Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
VAKIF NEDİR? KİMLER VAKIF KURABİLİR? (16.05.2023)
Abdullah ÇAVUŞ/E.Vergi Müfettişi
VAKIF, bir mal topluluğunun ya da bunların gelirlerinin belirli bir amaca özgülenmesi ile oluşan tüzel kişilerdir.
VAKIF, bir hizmet ve yarar sağlamak amacıyla kişilerin kendi arzusu doğrultusunda bağışladıkları para ve mülklerle oluşan bir kuruluşu ifade eder.
VAKIFLAR, tüzel kişiliğe sahiptir ve kâr amacı gütmezler. Medeni Kanun’un belirlediği şartlara göre kurulur.
VAKIFLAR süreklilik sağlamalı, anlaşılabilir ve belirli olmalı ve hukuku uygun çerçevede olmalıdır.
VAKFIN amacı; hukuka uygun, belirli, anlaşılabilir olmalı ve süreklilik arz etmelidir. Yardımlaşma ve dayanışma vakıfların temel amaçlarıdır.
VAKIFLAR yardımlaşma ve dayanışma amacıyla kurulur. Yardıma ihtiyaç olan kişilere mali ve ekonomik olarak destek sağlanır maddi durumları ve güçlendirilir.
VAKIFLAR, sosyal hizmetler, eğitim ve öğretim hizmeti, sanat ve kültür hizmetleri, ulaştırma hizmeti, sağlık hizmeti, aş evi hizmetleri ve iktisadi hizmetleriyle topluma yarar ve fayda sağlarlar.
1-VAKIF TANIMI
Türk Medeni Kanunu’nun 101. Maddesinde VAKFIN TANIMI; “gerçek veya tüzel kişilerin yeterli mal ve hakları belirli ve sürekli bir amaca özgülemeleriyle oluşan tüzel kişiliğe sahip mal toplulukları” olarak yapılmıştır.
Bu tanımdan anlaşılacağı üzere VAKFI oluşturan en önemli iki unsur aşağıdaki gibidir.
1-Özgülenecek bir malvarlığı
2-Malvarlığının özgüleneceği amaçtır.
2-ÖZGÜLENECEK ASGARİ MALVARLIĞI
5737 sayılı vakıflar kanununun 5. Maddesi ile vakıflar yönetmeliğinin 111. Maddesinin (ğ) bendine istinaden; 2022 yılı için yeni vakıfların kuruluşunda amaçlarına özgülenecek asgari mal varlığı, vakıflar meclisinin 10.12.2021 tarihli ve 510/481 sayılı kararı ile 90.000-TL olarak belirlenmiştir.
Bu tutar 2023 yılı için; Vakıflar Meclisinin 14.11.2022 tarihli ve 546/530 sayılı kararı ile 120.000-TL olarak belirlenmiştir
3-KİMLER VAKIF KURABİLİR
Gerçek ya da tüzel kişiler vakıf kurabilirler.
Ancak kurucu gerçek kişi ise Türk Medeni Kanunu’nda belirlenen fiil ehliyetine sahip olmalı.
Tüzel kişi ise fiil ehliyetine sahip olmakla birlikte, kuruluş statüsünde vakıf kurabileceğine ve vakfa malvarlığı özgüleyebileceğine dair hüküm olması gerekir.
Fiil ehliyetine sahip olmayan gerçek kişilerin yasal temsilcisi, onları temsilen vakıf kuramaz.
Türk Medeni Kanunu uyarınca vesayet veya velayet altındaki kişi adına vakıf kurmak yasaktır (TMK m. 449). Ölüme bağlı tasarrufla vakıf kurma işlemi yapılabileceği için ayırt etme gücüne sahip 15 yaşını bitirmiş bir kişi de vasiyetname yolu ile vakıf kurabilir (TMK m. 502).
Cumhuriyet’in anayasa ile belirlenen niteliklerine ve Anayasa’nın temel ilkelerine, hukuka, ahlâka, millî birliğe ve millî menfaatlere aykırı veya belli bir ırk ya da cemaat mensuplarını desteklemek amacıyla vakıf kurulamaz.
Vakfa özgülenecek malvarlığı ise vakfın amacını gerçekleştirmeye yeterli olmalı, vakfın amaç veya devamını imkansız veya yararsız hale getirmemelidir.
4-VAKIF YÖNETİCİSİ OLAMAYACAKLAR
Vakıflar Kanunun 9.cı maddesine göre; Vakıflarda; hırsızlık, nitelikli hırsızlık, yağma, nitelikli yağma, dolandırıcılık, nitelikli dolandırıcılık, zimmet, rüşvet, sahtecilik, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, güveni kötüye kullanma, kaçakçılık suçları ile Devletin güvenliğine karşı işlenen suçların birinden mahkûm olanlar yönetici olamazlar.
Vakıf yöneticisi seçildikten sonra yukarıdaki suçlardan mahkûm olanların yöneticiliği sona erer.
5-VAKIF KURULUŞU İZNE TABİMİDİR
Vakfın kuruluşu izne bağlı değildir; vakıf kurma özgürlüğünün dayanağı Anayasa’dır.
Vakıf kurma özgürlüğünün temelini oluşturan Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Dernek Kurma Hürriyeti” başlıklı 33. madde hükmü aşağıdaki gibidir.
Dernek kurma hürriyeti
Madde 33 – (Değişik: 3/10/2001-4709/12 md.)
Herkes, önceden izin almaksızın dernek kurma ve bunlara üye olma ya da üyelikten çıkma hürriyetine sahiptir.
Hiç kimse bir derneğe üye olmaya ve dernekte üye kalmaya zorlanamaz.
Dernek kurma hürriyeti ancak, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâk ile başkalarının hürriyetlerinin korunması sebepleriyle ve kanunla sınırlanabilir.
Dernek kurma hürriyetinin kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunda gösterilir.
Dernekler, kanunun öngördüğü hallerde hâkim kararıyla kapatılabilir veya faaliyetten alıkonulabilir. Ancak, millî güvenliğin, kamu düzeninin, suç işlenmesini veya suçun devamını önlemenin yahut yakalamanın gerektirdiği hallerde gecikmede sakınca varsa, kanunla bir merci, derneği faaliyetten men ile yetkilendirilebilir. Bu merciin kararı, yirmidört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını kırksekiz saat içinde açıklar; aksi halde, bu idarî karar kendiliğinden yürürlükten kalkar.
Birinci fıkra hükmü, Silahlı Kuvvetler ve kolluk kuvvetleri mensuplarına ve görevlerinin gerektirdiği ölçüde Devlet memurlarına kanunla sınırlamalar getirilmesine engel değildir.
Bu madde hükümleri vakıflarla ilgili olarak da uygulanır.
5-VAKILARLA İLGİLİ MEVZUAT
Yeni vakıfların kuruluş ve işleyişi ile ilgili TEMEL HÜKÜMLER aşağıdaki gibidir;
1- Anayasa
2- 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu,
3-Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre kurulan vakıfların tescil ve ilanı hakkında tüzük,
4- 5737 sayılı Vakıflar Kanunu ve
5-Vakıflar Yönetmeliği’nde
Yer almakta olup diğer ilgili mevzuatta da hükümler bulunmaktadır.
Vakıflarla İlgili diğer mevzuat ise aşağıdaki gibidir.
1- Dernekler Yönetmeliği Vakıfların uluslararası faaliyetlerine ve platform kurma olanağına ilişkin hükümler
2-Ticaret Sicili Yönetmeliği Vakıflara ait ticari işletmeleri düzenleyen hükümler
3-2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu Bağış ve aidat dışındaki yardım toplama faaliyetleri
4- 5072 sayılı Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşlarıyla İlişkilerine Dair Kanun Kamu ile ilişkilerin düzenlenmesi
5-3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu (ve Yönetmeliği) Vakıflarda yöneticilerin mal bildiriminde bulunmasına ilişkin düzenlemeler
6-5237 sayılı Türk Ceza Kanunu Ceza hükümleriyle ilgili düzenlemeler
7-5326 sayılı Kabahatler Kanunu Ceza hükümleriyle ilgili düzenlemeler
8-5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu
9-193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu
10-4962 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması ve Vakıflara Vergi Muafiyeti Tanınması Hakkında Kanun ve Genel Tebliğler
Kaynak:
Vakıflar Genel Müdürlüğü web sayfası
TÜSEV yeni vakıflar rehberi
