Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
DERNEK BEYANNAMESİ NEDİR?
(100 SORUDA DERNEKLER KANUNU SORU 22)
Abdullah ÇAVUŞ/E.Vergi Müfettişi-Bağımsız Denetçi
Dernekler, yıl sonu itibarıyla faaliyetlerini, gelir ve gider işlemlerinin sonuçlarını düzenleyecekleri beyanname ile her yıl nisan ayı sonuna kadar mülkî idare amirliğine vermekle yükümlüdürler.
Bilanço esasına göre defter tutan dernekler ile kamu yararına çalışan dernekler vermekle yükümlü oldukları beyanname ve bildirimlerini, Dernekler Dairesi Başkanlığının internet sayfasında yer alan Dernekler Bilgi Sistemi (DERBİS) üzerinden kullanıcı kodu, parola ve şifre kullanarak göndermek zorundadırlar.
Elektronik ortamda beyanname ve bildirim gönderme zorunluluğu bulunmayan derneklerde, kendi istekleriyle beyanname ve bildirimlerini aynı usulle elektronik ortamda gönderebilirler.
Kullanıcı kodu, parola ve şifre kullanmak suretiyle elektronik ortamda doldurulmuş ve onaylanmış beyanname ve bildirimler, dernek tarafından verilmiş beyanname ve bildirimler olarak kabul edilir.
Elektronik ortamda verilmiş olan bu beyannamelerin ayrıca çıktısının alınarak mülki amirliğe verilmesine gerek bulunmamaktadır.
Dernek, yılın son günlerinde kurulmuş olsa dahi müteakip yılın nisan ayı sonuna kadar beyannamesini vermesi gerekmektedir.
I- KONUYA İLİŞKİN MEVZUAT
1-DERNEKLER KANUNU
Konuya ilişkin dernekler kanunu 19.cu maddesinde düzenleme yapılmış olup madde metni aynen aşağıdaki gibidir
Beyanname verme yükümlülüğü ve denetim
Madde 19- Dernekler, yıl sonu itibarıyla faaliyetlerini, gelir ve gider işlemlerinin sonuçlarını düzenleyecekleri beyanname ile her yıl Nisan ayı sonuna kadar mülkî idare amirliğine vermekle yükümlüdürler. Beyannamenin düzenlenmesine ilişkin esas ve usuller yönetmelikte düzenlenir.
Gerekli görülen hallerde, derneklerin tüzüklerinde gösterilen amaçlar doğrultusunda faaliyet gösterip göstermedikleri, defterlerini ve kayıtlarını mevzuata uygun olarak tutup tutmadıkları İçişleri Bakanı veya mülkî idare amiri tarafından kamu görevlilerine denetletilebilir. (Ek cümle:27/12/2020-7262/13 md.) Bu denetimlerin, yapılacak risk değerlendirmelerine göre üç yılı geçmeyecek şekilde her yıl yapılması esastır. Bu denetimlerde kolluk kuvveti mensupları görevlendirilemez. İçişleri Bakanlığı ve mülkî idare amirlerinin yapacağı denetimler mesai saatleri içerisinde yapılır. Bu denetimler en az yirmidört saat önce derneklere bildirilir. Bu denetimlerde görevlendirileceklere ilişkin usul ve esaslar yönetmelikte düzenlenir.
Denetim sırasında görevli memurlar tarafından istenecek her türlü bilgi, belge ve kayıtların, dernek yetkilileri tarafından gösterilmesi veya verilmesi, yönetim yerleri, müesseseler ve eklentilerine girme isteğinin yerine getirilmesi zorunludur.
Denetim sırasında, uzmanlık veya teknik bilgi gerektiren durumlarda İçişleri Bakanlığı, valilikler ve kaymakamlıklar tarafından bilirkişi görevlendirilebilir. Bilirkişinin görevlendirilmesine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikte düzenlenir. Bilirkişiye verilecek ücretin tutarı İçişleri Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığınca birlikte tespit olunur ve bu ücret İçişleri Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır.
Denetim sırasında, suç teşkil eden fiillerin tespit edilmesi hâlinde, mülkî idare amiri durumu derhal Cumhuriyet savcılığına ve derneğe bildirir.
2-DERNEKLER YÖNETMELİĞİ
Konuya ilişkin İKİNCİL düzenlemeler Dernekler yönetmeliğinin 83 VE 84 .maddelerinde yapılmış olup madde metinleri aynen aşağıdaki gibidir
Beyanname verme yükümlülüğü
Madde 83 – Dernek yönetim kurulu başkanları, her takvim yılının ilk dört ayı içinde bir önceki yıla ait Dernek Beyannamelerini (EK- 21), mülki idare amirliğine vermekle yükümlüdürler.
Şubeler, mülki idare amirliğine verecekleri beyannamelerin birer örneğini bağlı bulundukları derneğe de vermekle yükümlüdürler.
Temsilcilikler için ayrıca beyanname verilmez ancak, temsilciliklere ilişkin her türlü bilgiler dernek beyannamesinde gösterilir.
Birlikler, beyannamelerini bu maddede belirtilen esas ve usullere göre vermekle yükümlüdürler.
Bilanço esasına göre defter tutan derneklerin beyannamelerinde belirtilen mali bilgiler, faaliyet bilgileri ile gerekli görülen diğer bilgiler Genel Müdürlüğün ve derneğin internet sayfasında yayımlanır. Yayımlanacak bilgilere ilişkin şekil ve esaslar Genel Müdürlük tarafından belirlenir.
Dernekler beyannamesinde belirtilen sınıflamaların alt gruplarını belirlemeye veya alt gruplarda değişiklik yapmaya Genel Müdürlük yetkilidir. Ancak, derneklerin amaç, faaliyet alanları ve ekonomik faaliyetleri ile dernek üye, personel veya diğer görevlilerinin meslekleri ve eğitim durumları sınıflamalarının alt grupları; Birleşmiş Milletler Uluslararası Kar Amacı Olmayan Kuruluşlar Sınıflaması, Avrupa Topluluğu Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması, Birleşmiş Milletler Uluslararası Standart Meslek Sınıflaması ve Birleşmiş Milletler Uluslararası Standart Eğitim Sınıflaması alt grupları göz önünde bulundurularak düzenlenir.
(8) (Ek:RG-1/10/2018-30552) (Danıştay Onuncu Dairesinin 15/4/2021 tarihli ve E.:2018/5223; K.:2021/1866 sayılı kararı ile iptal fıkra; Dernek Beyannamesinin “Üye ve Çalışan Bilgileri” başlıklı üçüncü bölümünün 1 inci sorusundaki “1.2.Gerçek Kişi Üyelerin:” ve “1.3.Tüzel Kişi Üyelerin:” alt başlıklı tablolarında belirtilmesi istenilen bilgiler, dernek üyeliğine kabul edilme veya üyelikten çıkma ya da çıkarılma veya üyeliğin kendiliğinden sona ermesi durumlarında, birinci fıkrada belirtilen beyanname verme süresi beklenmeksizin işlem tarihini izleyen 30 gün içinde Dernekler Bilgi Sistemi (DERBİS) üzerinden bildirilir. DERBİS kullanıcısı olmayan dernekler bu bilgileri aynı usul ve süre içinde mülki idare amirliğine yazılı olarak bildirirler.)
II-DERNEK BEYANNAMELERİNİN İNCELENMESİ
Dernek beyannamesinde yer alan bölümler ve kısa açıklamaları şu şekildedir;
1-Kurumsal Kimlik Bilgileri Bölümü
Kurumsal kimlik bilgileri bölümünde derneğin kuruluşunda geçen isim, derneğin kuruluş tarihi, derneğin açık adresi, derneğe ait iletişim numaraları ve derneğin web sayfası gibi derneğe ilişkin temel bilgiler eksiksiz bir şekilde doldurulur. DERBİS sistemini kullanan dernekler bu bölümün otomatik olarak doldurulmuş olduğunu göreceklerdir. Ardından bilgilerin doğruluğu kontrol edildikten sonra bir diğer bölüme geçilebilir.
2-Derneğin Hukuki Statüsü Bölümü
Derneğin hukuki statüsü bölümünde derneğin şube veya temsilciliği olması durumunda bu kuruluşlara ait bilgiler doldurulur. Bununla birlikte eğer dernek bir federasyon ya da konfederasyon üyesi ise bu bilgiye de yine uygun alanlarda yer verilmesi gerekir.
Daha önceki yıllarda kayıtları bulunan dernekler bu aşamada bilgilerin doldurulmuş olduğunu görür.
Burada dernekler bilgileri güncellemeli ve bütün bilgilerin doğruluğuna dikkat etmelidir.
3-Kuruluş Bilgileri Bölümü
Derneğin amacı,
Derneğin faaliyet alanları,
Derneğin yıl içinde yapmış oluğu faaliyetler,
Derneğin hedef kitlesi
Derneğin hizmet verdiği coğrafi alan gibi bilgiler bu bölümdedir.
4-Üye ve Çalışanlara Ait Bilgiler Bölümü
Bu bölümde dernekte bulunan üyelerin sayıları ve üyelik türleri, varsa ücretli çalışanlara ilişkin bilgiler ve proje ekibinin tam zamanlı mı yoksa yarım zamanlı mı çalıştığına ilişkin bilgilerin doldurulması gerekir.
Yine daha önceki üyeliklerde bilgilerin doldurulmuş olduğu görülür.
Tekrar bütün bilgilerin güncel olması ve gerçeği yansıtılmasına dikkat edilmelidir.
DERBİS sistemi üzerinden beyanname hazırlayan dernekler site üzerinden bilgileri doldururken mutlaka dernek yönetim kurulu başkanının onayı ile bu işlemleri gerçekleştirmelidir.
Şayet DERBİS sistemine giriş için gerekli olacak üyelik giriş bilgilerinin sorumluluğu dernek yönetim kurulu başkanına aittir.
5-Yayın Organı, Kar Amacı Bulunan Kuruluşlar ve Bağlı Sandıklar Bölümü
Derneğe ait olan herhangi bir yayın organının bulunması durumunda bu durumun beyannamede yer alması gerekir.
Yine bununla birlikte derneğin herhangi bir iktisadi işletmesinin olup olmadığı, dernekte herhangi bir sandığın bulunup bulunmadığı gibi bilgiler de beyannamede mutlaka belirtilmelidir.
Dernek beyannamesi hazırlarken derneğe ait kâr amacı taşımayan herhangi bir kuruluş var ise bu bölümde belirtilir.
Misafirhane, aşevi, okuma salonu ve kütüphane, öğrenci yurdu, lokal gibi kuruluşlar listede bulunan sıralamada teker teker işaretlenmelidir.
6-Uluslararası Alanda Faaliyet Beyanı Bölümü
Dernek eğer yurtdışında herhangi bir adreste faaliyet sürdürüyor ise bu ilişki mutlaka beyannamede yer almalıdır.
Bunun yanında yurtdışında bulunan kuruluşlar ile herhangi bir faaliyet iş birliği ya da üyelik veya söz danışmanlık gibi durumlar mevcutsa bu ilişkilerin de belirtilmesi zorunludur.
Derneğin Birleşmiş Milletler ve AB ile ilişkileri varsa bu bölümde belirtilir
7-Derneğe Ait Mali Bilgiler Bölümü
Dernek beyannamesi hazırlanırken en fazla dikkat edilmesi gereken bölümdür.
Bu bölümde derneğe ait bütün gelir ve gider kayıtlarının çıkartılması ve minimum hata ile kayda geçirilmesi gerekir.
Derneğin geçen yıla ait gelir ve gider hesapları muhasebe defteri kayıtlarına uygun olarak alt alta okunur bir şekilde sıralanır.
En son kayıt ile toplam geliri gösteren banka gelir ve gider kayıtları eklenir.
Bu bölümde bir uzmandan destek almak, olası hataların ve yanlışların önüne geçilmesini sağlayacaktır.
8-Yurtiçi STK’lar ile Yardımlaşma Bölümü
Dernek eğer ki yurtdışında herhangi bir kuruluştan yardım adı altında destek alıyorsa, ya da aynı şekilde bir kuruluşa yardım yapıyorsa bu durum ile ilgili istenen bilgiler bu bölümde eksiksiz olarak doldurulmalıdır.
Keza dernek tarafından başka derneklere yardım yapılıyorsa bunlara ilişkin bilgilerde bu bölümde yer alır.
Bölümde yer alan alt maddede ise derneğe ait ayni yardım bilgilerine yer verilir.
Dernek eğer yurtiçinde herhangi bir sivil toplum kuruluşundan destek alıyorsa, bu bölümde destek aldığı kuruluşa ait bilgileri eksiksiz olarak girmelidir. Yine bölümde yer alan ayni yardım bölümünün de gerçeği yansıtır şekilde doldurulması gerekmektedir.
9- Kar Amaçlı Kurumlar Bölümü
Derneğe bağlı iktisadi faaliyet yürüten kar amaçlı kuruluşlar varsa bunlara ait bilgiler bu bölümde yer alacaktır.
10-Bilişim Altyapısı, Gayrimenkul ve Taşıtlar Bölümü
Derneğe ait bir taşıt var ise, bu taşıta ait genel bilgiler, taşınmaz malı derneğe tanıtma bilgileri ve malların hibe durumu gibi bilgiler bu bölümde kaydedilir.
Derneğe ait bilgisayar sayısı bu bölümde yer alacaktır.
Beyannamenin son bölümünde ise beyannameyi onaylayan yönetim kurulunun kararını tarih ve sayısı bulunmaktadır.
Kaynak
1-Dernekler Kanunu
1-Dernekler yönetmeliği
3-Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü web sayfası
4-Dernek Beyannamesi Doldurma Rehberi
