Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
e-TİCARETE YÖNELİK KANUNLAR VE İKİNCİL DÜZENLEMELER
Abdullah ÇAVUŞ/Bağımsız Denetçiler Derneği Başkanı (14.07.2020)
E-Ticaret, herhangi bir ürün ya da hizmet için, çeşitli ödeme yöntemleriyle bir internet sitesi üzerinden ticaret yapmanızı veya sipariş vermenizi sağlayan bir alışveriş yöntemidir.
Türkiye’de ve dünyada geleneksel pazarlama yöntemlerine ve satış faaliyetlerine e-Ticaret’i de ekleyen kuruluşlar, sadece belirli bir lokasyona ve noktaya satış yapmanın ötesine geçerek, süreçlerine e-Ticaret’i de dahil etmeye başlamıştır.
Yüzyılın ortalarından itibaren kullanılmaya ve gelişmeye başlayan bilgi ve iletişim teknolojileri her geçen gün ekonomi, iş, ticaret, kamu idaresi, eğitim, adalet, sağlık ve kültür gibi hayatın tüm alanlarında büyük değişikliklere sebep olmakta, bu teknolojilerin ortaya çıkardığı yeni araçlar ve hizmetler hızla insanlığın tüm yaşamını etkilemeye devam etmektedir.
Bilişim teknolojileri ve sunduğu hizmetler, nitelikleri gereği sadece ulusların millî düzenlerini değil tüm uluslararası toplumu etkilemekte; bu nedenle, modern dünyadaki ülkeler ve uluslararası örgütler, bu alanda iş birliğine giderek baş döndürücü bir hızla gelişen bu yeni ortama ayak uydurmaya çalışmakta, aynı çabalar birçok ülke tarafından takip edilmektedir.
Artık herkesin benimsediği gibi, bilgi teknolojilerine ait ürünler ve bilgi toplumu hizmetleri modern bireyin günlük hayatını neredeyse çepeçevre kuşatmış bulunmaktadır.
Başta bilgisayarlar olmak üzere, internete bağlanabilen cep telefonları, bankamatikler, internet üzerinden gerçekleştirilebilen bankacılık işlemleri ve çeşitli kamu hizmetlerinin bilişim ağları üzerinden verilebilmesi, modern hayatta insanlığın yaşamını kolaylaştırmak için çok büyük imkânlar sunmaktadır.
Özellikle günümüzün sıcak konusu olarak web sitesi üzerinde sanal mağazalar veya sanal alışveriş merkezleri görmek mümkündür.
E-ticaret, ürün ve hizmet satın alma/satma faaliyetinin bilgisayar ağları kanalıyla gerçekleştirilmesinin yanı sıra; sunulan ürün için talep yaratmak (pazarlama), müşteri desteği vermek (satışın bütün evrelerinde), ticari kurumlar ile müşterileri arasındaki ticari ve lojistik iletişimi yine küresel bilgisayar ağları kanalıyla sağlamaktır. Bunun yanında firmanın yönetimini kolaylaştırıcı sitemlerdir.
E-ticaret özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ) için çok uygun bir ticaret şeklidir. E-ticaret, belirli bir satış noktasının dışına çıkarak satışların artmasına ve daha hızlı ödemeleri slim alınmasına olanak sağlamaktadır. Fiziki mağaza sahibi olan işletmeler içinE-Ticaret önemli bir satış kanalıdır.
Bütün dünya ülkeleri E-Ticaret ile ilgili bir takım mevzuat düzenlemeleri yapmışlardır.
Özellikle son otuz yılda çok büyük gelişmeler gösteren bilişim teknolojileri, sağladıkları büyük faydaların yanında beklenmedik sonuçlar da doğurmakta, hukukun tüm alanlarında yeni tanımlar ortaya çıkarmaktadır.
Gerçekten de bilgi teknolojisinin gelişmesiyle birlikte internet, erişim, içerik sağlayıcı, hizmet sağlayıcı gibi hukukun tüm dallarını ilgilendiren yepyeni kavramlar ortaya çıkmıştır. Yeni kavramlar ve yeni alanlar hukuk alanında eski sistem ve mevzuatla çözümlenemeyen, öncekilerle benzeşmeyen yeni sorunların ortaya çıkmasına da neden olmaktadır.
Bu sorunların çözümlenmesi için gerek Avrupa Birliğine üye ülkelerde gerek Birliğe üye olmayan diğer ülkelerde birtakım kanuni düzenlemeler yapılmıştır.
Avrupa Birliğinin, 8/6/2000 tarihli ve 2000/31/EG Bilgi Toplumu Hizmetlerinin, Özellikle Elektronik Ticaretin Ortak Pazardaki Bazı Yönleri Hakkında Direktifi ile 1997/66 ile 2002/58 sayılı Elektronik İletişimde Kişisel Verilerin İzlenmesi ve Gizliliğinin Korunması Direktifi, üye ülkeler için konu ile ilgili birtakım yükümlülükler öngörmektedir
Avrupa Birliğinin 2000/31 sayılı Direktifi ile bilgi toplumu alanında hizmet verenlerin tâbi olacakları hükümler, genel bilgilendirme yükümlülükleri, ticarî iletişim için gerekli şartlar, istenmeyen elektronik iletiler, elektronik vasıtalarla yapılacak sözleşmelere uygulanacak kurallar ve sözleşme öncesi verilmesi gerekli bilgiler (özel bilgilendirme yükümlülüğü), ara hizmet sunucularının sorumlulukları ve meslekî davranış kurallarına ilişkin olarak üye ülkelere birtakım sorumluluklar yüklenmektedir.
Avrupa Birliğinin 2002/58 sayılı Direktifinde ise; Topluluk içinde elektronik iletişim ekipmanları ile elektronik iletişim vasıtasıyla işlenen kişisel verilerin, temel haklar ve özgürlüklerin korunması ilkesi de dikkate alınarak eşit seviyede korunmaları ve bu şekilde serbest dolaşımlarının sağlanması amaçlanmakta, bu çerçevede elektronik iletişime ilişkin bir kısım tanımlar yapılarak iletişimin gizliliğinin korunması, gerekli güvenlik tedbirleri, trafik bilgilerinin saklanması gibi konularda hükümler ihdas edilmektedir.
Bilgi toplumu hizmetleri ile ilgili ortaya çıkan bu tür hukukî sorunların çözümlenmesi için Türk hukukunda da bazı düzenlemeler yapılmıştır.
Bu kapsamda yapılan ana mevzuat düzenlemeleri aşağıdaki gibidir.
1- 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun TBMM de yasalaşarak 2014 yılında yürürlüğe girmiştir.
2- Elektronik Ticarette Hizmet Sağlayıcı ve Aracı Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik 2019 yılında resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
3-Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi ve Bildirim Yükümlülükleri Hakkında Tebliğ 2019 yılında yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda genel itibarıyla iki alanda düzenleme yapılmaktadır.
Bunlar;
1- E- Ticaret Mükelleflerine yönelik getirilen yükümlülükler ve bildirim yapma zorunluluğu
2- Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile düzenleme yapılan İkinci alan ise istenmeyen elektronik postalara ilişkindir.
I- GETİRİLEN YÜKÜMLÜLÜKLER:
Bunlardan ilki, elektronik araçlarla yapılan sözleşmelerde bilgi verme ve hizmeti sunanlar için getirilen yükümlülüklerdir.
Bu yükümlülükler incelendiğinde daha ziyade elektronik hizmetin alıcısının satın alacağı mal ya da hizmeti tanıyabilmesi, onu yanıltabilecek bilgilerin önüne geçilmesine ilişkindir.
Diğer yükümlülükler ise sözleşmenin sonradan erişilebilir kılınması ve hataların sonradan düzeltilmesine imkân verilmesiyle ilgilidir.
Konuya ilişkin kanunun E-Sipariş ile ilgili maddesinde detaylı düzenlemeler yapılmış olup madde metni aynen aşağıdaki gibidir.
Sipariş MADDE 4 –
(1) Elektronik iletişim araçlarıyla verilen siparişlerde aşağıdaki esaslar geçerlidir:
a) Hizmet sağlayıcı, siparişin onaylanması aşamasında ve ödeme bilgilerinin girilmesinden önce, ödeyeceği toplam bedel de dâhil olmak üzere, sözleşmenin şartlarının alıcı tarafından açıkça görülmesini sağlar.
b) Hizmet sağlayıcı, alıcının siparişini aldığını gecikmeksizin elektronik iletişim araçlarıyla teyit eder.
c) Sipariş ve siparişin alındığının teyidi, tarafların söz konusu beyanlara erişiminin mümkün olduğu anda gerçekleşmiş sayılır.
(2) Hizmet sağlayıcı, sipariş verilmeden önce alıcıya, veri giriş hatalarını belirleyebilmesi ve düzeltebilmesi için uygun, etkili ve erişilebilir teknik araçları sunar.
(3) Tarafların tüketici olmadığı hâllerde taraflar, birinci ve ikinci fıkralardaki düzenlemelerin aksini kararlaştırabilirler.
(4) Birinci fıkranın (a) ve (b) bentleri ile ikinci fıkra, münhasıran elektronik posta yoluyla veya benzeri bireysel iletişim araçlarıyla yapılan sözleşmelere uygulanmaz.
Konuya ilişkin getirilen en önemli yükümlülüklerin başında elde edilen ise kişisel verilerin korunmasına yönelik düzenlemeler gelmektedir. Kanunun 10. Maddesi aynen aşağıdaki gibidir.
Kişisel verilerin korunması MADDE 10 –
(1) Hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcı:
a) Bu Kanun çerçevesinde yapmış olduğu işlemler nedeniyle elde ettiği kişisel verilerin saklanmasından ve güvenliğinden sorumludur.
b) Kişisel verileri ilgili kişinin onayı olmaksızın üçüncü kişilere iletemez ve başka amaçlarla kullanamaz.
II- İSTENMEYEN ELEKTRONİK POSTALARA İLİŞKİN YAPILAN DÜZENLEME:
Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile düzenleme yapılan İkinci alan ise istenmeyen elektronik postalara ilişkindir. Türkiye, maalesef istenmeyen elektronik postaların yayıldığı ülkelerin başında bulunmaktadır. Bu durum Avrupa Birliğinin konuya ilişkin raporlarında da yer almış ve buna yönelik özel düzenlemeler yapılmak zorunda kalınmıştır.
6563 sayılı kanunda ticari elektronik iletiye yönelik yapılan düzenlemeler aynen aşağıdaki gibidir.
Ticari elektronik ileti gönderme şartı MADDE 6 –
(1) Ticari elektronik iletiler, alıcılara ancak önceden onayları alınmak kaydıyla gönderilebilir. Bu onay, yazılı olarak veya her türlü elektronik iletişim araçlarıyla alınabilir. Kendisiyle iletişime geçilmesi amacıyla alıcının iletişim bilgilerini vermesi hâlinde, temin edilen mal veya hizmetlere ilişkin değişiklik, kullanım ve bakıma yönelik ticari elektronik iletiler için ayrıca onay alınmaz.
(2) Esnaf ve tacirlere önceden onay alınmaksızın ticari elektronik iletiler gönderilebilir.
Ticari elektronik iletinin içeriği MADDE 7 –
(1) Ticari elektronik iletinin içeriği, alıcıdan alınan onaya uygun olmalıdır.
(2) İletide, hizmet sağlayıcının tanınmasını sağlayan bilgiler ile haberleşmenin türüne bağlı olarak telefon numarası, faks numarası, kısa mesaj numarası ve elektronik posta adresi gibi erişilebilir durumdaki iletişim bilgileri yer alır.
(3) İletide, haberleşmenin türüne bağlı olarak, iletinin konusu, amacı ve başkası adına yapılması hâlinde kimin adına yapıldığına ilişkin bilgilere de yer verilir.
Alıcının ticari elektronik iletiyi reddetme hakkı MADDE 8 –
(1) Alıcılar diledikleri zaman, hiçbir gerekçe belirtmeksizin ticari elektronik iletileri almayı reddedebilir.
(2) Hizmet sağlayıcı ret bildiriminin, elektronik iletişim araçlarıyla kolay ve ücretsiz olarak iletilmesini sağlamakla ve gönderdiği iletide buna ilişkin gerekli bilgileri sunmakla yükümlüdür.
(3) Talebin ulaşmasını müteakip hizmet sağlayıcı üç iş günü içinde alıcıya elektronik ileti göndermeyi durdurur
Kanundaki bildirim ve diğer yükümlülüklere uymamanın cezası kanunun 12. Maddesinde belirlenmiş olup Bin Türk lirasından On Beş Bin Türk lirasına kadar idari para cezası kesilebileceği hüküm altına alınmıştır.
Keza aynı madde de bazı hallerde para cezalarının belirlenen sınırın On Katına kadar artırımlı olarak uygulanabileceğine yönelik düzenlemeler yapılmıştır.
III- E-TİCARET KONUSUNDA DİĞER KANUNLAR VE İKİNCİL MEVZUATLAR:
Yukarıda yer verdiğimiz ana düzenlemelerin yanında E- Ticaret ile ilgili düzenleme veya E- Ticarete yönelik atıflar yapılan kanunlar ve ikincil mevzuat ise aşağıdaki gibidir.
1- Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
2- Kişisel Verilerin Korunması Kanunu
3-İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun
4-Posta Hizmetleri Kanunu
5-Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu
6- Vergi Usul Kanunu
7- Gümrük Kanunu
8-Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği
9-Finansal Hizmetlere İlişkin Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği
10-Bankaların Bilgi Sistemleri ve Elektronik Bankacılık Hizmetleri Hakkında Yönetmelik
Konuya ilişkin yazı serimizin 2.cisinde E-ticaret Şirketi kurulması ve E-Ticaret web sitesi kurulmasına yönelik süreçler hakkında bilgi verilecektir.
