Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
TÜRKİYE RADYO TELEVİZYON KURUMU BANDROL GELİRİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ
Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Anayasamızın 133. maddesi gereği Ülkemizde Kamu Hizmeti Yayıncılılığı yapmakla görevlendirilmiş tek yayın kuruluşudur.
Kamu Hizmeti Yayıncılığı, “Halk için yapılan, halk tarafından finanse edilen ve halk tarafından kontrol edilen” yayıncılıktır. Bu tanım kamu yayın kuruluşları ile diğer (ticari-devlet) yayın kuruluşları arasındaki farkı da ortaya koymaktadır.
Kamu yararı ön planda tutularak sorumlu, düzeyli yayıncılık anlayışıyla Kamuoyunun Anayasa ilkeleri doğrultusunda serbestçe ve sağlıklı bir şekilde oluşmasına, Devletin her alanda tanıtılmasına yardımcı olma görevi Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu’ na verilmiştir. Kurumumuz 2954 Sayılı Kanunun 25. maddesiyle kendisine yüklediği görevler çerçevesinde, eğitim ve öğretimin ülkemizdeki önemini göz önüne alarak, özellikle eğitim ve öğretim alanında da hiçbir medya kuruluşunun yer vermediği bir oranda yayın yapmaktadır. Kurumumuz bu görev anlayışıyla yurtiçinde toplumun her kesimine yönelik eğitici ve öğretici yayınlarının yanı sıra yurtdışında da mevcut kanallarıyla Türkiye’nin tanıtımına önemli hizmetler gerçekleştirmekte, yurtdışında yaşayan vatandaşlarımıza, Türk Cumhuriyetlerine yapmış olduğu yayınlarla da eğitim ve öğretim hizmetinde bulunmaktadır. Bu yayınlar, Türkçenin özenli ve düzgün kullanılması, dil birliği sağlanması, kültürümüzün tanıtılması ve gelecek nesillere aktarılması açısından oldukça önemli bir misyon oluşturmaktadır
Anayasamızın 133/2 maddesine göre, “Devletçe kamu tüzelkişiliği olarak kurulan tek radyo ve televizyon kurumu ile kamu tüzelkişilerinden yardım gören haber ajanslarının özerkliği ve yayınlarının tarafsızlığı esastır.”
Bu anayasal hükümden hareket ile Kamu Hizmeti yayıncısı bir kuruluş olarak, TRT’nin anayasal güvenceye alınmış olan özerkliğinin de korunması amacıyla sağlam ve sürekli gelir kaynaklarına ihtiyacı bulunmaktadır. Bu amaçla Türkiye Radyo Televizyon Kurumuna devamlı ve yeterli gelir kaynağı sağlamak amacıyla; radyo, televizyon, video ve birleşik cihazlardan alınacak ücretlerin tahakkuk ve tahsilat işlemlerini kapsayan 3093 sayılı Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunu, Türkiye Büyük Millet Meclisince 04.12.1984 tarihinde çıkarılmıştır.
Anılan kanuna göre; radyo, televizyon, video ve birleşik cihazları imal veya ithal edenler satıştan önce, ticari ithalat maksadı dışında yurda getirenler de ithal işlemlerinden önce, bandrol veya etiket almaya mecbur kılınmıştır.
Bandrol gelirleri; 3093 sayılı kanuna göre ticari ithalat maksadıyla getirilen cihazlar için imalatçı ve ithalatçı firmalar kanalıyla ayrıca ticari ithalat maksadı dışında getirilen cihazlardan ise gümrükler kanalıyla olmak üzere iki farklı şekilde tahsil edilmektedir.
Diğer yandan günümüze kadar ülkemizde yaşanan gelişmelere paralel olarak, zaman içerisinde 3093 sayılı kanunda önemli değişiklikler yapılmıştır.
Bu kapsamda, 3093 sayılı kanuna ek ve değişiklik getiren mevzuatın yürürlüğe giriş tarihini gösteren liste aşağıdaki gibidir.
| Kanun No | Yürürlüğe giriş tarihi |
| KHK/248 | 28.06.1985 |
| 3273 | 01.10.1985 |
| 3383 | 25.06.1987 |
| 3471 | 04.10.1988 |
| KHK/394 | 29.12.1989 |
| 4397 | 10.07.1999 |
| 4499 | 30.12.1999 |
3093 sayılı kanunun değişen maddeleri ve tarihleri ise;
| Değiştiren Kanun No | Değişen maddeler | Yürürlüğe giriş tarihi |
| 5728 | 6 | 08.02.2008 |
| 5784 | 4,5 | 26.07.2008 |
| 5904 | 4,6 | 03.07.2009 |
şeklindedir. Bu kanun değişikliklerinin en önemlisi 03.07.2009 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 5904 sayılı kanun ile yapılmıştır. 3093 sayılı kanunun 4/a maddesinin değişiklikten önceki halinde, bandrol ücretinin matrahı tanımlanmıştır. Buna göre bandrol ücretinin matrahı; “ İmalatçı mükellefler için Fabrika Çıkış Fiyatı, ithalatçı mükellefler için ise İthal Maliyeti”olarak belirlenmiştir.
Ancak, Fabrika Çıkış Fiyatı ve İthal Maliyeti Kavramları, gerek meri mevzuatta ve gerekse uygulamada açık ve net kavramlar olarak tanımlanmış değildir. Öte yandan fabrika çıkış fiyatı kavramına, KDV ve ÖTV’nin dahil olup olmayacağı konusunda belirsizlikler oluşmuştur. Keza “ithal maliyeti” kavramı konusunda meri mevzuatta bir tanım veya düzenleme olmadığı için çeşitli sıkıntılara ve karışıklıklara neden olmuştur.
Gümrük Mevzuatında ise, İthal Maliyeti diye bir kavram bulunmamaktadır. Bunun yerine Gümrük Değeri Kavramının yanında, CİF ya da FOB bedeli ile ithalat kavramları bulunmaktadır. Nitekim Kurumumuz tarafından İthal Maliyeti kavramı konusunda Gümrük Müsteşarlığı ve Gazi Üniversitesinden görüş istenilmiştir.
Gazi üniversitesi İktisadi idari Bilimler Fakültesi Dekanlığınca verilen görüşte ithal maliyeti kavramı; cihazların bedeli ile bu cihazların ithalatçı firmaya gelişine kadar tüm giderler (Akreditif giderleri, Gümrük Vergisi ve Resimleri, navlun, sigorta vb.)toplamı, olarak açıklanmıştır.
Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü’nden alınan yazıda ise ithal maliyeti kavramı ile ilgili olarak; eşyanın CİF bedeli (CİF= FOB değeri+sigorta+navlun), Katma Değer Vergisi, Gümrük Vergisi ile diğer vergiler toplamı, ithal maliyetini teşkil ederdenilmektedir.
Gelen cevaplardaki farklılık ve uygulamadaki zorluklar dikkate alınarak; Genel Müdürlük Makamında Sanayi Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Gümrük Müsteşarlığı, Hazine Dış Ticaret Müsteşarlığı yetkilileri ile toplantı düzenlenmiş ve bu toplantı sonucunda alınan 23.05.2000 tarihli TRT yönetim kurulu kararına göre ise; “Uygulamada İthal maliyeti olarak Gümrük Giriş Beyannamelerinde belirtilen KDV matrahının, bandrole tabi olmayan cihazlar ile birleşik olarak ithal edilen cihazlarda ise, firma beyanının esas alınması” na karar verildiği görülmüştür.
Buradan hareket ile 4.maddenin a fıkrasının 6. bendinde “Yukarıda sayılı cihazların dışında kalan radyo ve televizyon yayını almaya yarayan her türlü cihaz” olarak ifadesini bulan ve asli fonksiyonu radyo ve/veya Televizyon alıcısı olarak belirlenmemiş olmakla birlikte, bünyelerindeki eklenti, donanım, yazılım sonucu radyo ve/veya televizyon yayınlarını almakta olan ve teknolojik gelişme ile birlikte sayıları her geçen gün artmakta olan cihazların matrahının mükelleflerin beyanına bırakıldığı tespit edilmiştir.
Ancak, firmaların beyan esasını Kurumumuz aleyhine kullandıkları tespit edilmiştir. Bu nedenle 5904 sayılı kanun ile yapılan değişikliklerle;
- Bandrol Ücreti Matrahındaki Belirsizlik Giderilmiştir. Yapılan düzenleme 3093 sayılı kanun 4/a maddesindeki mevcut matrah tanımında bulunan “ithal Maliyeti” ve “fabrika çıkış fiyatı” kavramlarının hukuki tanımlarının net olmaması dolayısıyla uygulamada yaşanılan sıkıntıların ve hukuksal ihtilafların önüne geçilmek istenilmiştir.
Değişiklik ile izah edilen karışıklıklara neden olan ithal maliyeti ve fabrika çıkış fiyatı kavramları yerine, bandrole tabi cihazlardan alınacak olan bandrol ücretinin matrahı konusunda, ithalatçılar için Gümrük Giriş Beyannamelerinde mevcut olan ithal edilen cihazın “ÖTV Hariç KDV Matrahı” imalatçılar için ise satış faturasında yer alan “ÖTV Hariç KDV Matrahı” tanımlaması getirilmek suretiyle uygulamadaki matrahın ne olacağına ilişkin belirsizliğe son verilmiştir.
Öte yandan matrahtaki belirsizlik giderildiği için, beyan esası uygulaması da kanun gereği sona ermiş bulunmaktadır.
- 3093 sayılı kanunun 4-a- 6 bendinde “Yukarıda sayılan cihazların dışında kalan radyo ve televizyon yayınları almaya yarayan her türlü cihaz” kavramına giren cihazların %16 yerine daha düşük oranda bandrol ücretine tabi tutulabilmesi ve bu kapsama giren cihazlardan benzer özellikler gösterenlerin gruplandırılabilmesi hususunda Bakanlar Kuruluna yetki alınmıştır.
Matrah konusundaki değişiklikten hareketle, kanunda tadadi olarak sayılan Televizyon, Radyo, Müzik Seti, Video dışında kalıpta kanunun 4-a-6 bendinde “Yukarıda sayılan cihazların dışında kalan radyo ve televizyon yayınları almaya yarayan her türlü cihaz” kavramı içerisine giren ve kanunun yayım tarihi olan 1984 yılından günümüze kadar baş döndürücü bir hızla gelişen teknoloji sayesinde çeşitlenen cihazların, asli fonksiyonlarının radyo ve/veya televizyon yayını almak olmadığı hususu göz önüne alınarak, daha düşük oranda bandrol ücretine tabi tutulabilmesi ve bu tür cihazların türleri ve özellikleri itibarıyla gruplandırmaya ve her bir grup için farklı bandrol oranları belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilendirilmiştir.
Nitekim bu yetkiden hareketle Bakanlar Kurulu Kararı 17.10.2009 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Bu kararname ile Bakanlar Kurulu’na verilen 3093 sayılı Kanunun 4-a-6.bendinde sayılı cihazları özellikleri itibariyle gruplandırma ve her bir grup için farklı bandrol oranları belirleme yetkisi kullanılmıştır. Buna göre bu tür cihazlar için belirlenmiş olan yeni bandrol oranları belirlenmiştir.
- Aslı Ve Ferisi Farklı Kanunlar Göre Takip Edilmekte Olan Bandrol Alacaklarının Takip Usulünde Uyum Sağlanmıştır. 3093 sayılı Kanunun 5. maddesine göre alacağın aslı 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanuna göre takip edilmekte iken, 6. maddesinde düzenlenen cezalar 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanununa göre takip edilmekteydi. Kanunun 6. maddesine eklenen paragraf ile cezalarda 6183 sayılı Kanuna tabi hale getirilerek uygulama birlikteliği sağlanmıştır.
3093 sayılı kanunun yürürlüğe girdiği 1984 yılındaki bandrol ücreti oranları; aşağıdaki tabloda da görüleceği üzere, cihaz türüne göre %8, %10, %12 iken ilerleyen yıllarda çıkarılan Bakanlar Kurulu Kararları ile mevcut oranlarda değişiklikler yapılmıştır. Bu değişikliklerin en önemlisi 17.10.2009 tarih ve 2009/15482 sayıyı Bakanlar Kurulu Kararı ile yapılmıştır.
Sözkonusu Bakanlar Kurulu Kararından önce; bandrole tabi tüm cihazlar için % 16 bandrol ücreti oranı uygulanmaktaydı. Yapılan düzenleme ile uygulamada yaşanmakta olan haksız rekabetin önüne geçilmesi ve bu konuda firmaların kişisel insiyatifine bırakılmış olan, beyan esasına ilişkin firma yetkilerinin kaldırılarak, matrahın kanunla tüm firmalar için objektif olarak belirlenmesi suretiyle, uygulamada karşılaşılan sıkıntıların önüne geçilmek istenilmiştir.
Anılan nedenlerden hareketle 3093 sayılı Kanunun 4/d fıkrasında Bakanlar Kuruluna oranlar konusunda verilmiş olan yetki maddesi yeniden düzenlenmiştir. Buna göre madde “Bu maddede belirtilen oranları topluca veya ayrı ayrı iki katına kadar artırmaya veya kanuni oranı sıfıra kadar indirmeye, (a) fıkrasının 6 numaralı bendi kapsamında bandrole tabi olan cihazları türleri ve özellikleri itibarıyla gruplandırmaya ve her bir grup için farklı bandrol oranları belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.” Şeklinde değiştirilmiştir.
Bu değişiklik ile bu tür cihazlar için daha düşük oranda bandrol ücreti belirleyebilmek ve sayıları gelişen teknolojiye paralel olarak her geçen gün artmakta ve çeşitlenmekte olan bu tür cihazları kendi içerisinde türleri ve özellikleri itibarıyla gruplandırmak ve her bir grup için farklı bandrol oranları belirleme konusunda Bakanlar Kuruluna yetki verilmiştir.
Bu maddeden hareket ile kanunun yukarıda bahsedilen 6. bendi konusunda Bakanlar Kurulu kararnamesi hazırlanmıştır.17.10.2009 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile Asli fonksiyonu radyo ve/veya televizyon yayınlarını almak olmayan ve 3093 sayılı kanunun 4. maddesinin a fıkrasının 6. bendi hükümleri gereğince bandrole tabi tutulan cihazlar için bandrol ücreti oranları yeniden belirlenmiştir.
17.10.2009 tarihinde çıkarılan yeni kararname ile 2004 yılında çıkarılan kararnamenin bazı maddeleri değiştirilmiştir. Değiştirilmeyen maddeler ise halen yürürlüktedir. Buna göre değiştirilen madde sadece 3093 sayılı kanunun 4. maddesinin a fıkrasının 6. bendi kapsamına giren bandrole tabi cihazların 5904 sayılı kanun değişikliği çerçevesinde Bakanlar Kuruluna verilen yetki gereği isimlendirilmesi, gruplandırılması ve her biri için yeni ve oranlar belirlenmesi sağlanmıştır. Yıllar içerisindeki bandrol oran değişimleri aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.
| 1984-2013 YILLARI ARASI BANDROL ORANLARI | ||
| YIL | CİHAZ | ORAN |
| 1984- 01.04.2000 | R.TV | 8% |
| S.B TV | 8% | |
| RADYO | 8% | |
| VİDEO | 12% | |
| BİRLEŞİK CİHAZ | ||
| Video-tv-radyo | 12% | |
| Video-tv | 12% | |
| Radyo-tv | 12% | |
| Müzik Seti ve diğerleri | 10% | |
| 01.04.2000- 20.12.2004 | R.TV | 10% |
| S.B TV | 10% | |
| RADYO | 10% | |
| VİDEO | 10% | |
| BİRLEŞİK CİHAZ | ||
| Video-tv-radyo | 10% | |
| Video-tv | 10% | |
| Radyo-tv | 10% | |
| Müzik Seti ve diğerleri | 10% | |
| 2005-03.07.2009 | R.TV | 16% |
| S.B TV | 16% | |
| RADYO | 16% | |
| VİDEO | 16% | |
| BİRLEŞİK CİHAZ | 16% | |
| Video-tv-radyo | 16% | |
| Video-tv | 16% | |
| Radyo-tv | 16% | |
| Müzik Seti ve diğerleri | 16% | |
| 03.07.2009 ve sonrası | TV | 16% |
| (17.10.2009 tarihli Bakanlar Kurulu | Radyo | 16% |
| Kararnamesi gereğince) | Cep Tel. | 8% |
| Taşıt | 0.8 % | |
| Uydu | 16% | |
| Radyolu ve/veya tv’li ışıldak | 8% | |
| Radyolu ve/veya tv’li saat | 8% | |
| Radyolu kulaklık | 8% | |
| Rradyolu fotoğraf makinesi | 8% | |
| Radyolu adımsayar | 8% | |
| Radyolu kalem | 8% | |
| Radyo ve/veya Tv’li banyo sistemleri | 8% | |
| Radyo ve/veya TV yay.alabilen navigasyon cihazları | 8% | |
| Radyo ve/veya Tv eklentili koşu bantları | 8% | |
| Radyo ve/veya Tv eklentili buzdolapları | 8% | |
| İnternet Radyo Cihazları | 8% | |
| DVD-VCD player v.b | 8% | |
| Kararnamede sayılanların dışında kalan ve | 8% | |
| radyo ve/veya Tv yayın.almaya yarayan her türlü cihaz | 8% | |
| Video | 16% | |
| Birleşik Cihaz | 16% | |
| Video-tv-radyo | 16% | |
| Video-tv | 16% | |
| Radyo-tv | 16% | |
| Müzik Seti ve benzerleri | 16% | |
| Radyo ve Tv yayınlarını almaya yarayan set-up box | 16% | |
| FM Tuner | 16% | |
| TV Tuner | 16% | |
| MP3-MP4 çalar v.b | 16% | |
| Ev Sinema Sistemleri | 16% | |
| 12.02.2011 tarih ve 2011/1406 sayılı | Radyo ve Tv yayınlarını almaya yarayan cep telefonları | 6% |
| Bakanlar Kurulu Kararnamesi | Radyo ve Tv Yay.almaya yarayan set-up-box | 10% |
| Yuk.sayılanların dışında kalan radyo tv yay.al.yarayan | ||
| her türlü cihaz | 8% | |
| Kara taşıtları | %o4 | |
| Diğer taşıtları | %o1 |
