İlgili Yazılar

KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ KOOPERATİFİ KURULUŞU VE DEVLET DESTEKLERİ Abdullah ÇAVUŞ/Bağımsız Denetçiler Derneği Başkanı

Mart 6, 2024

NEDEN BAĞIMSIZ DENETİM/Abdullah ÇAVUŞ/Bağımsız Denetçiler Derneği Başkanı

Ocak 29, 2024

KOOPERATİFLERDE EĞİTİM VE DIŞ DENETİM ZORUNLULUĞU Abdullah ÇAVUŞ/Vergi Müfettişi (23.11.2023)

Kasım 23, 2023

VAKIFLAR KANUNUNDA İÇ VE DIŞ DENETİM

Abdullah ÇAVUŞ/E.Vergi Müfettişi

Vakıflar kanununda denetim İÇ DENETİM VE DIŞ DENETİM olarak  ikiye ayrılmıştır. Bu makalemizde kanunda ve yönetmelikte DENETİM ile ilgili düzenlemeler hakkında bilgiler vermeye çalışacağız.

Vakıf senetlerinde denetim organına yer veren vakıflarda iç denetim bizzat bu organları eliyle yapılabileceği gibi bağımsız denetim kuruluşlarına da yaptırılabilir.

Konuya ilişkin olarak kanun ve yönetmelikteki düzenlemeler aşağıda detaylı olarak açıklanmaktadır.

I- KANUNİ DÜZENLEMELER

1- Vakıflar Kanunu

Vakıflar kanununda iç Denetim ile ilgili düzenleme 33. Maddede yapılmıştır.

Madde metni aynen aşağıdaki gibidir

Vakıfların Denetimi

Madde 33- Mülhak, cemaat, esnaf vakıfları ile yeni vakıflarda İÇ DENETİM esastır. Vakıf; organları tarafından denetlenebileceği gibi, bağımsız denetim kuruluşlarına da denetim yaptırabilir.

Vakıf yöneticileri, en az yılda bir defa yapılacak iç denetim raporları ile sonuçlarını, rapor tarihini takip eden iki ay içerisinde Genel Müdürlüğe bildirir.

Vakıfların amaca ve yasalara uygunluk denetimi ile iktisadî işletmelerinin faaliyet ve mevzuata uygunluk denetimi Genel Müdürlükçe yapılır.

2-Vakıflar Yönetmeliği

Vakıfların denetimi

MADDE 39 – (1) Vakıf yöneticileri, yıl sonundan itibaren altı ay içerisinde yapılacak iç denetim rapor ve sonuçlarını Ek-7’deki forma uygun olarak düzenleyerek rapor tarihini takip eden iki ay içerisinde ilgili bölge müdürlüğüne göndermekle yükümlüdürler.

(2) Yeni vakıflar şube ve temsilciliklerini de denetleyerek her yıl verecekleri raporlarda bu alt birimlerle ilgili bilgilere yer verirler.

(3) Vakıfların, şube ve temsilciliklerinin amaca ve yasalara uygunluk denetimi ile iktisadî işletme ve iştiraklerinin faaliyet ve mevzuata uygunluk denetimi Genel Müdürlükçe yapılır. Genel Müdürlük Rehberlik ve Teftiş Başkanlığınca vakıfların;

1. a) Vakfiye ve vakıf senedinde yazılı amaç doğrultusunda faaliyette bulunup bulunmadıkları,
2. b) Yürürlükteki mevzuata uygun yönetilip yönetilmedikleri,
3. c) Mallarını ve gelirlerini vakfiye, 1936 beyannamesi ve vakıf senedindeki şartlara uygun kullanıp kullanmadıkları,

ç) Vakıf iktisadi işletmeleri ile iştiraklerinin iş ve işlemleri ile gerektiğinde vakıflara ait diğer iştiraklerinin iş ve işlemleri,

Denetlenir.

II-İÇ DENETİMİN AMACI VE KAPSAMI

İç denetim, vakıf faaliyetlerinin mevzuata ve vakfın stratejik planına uygun olarak yürütülmesini; kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını; bilgilerin güvenilirliğini, bütünlüğünü ve zamanında elde edilebilirliğini sağlamayı amaçlar.

İç denetim vakfın risk yönetim ve kontrol süreçlerinin etkinliğini değerlendirerek sistemli ve disiplinli bir yaklaşımla vakfın amaçlarına ulaşmasına yardımcı olur.

Vakfın tüm iş ve işlemleri iç denetim kapsamındadır.

Konuya ilişkin Vakıflar Yönetmeliğinin  maddesinde detaylı düzenleme yapılmış olup madde metni aynen aşağıdaki gibidir.

İç denetimin kapsamı

MADDE 42 – (1) Vakfın tüm iş ve işlemleri iç denetim kapsamındadır.

(2) İç denetim faaliyeti;

1. a) Vakfın vakfiye, 1936 Beyannamesi ve vakıf senedinde yazılı şartlara ve yürürlükteki mevzuata uygun yönetilip yönetilmediği,
2. b) Vakfın mallarının ve gelirlerinin vakfiye, 1936 Beyannamesi ve vakıf senedinde belirtilen şartlara uygun bir şekilde etkin ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadığı,
3. c) İşletme ve iştiraklere sahip olan vakıflarda bu işletme ve iştiraklerin sınai, iktisadi ve ticari esas ve gereklere uygun tarzda idare edilip edilmedikleri, rasyonel bir şekilde işletilip işletilmedikleri,

ç) Vakfın denetime tabi tüm birimlerinin işlem, hesap ve mali tablolarının genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri ile Genel Müdürlükçe belirlenen usul ve esaslara uygun olup olmadığı,

Hususları dikkate alınarak defter, kayıt ve belgeleri üzerinden ve gerektiğinde işlem yapılan üçüncü şahıslarla hesap mutabakatı sağlanarak yürütülür.

 

 

III- İÇ DENETİM RAPORU

İç denetim raporu, denetim sonucunda denetçinin de görüşünün açıklandığı metindir. Bu raporun ekinde mali tablolar da yer alır.

Rapor; doğruluk, açıklık, ölçülebilirlik, yapıcılık, uygunluk, tamlık ve kararlılık temel ilkeleri çerçevesinde;

1. a) Denetçi kanaatini taşıyacak,
2. b) Doğru, tarafsız, açık, özlü ifadelere yer verilecek,
3. c) Daha önce rapor edilmiş tespit ve önerileri kapsayacak,

ç) Yapılan denetimler esnasında tespit edilen iyi uygulama örneklerini gösterecek,

Şekilde düzenlenir.

Denetçi kanaatinin oluşmasına dayanak teşkil eden belgeleri rapora ekler.

IV-İÇ DENETİM RAPORUNDA SÜRE

Vakıf yöneticileri, yıl sonundan itibaren altı ay içerisinde yapılacak iç denetim rapor ve sonuçlarını Vakıflar Yönetmeliğinin Ek-7’deki forma uygun olarak düzenleyerek rapor tarihini takip eden iki ay içerisinde ilgili Vakıflar Bölge Müdürlüğüne göndermekle yükümlüdürler.

Yeni vakıflar şube ve temsilciliklerini de denetleyerek her yıl verecekleri raporlarda bu alt birimlerle ilgili bilgilere yer verirler.

V- EK 7 RAPOR İÇERİĞİNDEKİ HUSUSLAR

Vakıflar yönetmeliği ek-7 de bulunan İç Denetim Formatı içeriğinde aşağıdaki soruların cevapları aranmaktadır

1.Vakıf mali tabloları yürürlükteki muhasebe standart ve kurallarına göre tutulmuş mudur?

2.Vakıf gelir ve giderleri belgelendirilmiş midir?

3.Vakıf, senedinde yazılı amaçlar doğrultusunda faaliyette bulunmuş mudur?

4.Vakıf, yürürlükteki mevzuata uygun yönetilmiş midir?

5. Vakfın mal ve gelirleri vakıf senedindeki şartlara uygun olarak etkin ve verimli kullanılmış mıdır?
6. Vakfın işletme ve iştirakleri verimli ve rasyonel bir şekilde işletiliyor mu?
7. Varsa önceki yıl iç denetim raporunda tespit edilen eksiklik ve noksanlıklar giderilmiş midir?

VI-ŞUBE VE TEMSİLCİLİKLERİN DENETİMİ

Şube ve temsilciliklerce yürütülen faaliyetlerden vakıf yönetimi ile birlikte şube yönetimi ve temsilci de sorumludur.

Şube ve temsilciliklerin denetimi sonucunda; vakıf amacının gerçekleştirilmesine yeterince katkı sağlamadığı, vakıf senedine aykırı işlem yaptığı tespit edilenler ile beyanda bulunulmadan şube ve temsilciliğin faaliyete geçirilmesi halinde şube ve temsilciliğin kapatılması vakıf merkezine bildirilir.

Konuya ilişkin düzenleme vakıflar yönetmeliği 40.cı maddesinde yapılmış olup madde metni aynen aşağıdaki gibidir.

Şube ve temsilciliklerin denetimi

MADDE 40 – (1) Şube ve temsilciliklerce yürütülen faaliyetlerden vakıf yönetimi ile birlikte şube yönetimi ve temsilci de sorumludur.

(2) Şube ve temsilciliklerin denetimi sonucunda; vakıf amacının gerçekleştirilmesine yeterince katkı sağlamadığı, vakıf senedine aykırı işlem yaptığı tespit edilenler ile beyanda bulunulmadan şube ve temsilciliğin faaliyete geçirilmesi halinde şube ve temsilciliğin kapatılması vakıf merkezine bildirilir.

 

VII-VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜNCE YAPILACAK OLAN DENETİM

Vakıfların, şube ve temsilciliklerinin amaca ve yasalara uygunluk denetimi ile iktisadî işletme ve iştiraklerinin faaliyet ve mevzuata uygunluk denetimi vakıflar genel müdürlüğünce yapılır. (Yönetmelik madde 39/3)

Vakıflar genel müdürlüğü rehberlik ve teftiş başkanlığınca vakıfların;

1) Vakfiye ve vakıf senedinde yazılı amaç doğrultusunda faaliyette bulunup bulunmadıkları,

2) Yürürlükteki mevzuata uygun yönetilip yönetilmedikleri,

3) Mallarını ve gelirlerini vakfiye, 1936 beyannamesi ve vakıf senedindeki şartlara uygun kullanıp kullanmadıkları,

4) Vakıf iktisadi işletmeleri ile iştiraklerinin iş ve işlemleri ile gerektiğinde vakıflara ait diğer iştiraklerinin iş ve işlemleri,

Denetlenir.

Denetim Raporlarında aşağıdaki hususlara yer verilmesi gerekmektedir.

1. Vakfın vakfiye, 1936 Beyannamesi ve vakıf senedinde yazılı şartlara ve yürürlükteki mevzuata uygun yönetilip yönetilmediği,
2. Vakfın mallarının ve gelirlerinin vakfiye, 1936 Beyannamesi ve vakıf senedinde belirtilen şartlara uygun bir şekilde etkin ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadığı,
3. İşletme ve iştiraklere sahip olan vakıflarda bu işletme ve iştiraklerin sınai, iktisadi ve ticari esas ve gereklere uygun tarzda idare edilip edilmedikleri, rasyonel bir şekilde işletilip işletilmedikleri,
4. Vakfın denetime tabi tüm birimlerinin işlem, hesap ve mali tablolarının genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri ile Vakıflar Genel Müdürlüğünce belirlenen usul ve esaslara uygun olup olmadığı,
5. Hususları dikkate alınarak defter, kayıt ve belgeleri üzerinden ve gerektiğinde işlem yapılan üçüncü şahıslarla hesap mutabakatı sağlanarak yürütülür.