Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
SİYASİ PARTİ BÜTÇELERİ VE KESİN HESABI
Abdullah ÇAVUŞ/E. Vergi Müfettişi
Bütçe, politik olarak, parti tüzel kişiliğinin ve teşkilatının, yıllık olarak gelir ve gider tahminlerini gösteren, partinin yetkili organlarınca incelenip karara bağlanan ve bir takvim yılına ait mali işlemlerin dayanağını oluşturan belge anlamına gelmektedir.
Kesin hesap, partilerin bir mali yıl içinde yapmış oldukları gelir ve giderlerin dönem sonundaki envanteri olarak tanımlanabileceği gibi, parti örgütleri tarafından ve genel merkez tasarrufuyla hazırlanan ve denetim için Anayasa Mahkemesi’ne verilen, ait olduğu dönemin hesap sonuçları yer alan çizelgeler olarak adlandırılabilmektedir.
Siyasi partilerin bütçe hazırlama süreçleri ve kesin hesaba ilişkin düzenlemeler; 2820 sayılı kanunun 73. Maddesinde yapılmıştır.
Kanunun 74. Maddesinde ise kesin hesabın anayasa mahkemesine gönderilme süresine ilişkin hükümler bulunmaktadır.
1- BÜTÇE VE KESİN HESAP HAZIRLANMA SÜRECİ
Siyasi partilerin, bağlı ilçeleri de kapsamak üzere iller teşkilatı ayrı ayrı gelir tahminlerini ve gider miktarlarını gösteren bir yıllık bütçe hazırlarlar ve ilgili takvim yılından önceki Ekim ayı sonuna kadar genel merkeze gönderirler.
Bu bütçeler ile aynı süre içinde hazırlanacak genel merkez bütçesi en geç ilgili takvim yılından önceki Aralık ayına sonuna kadar parti merkez karar ve yönetim kurulunca incelenir ve karara bağlanır.
Siyasi partilerin hesapları bilânço esasına göre düzenlenir.
Parti merkezi ve bağlı ilçeleri de kapsamak üzere iller teşkilatı her bütçe yılını izleyen Nisan ayı sonuna kadar, bir önceki yıla ait uygulama sonuçlarını gösteren kesin hesaplarını hazırlarlar.
İl teşkilatından gönderilenler ve parti merkezine ait olan kesin hesaplar, merkez karar ve yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanır ve birleştirilir.
Siyasi partilerin bütçeleri, bilânçoları, gelir ve gider cetvelleri ile kesin hesapların nasıl düzenleneceği partilerin iç yönetmeliklerinde gösterilir.
Siyasi partiler bütçelerini hazırlarken bütçenin klasik ilkelerinden, genellik, birlik, açıklık, samimiyet, yıllık, denklik ve önceden izin alma gibi ilkelere dikkat etmeleri gerekir.
Siyasi partilerin il ve ilçe teşkilatları tarafından oluşturulan bütçede, önceki yıl veya yıllarda oluşan gelir ve gider tahminleri de ayrıntılı bir şekilde gösterilmek zorundadır.
Bunun yanında önceki yıldan devreden kasa ve banka mevcudunun, demirbaş mevcutlarının, verilen avansların, borçların ve alacakların da hazırlanan bütçe tahmininde gösterilmesi gerekmektedir.
2- KESİN HESAP
Kesin hesap, partilerin bir mali yıl içinde yapmış oldukları gelir ve giderlerin dönem sonundaki envanteri olarak tanımlanabileceği gibi, parti örgütleri tarafından ve genel merkez tasarrufuyla hazırlanan ve denetim için Anayasa Mahkemesi’ne verilen, ait olduğu dönemin hesap sonuçları yer alan çizelgeler olarak adlandırılabilmektedir.
2820 sayılı kanunun kesin hesap ile ilgili 74.cü maddesinde aşağıdaki hükümler bulunmaktadır.
Siyasi partilerin mali denetimi Anayasa Mahkemesince yapılır. Anayasa Mahkemesi, siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin Kanuna uygunluğunu denetler.
Ancak yapılacak kanuna uygunluk denetimi siyasi partilerin amaçlarına ulaşmak için yapılmasında fayda görülen faaliyetleri daraltacak veya bu faaliyetlerin yerindeliğini içerecek şekilde yapılamaz. Denetimde harcamaların gerçek mahiyeti esas alınır. Şekle ve usule ilişkin eksiklikler harcamaların kabul edilmemesini gerektirmez.
Siyasi partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorundadırlar.
Bu belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri binbeşyüz lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri eklenir.
Siyasi parti hakkında kapatma kararı verilmiş olması halinde kapatma kararının verildiği tarihe kadar olan döneme ilişkin hesaplar da Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenerek karara bağlanır.
Bu takdirde denetime esas kesin hesabın verilmesi ve denetime ilişkin diğer esas ve usuller Anayasa Mahkemesi tarafından belirlenir.
Siyasi partiler amaçlarına ulaşmak için gerekli gördükleri siyasi faaliyetleri kapsamında her türlü harcama yapabilirler.
Siyasi partiler mal ve hizmet alımı ile yapım işlerini, açık ihale, kapalı zarf usulü ve yazılı veya sözlü olmak üzere doğrudan veya pazarlık usullerinden herhangi biri ile yapabilir.
Siyasi partiler harcamalarını fatura, fatura yerine geçen belgeler ile bu belgelerin temin edilmesinin mümkün olmadığı hallerde harcamanın doğruluğunu gösterecek muhtevaya sahip olmak şartıyla diğer belgelerle tevsik ederler. Ancak kaybolma, yırtılma ve yanma gibi mücbir sebeplerle aslının temin edilemediği hallerde, fatura ve fatura yerine geçen belgeler yerine bu belgeleri düzenleyenlerden alınacak tasdikli örnekleri kullanılabilir.
Siyasi partiler ücret mukabili geçici veya sürekli olarak çalıştırdıkları kişilere ödedikleri ayni ve nakdi sağlık ve sosyal yardım giderleri ile amaçlarına ulaşmak için görevlendirdikleri kişiler tarafından yapılan yurt içi ve yurt dışı seyahatlere ilişkin konaklama, yol masrafları ve diğer zorunlu harcamaları gider olarak kayıt edebilirler
Siyasi partiler, mal ve hizmet alım sözleşmelerinden kaynaklanan mahkeme kararları ile ödedikleri miktarı ve masraflarını gider olarak kaydedebilirler.
Kesin Hesap Cetvelinde olması gereken kalemler aşağıdaki gibidir.
X PARTİSİ GENEL MERKEZ 2023YILI KESİN HESABI ÖRNEĞİ
I- GELİRLER .
- Üye Giriş Aidatı
- Üye Yıllık Aidatı
- Milletvekili Aidatı
- Aday Adaylığı Özel Aidatı
- Bağışlar
- Yardımlar
- Faaliyet Gelirleri
- Yayın Gelirleri
- Malvarlığı Gelirleri
- Faiz ve Nemalandırma Gelirleri
- Devlet Yardımları
- Sair Gelirler
- Geçen Yıldan Devreden Nakit (Kasa/Banka)
GELİRLER TOPLAMI :
Yıl Sonundaki borçlar
GENEL TOPLAM :
II- GİDERLER :
- Personel Giderleri
- Seçim Giderleri
- Temsil ve Ağırlama Giderleri
- Kırtasiye ve Büro Giderleri
- Haberleşme Giderleri
- Taşıma Giderleri
- Seyahat Giderleri
- Kira Giderleri
- Bakım Onarım Giderleri
- Isınma Aydınlatma ve Temizlik Giderleri
- Vergi, Sigorta, Noter Giderleri
- Demirbaş Giderleri
- Teşkilata Yardım Giderleri
- Geçen Yıldan Kalan Borç Ödemeleri
- Basın Yayın Giderleri
- Sair Giderler
GİDERLER TOPLAMI :
Gelecek Yıla Devreden Nakit (Kasa/Banka)
Yıl Sonundaki alacaklar
GENEL TOPLAM :
