Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
SİYASİ PARTİLERE DEVLET YARDIMLARI
Abdullah ÇAVUŞ/E.Vergi Müfettişi
Demokrasinin yaşayabilmesi için siyasi partilere ihtiyaç vardır. Siyasi partilerin de varlıklarını devam ettirebilmeleri ise, bir gelire sahip olmalarını gerektirir. Seçimin finansmanını karşılayamayacak olan siyasi partilerin, seçime girmeleri ve seçim kampanyası yapmaları mümkün değildir.
Siyasi partilerin gelirlerinin önemli bir kısmı verilen devlet yardımıyla karşılandığından, partiler özel kişi ve kurumların, baskı ve çıkar gruplarının etkisi altına girmemekte, milli iradeyi bağımsız bir şekilde temsil edebilmektedir. Böylece siyasi partileri sermaye çevrelerinin baskısından korumak ve güçsüz siyasi partilerle diğerleri arasındaki mali denge bozukluğunu hafifletmek söz konusu olabilir.
Devlet yardımı sayesinde partiler, seçim programlarını ulusal düzeyde duyurabilme imkanı bulabilmektedir. Böylece siyasi partilerin teşkilatlanması kolaylaşmaktadır. Günümüzde siyasi bir etkinliğin duyurulmasında kitle iletişim araçlarının rolü büyüktür. Bu bağlamda siyasi partinin kendisini tüm ülkeye duyurabilmesi için parasal açıdan güçlü olması gerekmektedir.
Partilere adil şekilde yapılan yardımlar sonucunda, partiler arası eşitsizlik ortadan kalkmakta ve siyasi hayatta eşit rekabet sağlanmaktadır.
Ülkemizde siyasi partilere devlet yardımları 2820 sayılı siyasi partiler kanunun ek 1. Maddesinde düzenlenmiştir.
Siyasi Partiler Kanununun 1 numaralı ek maddesine göre, Yüksek Seçim Kurulunca en son milletvekili genel seçimlerine katılma hakkı tanınmış olan ve genel barajı aşan siyasi partilere her yıl Hazineden ödenmek üzere o yılki genel bütçe gelirleri “(B) Cetveli” toplamının 5 binde 2’si oranında ödenek ayrılmaktadır.
Yine aynı kanuna göre, belirlenen bu mali yardım, devlet yardımı yapılacak siyasi partiler arasında, bu partilerin en son genel seçim sonrasında Yüksek Seçim Kurulunca ilan edilen toplam geçerli oy sayıları ile orantılı olarak bölüştürülmek suretiyle her yıl ödenmektedir.
Buna ek olarak, partilere yapılan yardım tutarı, milletvekili genel seçiminin yapılacağı yıl normal yardımın üç katı, mahalli idareler genel seçim yılı için ise iki katı kadar ödenmektedir.
Milletvekili genel seçimlerinde toplam geçerli oyların %3’ünden fazlasını alan siyasi partiler de seçim yılı yapılan devlet yardımlarından faydalanabilmektedir.
Partiler kendilerine yapılan bu maddi yardımı yalnızca parti ihtiyaçları veya parti çalışmalarının finanse edilmesinde kullanabiliyor.
İlgili kanun maddesi aynen aşağıdaki gibidir.
Devletçe yardım:
Ek Madde 1 – (27/6/1984 – 3032/2 md. ile gelen Ek Madde hükmü olup teselsül için numaralandırılmıştır.)
Yüksek Seçim Kurulunca son milletvekili genel seçimlerine katılma hakkı tanınan ve 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanununun 33 üncü maddesindeki genel barajı aşmış bulunan siyasi partilere her yıl Hazineden ödenmek üzere o yılki genel bütçe gelirleri “(B) Cetveli” toplamının beşbinde ikisi oranında ödenek mali yıl için konur. (1)
(Değişik birinci cümle: 12/8/1999 – 4445/21 md.) Bu ödenek, yukarıdaki fıkra gereğince Devlet yardımı yapılacak siyasi partiler arasında, bu partilerin genel seçim sonrasında Yüksek Seçim Kurulunca ilan edilen toplam geçerli oy sayıları ile orantılı olarak bölüştürülmek suretiyle her yıl ödenir. Bu ödemelerin o yılki genel bütçe kanununun yürürlüğe girmesini takiben on gün içinde tamamlanması zorunludur.
(Değişik dördüncü fıkra: 2/3/2014 – 6529/4 md.) Bu madde uyarınca yapılacak yardımlar sadece parti ihtiyaçları veya parti çalışmalarında kullanılır.
(Ek fıkra: 7/8/1988 – 3470/1 md.; Değişik beşinci fıkra: 2/3/2014 – 6529/4 md.) Milletvekili genel seçimlerinde toplam geçerli oyların %3’ünden fazlasını alan siyasi partilere de Devlet yardımı yapılır. Bu yardım en az Devlet yardımı alan siyasi partinin ikinci fıkra gereğince almış olduğu yardım ve genel seçimlerde aldığı toplam geçerli oy esas alınarak kazandıkları oyla orantılı olarak yapılır. Bu fıkra uyarınca yapılacak yardım bir milyon Türk Lirasından az olamaz. Bunun için her yıl Maliye Bakanlığı bütçesine yeterli ödenek konulur.
(Ek fıkra: 7/8/1988 – 3470/1 md.)Yukarıdaki fıkralarda öngörülen yardım miktarları; bu yardımdan faydalanabilecek siyasi partilere, milletvekili genel seçiminin yapılacağı yıl üç katı, mahalli idareler genel seçim yılı için iki katı olarak ödenir.
Her iki seçim aynı yıl içerisinde yapıldığında bu ödemenin miktarı üç katı geçemez. Bu fıkra gereğince yapılacak katlı ödemeler, Yüksek Seçim Kurulunun seçim takvimine dair kararının ilanını izleyen 10 gün içinde yapılır.
31 MART 2019 YEREL SEÇİMLERİNDE VERİLEN DEVLET YARDIMLARI
AK PARTİ 335 MİLYON
CHP 178 MİLYON
HDP 92 MİLYON
MHP 87 MİLYON
İYİ PARTİ 78 MİLYON LİRA
