Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
ŞİRKET BİLGİLERİNİ SIZDIRMA SURETİYLE YAPILAN YOLSUZLUKLAR
Abdullah ÇAVUŞ/E. Vergi Müfettişi
Şirketlerin hayatları için önemli olaylar vardır. Bunlar şirket ortaklıkları, partnerlik anlaşmaları, devir olma veya devralma kararları, şirket birleşmeleri, şirket satın almaları, borsaya açılma olarak sayılabilir.
Keza teknolojik üst düzey bilgi gerektiren üretim yapan işletmelerin imalat reçeteleri ve ürün bileşenleri son derece önemli bilgilerdir.
İşletmelerin iç kuruluş yapısı ve organizasyonu, malî, iktisadî, kredi ve nakit durumu, araştırma ve geliştirme çalışmaları, faaliyet stratejisi, hammadde kaynakları, imalatının teknik özellikleri, fiyatlandırma politikaları, pazarlama taktikleri ve masrafları, pazar payları, toptancı ve perakendeci müşteri potansiyeli ve ağları, izne tâbi veya tâbi olmayan sözleşme bağlantılarına ilişkin veya bu gibi bilgi ve belgeler işletmelerin gelecekleri açısından hayati öneme sahiptir.
Bu bilgilerin rakiplerin eline geçmemesi gerekmektedir. Bu tür bilgiler TİCARİ SIR Kapsamında olan bilgiler olup şirketlerin gelecekleri açısından son derece önemlidir.
Sır, genel olarak “varlığı veya bazı yönleri açığa vurulmak istenmeyen, gizli kalan, gizli tutulan şey” anlamına gelmektedir.
I-TİCARİ SIR KAVRAMI
Bir TİCARİ SIR; Bir ticarî işletme veya şirketin faaliyet alanı ile ilgili yalnızca belirli sayıdaki mensupları ve diğer görevlileri tarafından bilinen, elde edilebilen, özellikle rakipleri tarafından öğrenilmesi halinde zarar görme ihtimali bulunan ve üçüncü kişilere ve kamuya açıklanmaması gereken, işletme ve şirketin ekonomik hayattaki başarı ve verimliliği için büyük önemi bulunan; iç kuruluş yapısı ve organizasyonu, malî, iktisadî, kredi ve nakit durumu, araştırma ve geliştirme çalışmaları, faaliyet stratejisi, hammadde kaynakları, imalatının teknik özellikleri, fiyatlandırma politikaları, pazarlama taktikleri ve masrafları, pazar payları, toptancı ve perakendeci müşteri potansiyeli ve ağları, izne tâbi veya tâbi olmayan sözleşme bağlantılarına ilişkin veya bu gibi bilgi ve belgeleri ifade etmektedir.
işletme veya şirketin faaliyet alanı ile ilgili yalnızca belirli sayıdaki mensupları ve diğer görevlileri tarafından bilinen, elde edilebilen, özellikle rakipleri tarafından öğrenilmesi halinde zarar görme ihtimali bulunan ve üçüncü kişilere ve kamuya açıklanmaması gereken, işletme ve şirketin ekonomik hayattaki başarı ve verimliliği için büyük önemi bulunan bilgilerden oluşmaktadır.
Son günlerin en çok rastlanan çalışan suçlarından birisi de, şirket veya kurum personeli tarafından yapılan bilgi sızdırmaları olarak karşımıza çıkmaktadır.
Personel, bilgi sızdırmayı kendi menfaatine yapabildiği gibi bir başkasının da menfaatine yapabiliyor.
BT teknolojilerinin gelişmesi ve bilgi transferinin çok kolay hale gelmesi bu suçun işlenmesi için oldukça güzel bir altyapı hazırlıyor. Şirket veya kurumların, bilgi güvenliği ve gizliliğine yönelik politikalar oluşturmamaları da suçun işlenmesi için yeterince olanak sağlıyor.
Şirket yolsuzluklarını gerçekleştirecek olan kişiler için bu tip önemli olaylar büyük maddi menfaatler elde edebilmeleri için fırsat yaratmaktadır.
Bu tip yolsuzlukların şirket üzerinde açtığı yaralar şirketin yaşamının devamını etkileyecek kadar önemli olabilmektedir.
II- BİLGİ SIZDIRMA YÖNTEMLERİ
Şirketin ortaklıkları, partnerlik anlaşmaları, devir olma veya devralma kararları, şirket birleşmeleri, şirket satın almaları, borsaya açılma gibi olaylarda sık görülen genelde işletme üst yöneticileri tarafından gerçekleştirilen BİLGİ SIZDIRMA yoluyla yapılan şirket yolsuzlukları şunlardır.
1- Olumlu veya Olumsuz Bilgi Yayma:
Şirketin üst yöneticileri genelde birleşme, devir veya ortak olma anlaşmalarından şahsi menfaat elde edebilmek için şirket hakkında olumlu veya olumsuz bilgiler yayarlar. Böylece şahsi menfaat karşılığında ekonomi veya sektör için olumsuz sonuçları olabilecek kararların yanlış olarak alınmasını sağlarlar. Maddi menfaatleri karşılığında oluşabilecek zararı düşünmezler.
2- İçeriden Bilgi Sızdırma:
Karşı firmaya devir alma veya birleşme ile ilgili kritik bilgileri sızdırarak birleşme veya devir alma, devir olma fiyatını değiştirme veya pazarlık aşamasında kullanılmak üzere vererek karşılığında maddi menfaat elde edilir. Bazen yeni oluşacak olan oluşumda genel müdürlük gibi daha üst makam ve mevkiler veya belli bir oranda hisse karşılığı da bu bilgiler sızdırılabilmektedir.
3- Bilgileri Şahsi Menfaati İçin Kullanma:
Şirket için önemli olayları, devir, birleşme veya ortaklık gibi bildiğinden kendisi veya yakınlarına şirket hisseleri uygun fiyattan aldırılabilir veya sattırılabilir. Bu tip işlemler etik olmadığı gibi duyulması halinde şirkete ve yöneticilerine olan güveni ciddi bir şekilde sarsar.
4- Rakiplere Bilgi Sızdırma:
Şirketin birleşme, devir gibi önemli olayları hakkında yine maddi menfaat karşılığında kendi önlemlerini alsınlar veya karşı stratejilerini oluşturabilsinler diye firmanın rakiplerine bilgiler sızdırılır. Bu kritik bilgileri kullanarak rakip firmalar kendilerine fayda sağlayacaklarına inandıkları yöntemleri geliştirebileceklerdir. Şirket için önemli olayla müdahale ismini verdiğimiz bu şirket yolsuzluğunda genellikle ticari rüşvetler, komisyonlar maddi menfaat olarak ön plana çıkmaktadır. Bu yolsuzluk türünün tespiti de nispeten diğerlerine göre daha zordur.
III- CEZA KANUNDA TİCARİ SIR AÇIKLAMANIN CEZASI
Ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması suçunun cezasıTCK 239. madde de düzenlenmiştir.
Buna göre;
Sıfat veya görevi, meslek veya sanatı gereği vakıf olduğu ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgeleri yetkisiz kişilere veren veya ifşa eden kişi, şikayet üzerine, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Bu bilgi veya belgelerin, hukuka aykırı yolla elde eden kişiler tarafından yetkisiz kişilere verilmesi veya ifşa edilmesi halinde de bu fıkraya göre cezaya hükmolunur (TCK m.239/1)
Birinci fıkra hükümleri, fenni keşif ve buluşları veya sınai uygulamaya ilişkin bilgiler hakkında da uygulanır (TCK m.239/2)
Bu sırlar, Türkiye’de oturmayan bir yabancıya veya onun memurlarına açıklandığı takdirde, faile verilecek ceza üçte biri oranında artırılır. Bu halde şikayet koşulu aranmaz (TCK m.239/3)
Cebir veya tehdit kullanarak bir kimseyi bu madde kapsamına giren bilgi veya belgeleri açıklamaya mecbur kılan kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır (TCK m.239/4
