Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
TÜRKİYE RADYO TELEVİZYON KURUMU BANDROL GELİRİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ
Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Anayasamızın 133. maddesi gereği Ülkemizde Kamu Hizmeti Yayıncılılığı yapmakla görevlendirilmiş tek yayın kuruluşudur.
Kamu
Hizmeti Yayıncılığı, “Halk için
yapılan, halk tarafından finanse edilen ve halk tarafından kontrol edilen”
yayıncılıktır. Bu tanım kamu yayın kuruluşları ile diğer (ticari-devlet)
yayın kuruluşları arasındaki farkı da ortaya koymaktadır.
Kamu
yararı ön planda tutularak sorumlu, düzeyli yayıncılık anlayışıyla Kamuoyunun
Anayasa ilkeleri doğrultusunda serbestçe ve sağlıklı bir şekilde oluşmasına,
Devletin her alanda tanıtılmasına yardımcı olma görevi Türkiye
Radyo-Televizyon Kurumu’ na verilmiştir. Kurumumuz 2954 Sayılı Kanunun 25.
maddesiyle kendisine yüklediği görevler çerçevesinde, eğitim ve öğretimin
ülkemizdeki önemini göz önüne alarak, özellikle eğitim ve öğretim alanında da
hiçbir medya kuruluşunun yer vermediği bir oranda yayın yapmaktadır. Kurumumuz
bu görev anlayışıyla yurtiçinde toplumun her kesimine yönelik eğitici ve
öğretici yayınlarının yanı sıra yurtdışında da mevcut kanallarıyla Türkiye’nin
tanıtımına önemli hizmetler gerçekleştirmekte, yurtdışında yaşayan
vatandaşlarımıza, Türk Cumhuriyetlerine yapmış olduğu yayınlarla da eğitim ve
öğretim hizmetinde bulunmaktadır. Bu yayınlar, Türkçenin özenli ve düzgün
kullanılması, dil birliği sağlanması, kültürümüzün tanıtılması ve gelecek
nesillere aktarılması açısından oldukça önemli bir misyon oluşturmaktadır
Anayasamızın 133/2 maddesine göre,
“Devletçe kamu tüzelkişiliği olarak kurulan tek radyo ve televizyon kurumu ile
kamu tüzelkişilerinden yardım gören haber ajanslarının özerkliği ve
yayınlarının tarafsızlığı esastır.”
Bu anayasal hükümden hareket ile Kamu
Hizmeti yayıncısı bir kuruluş olarak, TRT’nin anayasal güvenceye alınmış olan
özerkliğinin de korunması amacıyla sağlam ve sürekli gelir kaynaklarına
ihtiyacı bulunmaktadır. Bu amaçla Türkiye Radyo Televizyon Kurumuna devamlı ve
yeterli gelir kaynağı sağlamak amacıyla; radyo, televizyon, video ve birleşik
cihazlardan alınacak ücretlerin tahakkuk ve tahsilat işlemlerini kapsayan 3093
sayılı Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunu, Türkiye Büyük Millet
Meclisince 04.12.1984 tarihinde çıkarılmıştır.
Anılan
kanuna göre; radyo, televizyon, video ve birleşik cihazları imal veya ithal
edenler satıştan önce, ticari ithalat maksadı dışında yurda getirenler de ithal
işlemlerinden önce, bandrol veya etiket almaya mecbur kılınmıştır.
Bandrol
gelirleri; 3093 sayılı kanuna göre ticari ithalat maksadıyla
getirilen cihazlar için imalatçı ve ithalatçı firmalar kanalıyla ayrıca
ticari ithalat maksadı dışında getirilen cihazlardan ise gümrükler
kanalıyla olmak üzere iki farklı şekilde tahsil edilmektedir.
Diğer yandan günümüze kadar ülkemizde
yaşanan gelişmelere paralel olarak, zaman içerisinde 3093 sayılı kanunda önemli
değişiklikler yapılmıştır.
Bu kapsamda, 3093 sayılı kanuna ek ve
değişiklik getiren mevzuatın yürürlüğe giriş tarihini gösteren liste aşağıdaki
gibidir.
| Kanun No | Yürürlüğe giriş tarihi |
| KHK/248 | 28.06.1985 |
| 3273 | 01.10.1985 |
| 3383 | 25.06.1987 |
| 3471 | 04.10.1988 |
| KHK/394 | 29.12.1989 |
| 4397 | 10.07.1999 |
| 4499 | 30.12.1999 |
3093 sayılı kanunun değişen
maddeleri ve tarihleri ise;
|
Değiştiren Kanun No |
Değişen maddeler | Yürürlüğe giriş tarihi |
| 5728 | 6 | 08.02.2008 |
| 5784 | 4,5 | 26.07.2008 |
| 5904 | 4,6 | 03.07.2009 |
şeklindedir. Bu kanun
değişikliklerinin en önemlisi 03.07.2009 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 5904
sayılı kanun ile yapılmıştır. 3093 sayılı kanunun 4/a maddesinin değişiklikten
önceki halinde, bandrol ücretinin matrahı tanımlanmıştır. Buna göre bandrol
ücretinin matrahı; “ İmalatçı mükellefler için Fabrika Çıkış Fiyatı, ithalatçı
mükellefler için ise İthal Maliyeti”olarak
belirlenmiştir.
Ancak,
Fabrika Çıkış Fiyatı ve İthal Maliyeti Kavramları, gerek meri mevzuatta ve
gerekse uygulamada açık ve net kavramlar olarak tanımlanmış değildir. Öte
yandan fabrika çıkış fiyatı kavramına, KDV ve ÖTV’nin dahil olup olmayacağı
konusunda belirsizlikler oluşmuştur. Keza “ithal maliyeti” kavramı konusunda
meri mevzuatta bir tanım veya düzenleme olmadığı için çeşitli sıkıntılara ve
karışıklıklara neden olmuştur.
Gümrük
Mevzuatında ise, İthal Maliyeti diye bir kavram bulunmamaktadır. Bunun yerine
Gümrük Değeri Kavramının yanında, CİF ya da FOB bedeli ile ithalat kavramları
bulunmaktadır. Nitekim Kurumumuz tarafından İthal Maliyeti kavramı konusunda
Gümrük Müsteşarlığı ve Gazi Üniversitesinden görüş istenilmiştir.
Gazi
üniversitesi İktisadi idari Bilimler Fakültesi Dekanlığınca verilen görüşte
ithal maliyeti kavramı; cihazların bedeli ile bu cihazların ithalatçı firmaya
gelişine kadar tüm giderler (Akreditif giderleri, Gümrük Vergisi ve Resimleri,
navlun, sigorta vb.)toplamı, olarak açıklanmıştır.
Başbakanlık
Gümrük Müsteşarlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü’nden alınan yazıda ise ithal
maliyeti kavramı ile ilgili olarak; eşyanın CİF bedeli (CİF= FOB
değeri+sigorta+navlun), Katma Değer Vergisi, Gümrük Vergisi ile diğer vergiler
toplamı, ithal maliyetini teşkil ederdenilmektedir.
Gelen
cevaplardaki farklılık ve uygulamadaki zorluklar dikkate alınarak; Genel
Müdürlük Makamında Sanayi Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı,
Gümrük Müsteşarlığı, Hazine Dış Ticaret Müsteşarlığı yetkilileri ile toplantı
düzenlenmiş ve bu toplantı sonucunda alınan 23.05.2000 tarihli TRT yönetim
kurulu kararına göre ise; “Uygulamada İthal maliyeti olarak Gümrük Giriş
Beyannamelerinde belirtilen KDV matrahının, bandrole tabi olmayan cihazlar ile
birleşik olarak ithal edilen cihazlarda ise, firma beyanının esas alınması” na
karar verildiği görülmüştür.
Buradan
hareket ile 4.maddenin a fıkrasının 6. bendinde “Yukarıda sayılı cihazların
dışında kalan radyo ve televizyon yayını almaya yarayan her türlü cihaz” olarak ifadesini bulan ve asli fonksiyonu
radyo ve/veya Televizyon alıcısı olarak belirlenmemiş olmakla birlikte,
bünyelerindeki eklenti, donanım, yazılım sonucu radyo ve/veya televizyon
yayınlarını almakta olan ve teknolojik gelişme ile birlikte sayıları her geçen
gün artmakta olan cihazların matrahının mükelleflerin beyanına bırakıldığı
tespit edilmiştir.
Ancak,
firmaların beyan esasını Kurumumuz aleyhine kullandıkları tespit edilmiştir. Bu
nedenle 5904 sayılı kanun ile yapılan değişikliklerle;
- Bandrol Ücreti
Matrahındaki Belirsizlik Giderilmiştir. Yapılan düzenleme 3093 sayılı kanun 4/a
maddesindeki mevcut matrah tanımında bulunan “ithal Maliyeti” ve “fabrika çıkış
fiyatı” kavramlarının hukuki tanımlarının net olmaması dolayısıyla uygulamada
yaşanılan sıkıntıların ve hukuksal ihtilafların önüne geçilmek istenilmiştir.
Değişiklik ile izah edilen karışıklıklara neden olan
ithal maliyeti ve fabrika çıkış fiyatı kavramları yerine, bandrole tabi
cihazlardan alınacak olan bandrol ücretinin matrahı konusunda, ithalatçılar için Gümrük Giriş
Beyannamelerinde mevcut olan ithal edilen cihazın “ÖTV Hariç KDV Matrahı” imalatçılar için ise satış faturasında yer
alan “ÖTV Hariç KDV Matrahı” tanımlaması getirilmek suretiyle uygulamadaki
matrahın ne olacağına ilişkin belirsizliğe son verilmiştir.
Öte yandan matrahtaki belirsizlik
giderildiği için, beyan esası uygulaması da kanun gereği sona ermiş
bulunmaktadır.
- 3093 sayılı
kanunun 4-a- 6 bendinde “Yukarıda sayılan cihazların dışında kalan radyo ve
televizyon yayınları almaya yarayan her türlü cihaz” kavramına giren cihazların
%16 yerine daha düşük oranda bandrol ücretine tabi tutulabilmesi ve bu kapsama
giren cihazlardan benzer özellikler gösterenlerin gruplandırılabilmesi
hususunda Bakanlar Kuruluna yetki alınmıştır.
Matrah
konusundaki değişiklikten hareketle, kanunda tadadi olarak sayılan Televizyon,
Radyo, Müzik Seti, Video dışında kalıpta kanunun 4-a-6 bendinde “Yukarıda
sayılan cihazların dışında kalan radyo ve televizyon yayınları almaya yarayan
her türlü cihaz” kavramı içerisine giren ve kanunun yayım tarihi olan 1984
yılından günümüze kadar baş döndürücü bir hızla gelişen teknoloji sayesinde
çeşitlenen cihazların, asli fonksiyonlarının radyo ve/veya televizyon yayını
almak olmadığı hususu göz önüne alınarak, daha düşük oranda bandrol ücretine
tabi tutulabilmesi ve bu tür cihazların türleri ve özellikleri itibarıyla
gruplandırmaya ve her bir grup için farklı bandrol oranları belirlemeye
Bakanlar Kurulu yetkilendirilmiştir.
Nitekim bu yetkiden
hareketle Bakanlar Kurulu Kararı 17.10.2009 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Bu kararname ile Bakanlar Kurulu’na verilen
3093 sayılı Kanunun 4-a-6.bendinde sayılı cihazları özellikleri itibariyle
gruplandırma ve her bir grup için farklı bandrol oranları belirleme yetkisi
kullanılmıştır. Buna göre bu tür cihazlar için belirlenmiş olan yeni bandrol
oranları belirlenmiştir.
- Aslı Ve Ferisi Farklı Kanunlar Göre Takip Edilmekte Olan Bandrol
Alacaklarının Takip Usulünde Uyum Sağlanmıştır. 3093 sayılı Kanunun 5. maddesine göre alacağın aslı 6183
Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanuna göre takip edilmekte
iken, 6. maddesinde düzenlenen cezalar 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanununa göre
takip edilmekteydi. Kanunun 6. maddesine eklenen paragraf ile cezalarda 6183
sayılı Kanuna tabi hale getirilerek uygulama birlikteliği sağlanmıştır.
3093
sayılı kanunun yürürlüğe girdiği 1984 yılındaki bandrol ücreti oranları;
aşağıdaki tabloda da görüleceği üzere, cihaz türüne göre %8, %10, %12 iken ilerleyen yıllarda
çıkarılan Bakanlar Kurulu Kararları ile mevcut oranlarda değişiklikler
yapılmıştır. Bu değişikliklerin en önemlisi 17.10.2009 tarih ve 2009/15482
sayıyı Bakanlar Kurulu Kararı ile yapılmıştır.
Sözkonusu
Bakanlar Kurulu Kararından önce; bandrole tabi tüm cihazlar için % 16 bandrol ücreti oranı uygulanmaktaydı. Yapılan
düzenleme ile uygulamada yaşanmakta olan haksız rekabetin önüne geçilmesi ve bu
konuda firmaların kişisel insiyatifine bırakılmış olan, beyan esasına ilişkin
firma yetkilerinin kaldırılarak, matrahın kanunla tüm firmalar için objektif
olarak belirlenmesi suretiyle, uygulamada karşılaşılan sıkıntıların önüne
geçilmek istenilmiştir.
Anılan
nedenlerden hareketle 3093 sayılı Kanunun 4/d fıkrasında Bakanlar Kuruluna
oranlar konusunda verilmiş olan yetki maddesi yeniden düzenlenmiştir. Buna göre
madde “Bu maddede belirtilen oranları topluca veya ayrı ayrı iki katına
kadar artırmaya veya kanuni oranı sıfıra kadar indirmeye, (a) fıkrasının 6
numaralı bendi kapsamında bandrole tabi olan cihazları türleri ve özellikleri
itibarıyla gruplandırmaya ve her bir grup için farklı bandrol oranları
belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.” Şeklinde değiştirilmiştir.
Bu
değişiklik ile bu tür cihazlar için daha düşük oranda bandrol ücreti
belirleyebilmek ve sayıları gelişen teknolojiye paralel olarak her geçen gün
artmakta ve çeşitlenmekte olan bu tür cihazları kendi içerisinde türleri ve özellikleri itibarıyla
gruplandırmak ve her bir grup için farklı bandrol oranları belirleme konusunda
Bakanlar Kuruluna yetki verilmiştir.
Bu maddeden
hareket ile kanunun yukarıda bahsedilen 6. bendi konusunda Bakanlar Kurulu
kararnamesi hazırlanmıştır.17.10.2009 tarihli Bakanlar Kurulu
Kararı ile Asli fonksiyonu radyo ve/veya televizyon yayınlarını almak olmayan
ve 3093 sayılı kanunun 4. maddesinin a fıkrasının 6. bendi hükümleri gereğince
bandrole tabi tutulan cihazlar için bandrol ücreti oranları yeniden
belirlenmiştir.
17.10.2009
tarihinde çıkarılan yeni kararname ile 2004 yılında çıkarılan kararnamenin bazı
maddeleri değiştirilmiştir. Değiştirilmeyen maddeler ise halen yürürlüktedir.
Buna göre değiştirilen madde sadece 3093 sayılı kanunun 4. maddesinin a
fıkrasının 6. bendi kapsamına giren bandrole tabi cihazların 5904 sayılı kanun
değişikliği çerçevesinde Bakanlar Kuruluna verilen yetki gereği isimlendirilmesi,
gruplandırılması ve her biri için yeni ve oranlar belirlenmesi sağlanmıştır. Yıllar
içerisindeki bandrol oran değişimleri aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.
|
1984-2013 YILLARI ARASI BANDROL ORANLARI |
||
| YIL | CİHAZ | ORAN |
| 1984- 01.04.2000 | R.TV | 8% |
| S.B TV | 8% | |
| RADYO | 8% | |
| VİDEO | 12% | |
| BİRLEŞİK CİHAZ | ||
| Video-tv-radyo | 12% | |
| Video-tv | 12% | |
| Radyo-tv | 12% | |
| Müzik Seti ve diğerleri | 10% | |
|
|
||
| 01.04.2000- 20.12.2004 | R.TV | 10% |
| S.B TV | 10% | |
| RADYO | 10% | |
| VİDEO | 10% | |
| BİRLEŞİK CİHAZ | ||
| Video-tv-radyo | 10% | |
| Video-tv | 10% | |
| Radyo-tv | 10% | |
| Müzik Seti ve diğerleri | 10% | |
| 2005-03.07.2009 | R.TV | 16% |
| S.B TV | 16% | |
| RADYO | 16% | |
| VİDEO | 16% | |
| BİRLEŞİK CİHAZ | 16% | |
| Video-tv-radyo | 16% | |
| Video-tv | 16% | |
| Radyo-tv | 16% | |
| Müzik Seti ve diğerleri | 16% | |
|
|
||
| 03.07.2009 ve sonrası | TV | 16% |
|
(17.10.2009 tarihli Bakanlar Kurulu |
Radyo | 16% |
| Kararnamesi gereğince) | Cep Tel. | 8% |
| Taşıt | 0.8 % | |
| Uydu | 16% | |
| Radyolu ve/veya tv’li ışıldak | 8% | |
| Radyolu ve/veya tv’li saat | 8% | |
| Radyolu kulaklık | 8% | |
| Rradyolu fotoğraf makinesi | 8% | |
| Radyolu adımsayar | 8% | |
| Radyolu kalem | 8% | |
|
Radyo ve/veya Tv’li banyo sistemleri |
8% | |
|
Radyo ve/veya TV yay.alabilen navigasyon cihazları |
8% | |
| Radyo ve/veya Tv eklentili koşu bantları | 8% | |
|
Radyo ve/veya Tv eklentili buzdolapları |
8% | |
| İnternet Radyo Cihazları | 8% | |
| DVD-VCD player v.b | 8% | |
|
Kararnamede sayılanların dışında kalan ve |
8% | |
|
radyo ve/veya Tv yayın.almaya yarayan her türlü cihaz |
8% | |
| Video | 16% | |
| Birleşik Cihaz | 16% | |
| Video-tv-radyo | 16% | |
| Video-tv | 16% | |
| Radyo-tv | 16% | |
| Müzik Seti ve benzerleri | 16% | |
|
Radyo ve Tv yayınlarını almaya yarayan set-up box |
16% | |
| FM Tuner | 16% | |
| TV Tuner | 16% | |
| MP3-MP4 çalar v.b | 16% | |
| Ev Sinema Sistemleri | 16% | |
|
12.02.2011 tarih ve 2011/1406 sayılı |
Radyo ve Tv yayınlarını almaya yarayan cep telefonları |
6% |
| Bakanlar Kurulu Kararnamesi |
Radyo ve Tv Yay.almaya yarayan set-up-box |
10% |
|
Yuk.sayılanların dışında kalan radyo tv yay.al.yarayan |
||
| her türlü cihaz | 8% | |
| Kara taşıtları | %o4 | |
| Diğer taşıtları | %o1 |
