suretiyle Hazineye intikal ettirilerek, makbuzunun Yüksek Seçim Kuruluna sunulması gerekmektedir.
3- Muharrem İNCE’nin Cumhurbaşkanı adaylığı döneminde aldığı bağış ve yardımlar ile yaptığı harcamalara ilişkin olarak; Kurulumuzun 19.07.2023 tarihli ve 2023/1335-3 sayılı ara kararına aday tarafından verilen 29.08.2023 tarihli cevabi yazıda;
a) Vatandaşlıktan çıkarılan 4 kişi tarafından 7.050,00 TL bağışta bulunulduğu, bu kişilerin bildirdiği bir T.C. kimlik numarasının bulunduğu, hesap ekstresi üzerinden bağışçının vatandaşlıktan çıkarılıp çıkarılmadığının sorgulanması ve tespitinin mümkün olmadığı,
b) Vatandaş olmayan 1 kişi tarafından 500,00 TL bağışta bulunulduğu, bu kişinin yapmış olduğu bağış tutarının seçim harcamalarında kullanılmayarak banka hesabında bulunduğu,
c) T.C. kimlik numarası olmayan 58 kişi tarafından 9.754,24 TL bağışta bulunulduğu, T.C. kimlik numarası bulunmayan 45 kişiye ait eksikliklerin tamamlandığı, 13 kişiye ait T.C. kimlik numaralarının ise elektronik para transferi yoluyla, internet bankacılığı ve mobil bankacılık uygulamaları aracılığıyla yapılan bağışlara ilişkin T.C. kimlik numaralarının banka altyapısından kaynaklı olarak tespit edilemediği,
d) T.C. kimlik numarası geçersiz olan 5 kişi tarafından 432,05 TL bağışta bulunulduğu, bu kişilere ait banka kayıtlarında görünen T.C. kimlik numaralarının geçerliliğini ve doğruluğunu sorgulama ve teyit etme imkanlarının bulunmadığı,
e) 2 tüzel kişi tarafından 50.000,00 TL bağış ve yardımda bulunulduğu, bu kişilerce yapılan bağış tutarlarının seçim harcamalarında kullanılmadığı, banka hesabında bulunduğu,
f) Bankalarda seçim hesabı olarak açılan hesaplarda harcanmayarak kalan para miktarının; Türkiye Ziraat Bankası hesabında 6.575,17 TL, Türkiye İş Bankası hesabında 53.480,37 TL olmak üzere toplam 60.055.54 TL bulunduğu, şeklinde açıklama getirildiği görülmüştür.
Sonuç olarak, Muharrem İNCE’nin Cumhurbaşkanı adaylığı döneminde aldığı bağış ve yardımlar ile yaptığı harcamalara ilişkin olarak düzenlenen Komisyon raporunun incelenmesinden;
(a) bendinde belirtilen, Türk vatandaşlığından çıkarılan 4 kişi tarafından yapılan 7.050,00 TL bağış ve yardımın,
(b) bendinde belirtilen, Türk vatandaşlığını taşımayan 1 kişi tarafından yapılan 500,00 TL bağış ve yardımın,
(e) bendinde belirtilen, 2 tüzel kişi tarafından yapılan 50.000,00 TL bağış ve yardımın, Hazineye intikal ettirilmesinin gerektiği anlaşılmaktadır.
Hazineye intikal ettirilmesi gereken toplam meblağın seçim hesaplarında bulunduğu tespit edilmiş olup; harcanmayarak seçim hesaplarında bulunan toplam 60.055,54 TL’nin, adayın temsilcisi tarafından Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığından alacağı yazı üzerine doğrudan Merkez Bankası Ankara Şubesi nezdindeki Adalet Bakanlığı Merkez Saymanlık Müdürlüğünün TR830000100100000350154032 numaralı hesabına yatırılması suretiyle Hazineye intikal ettirilerek, makbuzunun Yüksek Seçim Kuruluna sunulması gerekmektedir.
4- Sinan OĞAN’nın Cumhurbaşkanı adaylığı döneminde aldığı bağış ve yardımlar ile yaptığı harcamalara ilişkin olarak; Kurulumuzun 19.07.2023 tarihli ve 2023/1335-4 sayılı ara kararına adayın temsilcisi tarafından verilen 25.08.2023 tarihli cevabi yazıda;
a) Vatandaşlıktan çıkarılan 12 kişi tarafından 26.400,00 TL bağışta bulunulduğu, bu kişilerin banka kayıtlarına bakılarak T.C. vatandaşı olup olmadıklarının kendilerince belirlenmesinin mümkün olmadığı,
b) Vatandaş olmayan 7 kişi tarafından 1.450,00 TL bağışta bulunulduğu, bu kişilerce yapılan bağış tutarlarının seçim harcamalarında kullanılmadığı, banka hesaplarında mevcut olduğu,
c) T.C. kimlik numarası bulunmayan 129 kişi (Yüksek Seçim Kurulunun 2023/1335-4 sayılı ara kararında 132 kişi olarak bahsi geçse de aday tarafından verilen cevaptan 129 kişi olduğu anlaşılan) tarafından 152.993,62 TL bağış ve yardımda bulunulduğu, bankalardan alınan yazılar ve belgelerden T.C. kimlik numaralarının tespit edilemediği, 4 kişiye ait eksikliğin ise tamamlandığı,
d) T.C. kimlik numarası geçersiz olan 8 kişi tarafından 12.781,91 TL bağışta bulunulduğu, bu kişilere ait banka kayıtlarında görünen T.C. kimlik numaralarının sorgulamasının yapılmasının mümkün olmadığı,
e) 17 tüzel kişi tarafından 51.751,51 TL bağış ve yardımda bulunulduğu, bağışların iradeleri dışında seçim hesaplarına yatırıldığı,
f) 2 kişi tarafından yasal bağış sınırı olan 55.598,00 TL’yi aşan 9.402,00 TL bağış ve yardımda bulunulduğu, yasal üst sınırdan iradeleri dışında fazla yatırılan farkın iadesi gerektiği kanaatinde oldukları,
g) Bankalarda seçim hesabı olarak açılan hesaplarda harcanmayarak kalan para miktarı ile ilgili olarak Türkiye Halk Bankası hesabında 28.481,98 TL, Türkiye İş Bankası hesabında 32.989,83 TL olmak üzere toplam 61.471,81 TL bulunduğu, şeklinde açıklama getirildiği görülmüştür.
Sonuç olarak, Sinan OĞAN’nın Cumhurbaşkanı adaylığı döneminde aldığı bağış ve yardımlar ile yaptığı harcamalara ilişkin olarak düzenlenen Komisyon raporunun incelenmesinden;
(a) bendinde belirtilen, Türk vatandaşlığından çıkarılan 12 kişi tarafından yapılan 26.400,00 TL bağış ve yardımın,
(b) bendinde belirtilen, Türk vatandaşlığını taşımayan 7 kişi tarafından yapılan 1.450,00 TL bağış ve yardımın,
(e) bendinde belirtilen, 17 tüzel kişi tarafından yapılan 51.751,51 TL bağış ve yardımın,
(f) bendinde belirtilen, limiti aşan 9.402,00 TL bağış ve yardımın, Hazineye intikal ettirilmesinin gerektiği anlaşılmaktadır.
Hazineye intikal ettirilmesi gereken toplam meblağın 89.003,51 TL olduğu, harcanmayarak seçim hesaplarında bulunan toplam meblağın ise 61.471,81 TL olduğu, seçim hesaplarında bulunan toplam meblağın Hazineye intikal ettirilmesi gereken toplam meblağı karşılamadığı tespit edilmiş olup, harcanmayarak seçim hesaplarında bulunan 61.471,81 TL ile eksik kalan 27.531,70 TL’nin, adayın temsilcisi tarafından Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığından alacağı yazı üzerine doğrudan Merkez Bankası Ankara Şubesi nezdindeki Adalet Bakanlığı Merkez Saymanlık Müdürlüğünün TR830000100100000350154032 numaralı hesabına yatırılması suretiyle Hazineye intikal ettirilerek makbuzunun Yüksek Seçim Kuruluna sunulması gerekmektedir
Kaynaklar
1-6271 sayılı Cumhurbaşkanı Seçim Kanunu
2- Cumhurbaşkanı Seçiminde Cumhurbaşkanı Adaylarına Yapılacak Yardım ve Bağışlar ile Adayların Mal Bildirimine İlişkin Usul ve Esasları Gösterir Genelge
3- SBF Dergisi-Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı Seçim Kampanyalarının Finansmanı Dr. Öğr. Üyesi Rengül Ekizceleroğlu
4- YSK 201 Nolu Genelge
5-YSK 2023/1428 sayılı Kurul kararı
