Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
ŞİRKETLERDE YOLSUZLUK YAPABİLECEK KİMSELER
Abdullah ÇAVUŞ/E. Vergi Müfettişi-E. MASAK UZMANI
Şirket yolsuzluklarının tamamına yakınında ya şirket içerisinden birisi doğrudan doğruya eylemi gerçekleştirmiş ya da eyleme iştirak etmiştir. İşletme içerisinde organizasyon şemasına bağlı olarak çeşitli birimler bulunmaktadır. Her birimin yetki ve görevleri de farklıdır. Şirket yolsuzluklarını fail (suç işleyen kimse) dikkate alınarak inceleyecek olursak, şirketlerde yolsuzluk yağabilecek kişiler aşağıdaki gibidir.
1-Şirket Ortağı: Şirket ortağı kendi hissesi bulunan şirkete karşı hile, yolsuzluk, suistimal gibi eylemlerin içerisinde olabilir mi? Bir başka ifade ile kendi şirketinden para çalar mı? Şirket ortaklarının da diğer ortakların aleyhine olacağını düşünerek, kendisine haksız çıkar sağlamak amacıyla yolsuzluk eylemine giriştiği görülmektedir. Şirket ortağı diğer ortaklarda ya da şirketin uhdesinde kalması gereken varlıkları bir takım oyunlarla kendi şahsi mal varlıkları arasına katabilmektedir. Üstelik şirket ortağının bu tip bir olumsuz eylem içerisine girmeyeceği düşünüldüğünden genelde yaptığı olumsuz işlemleri tespit etmekte çok zordur.
2- Genel Müdür: Şirketin üst düzey yönetici olan genel müdür, yönetim kurulu başkanı veya ortaklardan sonra gelen en yetkili kişi kendi şirketine karşı hile, yolsuzluk, suistimal, zimmete para geçirme gibi eylemlere girişebilir. Genelde işletme için çok çalışan yönetici, bütün iş ve işlemleri ben yapıyorum, şirket ortakları ise çalışmadan benim sırtımdan para kazanıyorlar gibi gerekçelerle bu tip olumsuz eylemlere girişmektedirler. Genel müdür şirketteki en üst düzey yönetici olduğu için aynı şirket ortağında olduğu gibi yaptığı olumsuz eylemlerin tespiti de zordur.
3- Muhasebeci: Şirket mal varlıkları üzerinde en az olumsuz eylem gösteren kesimdir. Genelde muhasebe çalışanları oldukça ciddi araştırmalar yapılacak işletmelere alınır. Ancak her meslekte olduğu gibi bu meslekte de kötü uygulamalar gerçekleştirenler bulunacaktır. Muhasebe personelinin hile, yolsuzluk ve suistimal gibi davranışlarda bulunması halinde tespiti gerçekten zor olacaktır. Bu işlemleri kendisi kayıt altına alacağı için ortaya çıkmaması için gereken tedbirleri de alacaktır. Şirket muhasebecisinin geniş yetkileri olması ve genelde güvene dayalı bir meslek olduğu için yaptığı işlemlerin denetlenmemesi de bir diğer sıkıntıdır.
4- Finans Sorumlusu: Finans bölümünün ayrı olduğu işletmelerde finans sorumlusu doğrudan doğruya parasal kaynaklar üzerinde yetkilere sahip bulunduğundan çeşitli olumsuz eylemlere girişebilmesi olasıdır. Finans sorumlusu yaptığı işlemlerin muhasebe tarafından kayıt altına alınacağını bildiğinden en azından muhasebeciyi atlatacak kadar önlem alması gerekmektedir. Yani yaptığı hile, yolsuzluk gibi eylemin şirket tarafından normal bir işlemmiş gibi algılanmasını sağlayacak tedbirleri alması gerekecektir. Genelde finans personelinin kendi şahsi harcamalarını şirketin harcamaları gibi gösterdikleri gözlemlenmektedir.
5- Satın Alma Sorumlusu: Satın alma işlemi sırasında işletmenin menfaatlerini korumak veya kollamak yerine satıcı, taşeron veya tedarikçilerden maddi menfaat bekleyerek daha yüksek fiyata mal ve hizmet aldıkları görülür. Şirketin satın alma sorumlusu da işletme aleyhine, yolsuzluk, hile, suistimal gibi olumsuz davranışlar gösterebilir. Bazen mal ve hizmetleri kurdukları paravan şirket üzerinden tedarik ederek fiyatları gözle görülür derecede şişirdikleri de olmaktadır. Satın alma personeli de yolsuzluk riski taşıyan personeller arasındadır.
6- Pazarlama Sorumlusu: Şirket adına yapması gereken satışların bazılarını kendi kurduğu paravan şirketler üzerinden gerçekleştirerek haksız menfaat elde etmesi en sık görülen şirket yolsuzluğudur. Pazarlama sorumlusu şirket içerisinde görevinden kaynaklanan yetkileri kullanarak hile, yolsuzluk, suistimal gibi olumsuz davranışlara girişebilir. Pazarlama sorumlusunun müşterilerle olan iyi ilişkileri şirket aleyhine davranışlar göstermesi için uygun ortamı sağlayabilir. Pazarlama sorumlusunun yaptığı hilelerin tespit edilmesi de genelde uzun bir saha çalışması gerektirir.
7- Üretim Sorumlusu: Şirketin müşteri tatminini sağlaması, üretilen mal ve hizmetlerin istenilen kalitede olması, üretimin istenilen zamanda talepleri karşılaması gibi görevleri olan üretim sorumlusu da işletme aleyhine olumsuz davranışlar gösterebilir. Şirket yolsuzluklarının büyük kısmının patlak verdiği üretim bölümünde müşteri için işletme kaynaklarını kullanarak gölge üretim yapılması, üretilen mal ve hizmetlerin bir kısmının kayıtlara girmeksizin satılması, ya da müşterinin istediği kaliteden düşük veya yüksek kalitede üretim yapılması gibi pek çok yolsuzluk söz konusu olabilir.
8- Depo Sorumlusu: İşletmeye gelen hammadde, malzeme gibi materyallerin saklanması, korunması, gerektiğinde işletme içerisinde ilgili birimlere bunların aktarılması gibi görevleri olan depo sorumlusu da işletme varlıkları üzerinde doğrudan tasarrufta bulunduğundan işletme aleyhine olumsuz davranışlarda bulunabilir. Depo sorumlusunun yaptığı hile veya yolsuzlukların da ortaya çıkarılması zaman almaktadır. İşletmenin hammaddelerinin, malzemelerinin dışarıda kolayca nakde dönüştürülebilmesi depo sorumlusunun güvenilir olmaması durumunda, depoyu ciddi bir hedef haline getirmektedir.
9- Güvenlik Sorumlusu: İşletmede güvenliği sağlamak, hırsızlık gibi olayları engellemek amacıyla görev yapan güvenlik elemanlarının bazılarının da işletme aleyhine olumsuz faaliyetlerde bulunduğu, işletme varlıklarına yönelik hile, yolsuzluk gibi eylemlere giriştiği görülmektedir. Güvenlik sorumlusunun yaptığı hareketlerin dikkat çekmemesi, mesai saatleri dışında da işletmeye giriş ve çıkış yetkisinin olması bu tip olumsuz faaliyetler için zemin hazırlamaktadır.
Şirketin türüne, faaliyet gösterdiği sektöre ve organizasyon şemasına göre bu liste uzatılabilir. Burada amaç sadece şirkette yolsuzluk yapabilecek personel hakkında genel bir bilgi verebilmektir.
