Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
DERNEKLER VE KOLLUK KUVVETLERİ İLİŞKİSİ NASILDIR?
(100 SORUDA DERNEKLER KANUNU SORU- 78)
ABDULLAH ÇAVUŞ/E.Vergi Müfettişi -Bağımsız Denetçi
Dernekler ile ilgili eski kanun olan 2908 sayılı Dernekler Kanunu uygulama sürecinde derneklerin sicilleri ve dernek denetimleri İl Emniyet Müdürlüğü bünyesinde kurulu olan DERNEKLER MASASI’nda görevli polis memurları kanalıyla yapılmaktaydı.
2908 sayıl Dernekler Kanunun 15.ci maddesinde bu yönde açık düzenlemeler yapılmıştı.
Buna göre; “İçişleri Bakanlığınca Emniyet Genel Müdürlüğünde ve illerde emniyet müdürlüklerinde derneklerin kaydolunacağı Dernekler Kütüğü tesis olunur.
Emniyet Genel Müdürlüğündeki Dernekler Kütüğüne, bütün konfederasyon, federasyon ve dernekler ile şubeleri ve merkezleri yurt dışında bulunan derneklerin Türkiye’de açılmış şubeleri kaydolunur.
İllerdeki dernek kütüğüne, merkezleri o il sınırları içinde bulunan konfederasyon, federasyon ve dernekler ile şubeleri ve merkezi başka illerde veya yurt dışında olan derneklerin o il sınırları içinde açılan şubeleri kaydolunur.”
Açık hükümleri bulunmaktaydı.
Bu hükümlerin yanı sıra dernek genel kurullarında HÜKÜMET KOMİSERİ bulundurma yükümlülüğü bulunmaktaydı.
2908 sayılı Dernekler kanunun yerine geçen 5253 sayılı dernekler kanunu ile Emniyet Teşkilatlı nezdinde tutulan Dernekler Kütüğü Uygulamasıyla kolluk kuvvetlerince yapılan dernek denetimleri uygulamasından vazgeçilmiştir.
Bunun yerine İçişleri Bakanlığı bünyesinde Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü kurulmuş İllerde İse bu genel müdürlüğün İl Müdürlükleri açılmıştır.
5253 sayılı yeni Dernekler Kanunu 23.11.2004 tarihli resmi gazete de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
Yeni dernekler kanunu ile dernekler; demokrasilerin YASAMA,YÜRÜTME,YARGI dan sonra gelen önemli kuvvetlerinden birisi haline getirilmiştir.
Hatta bir çok akademik değerlendirmede demokratik yönetimler mevcut olan; KAMU SEKTÖRÜ, ÖZEL SEKTÖR DEN sonra diğer Sivil Toplum Kuruluşları ve Dernekler ÜÇÜNCÜ SEKTÖR olarak anılmaya başlanmıştır.
Yeni dernekler kanunu ile dernek genel kurullarında HÜKÜMET KOMİSERİ BULUNDURMA zorunluluğu uygulamasından vazgeçilmiştir.
Yeni dernekler kanunu öncesinde Dernekler ile ilgili düzenlemeler 2001 yılında Türk Medeni Kanununda yapılmıştır.
4721 sayılı medeni kanun 08.12.2001 tarihinde resmi gazete de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
4721 sayılı kanunun İKİNCİ BÖLÜMÜ DERNEKLER başlığını taşımakta olup kanunun 56 ila 100.cü maddelerinde dernekler ile ilgili düzenlemeler bulunmaktadır.
İş bu yazımızda yeni dernekler kanunu olan 5253 sayılı Dernekler Kanunu ile bu kanunun uygulamasını göstermekte olan Dernekler Yönetmeliğindeki Kolluk Kuvvetlerine ilişkin düzenlemelere yer vereceğiz.
I-DERNEKLER KANUNUNDA KOLLUK KUVVETLERİ
Kolluk Kuvvetleri konusu 5253 sayılı Dernekler kanunun 20.ci maddesi ile 26/B maddelerinde düzenlenmiştir.
Madde metinleri aynen aşağıdaki gibidir.
Kolluk kuvvetlerinin yetkisi
Madde 20- Kamu düzeninin korunması veya suç işlenmesinin önlenmesi nedenlerinden birine bağlı olarak usulüne göre verilmiş hâkim kararı olmadıkça, yine bu nedenlere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda mülkî idare amirinin yazılı emri bulunmadıkça, kolluk kuvvetleri, dernek ve eklentilerine giremez, arama yapamaz ve buradaki eşyaya el koyamaz. Mülkî idare amirinin kararı yirmidört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını el koymadan itibaren kırksekiz saat içinde açıklar; aksi halde, el koyma kendiliğinden kalkar. Hâkim kararı, mülkî idare amiri tarafından dernek yöneticilerine yazıyla duyurulur.
Dernek lokallerinin denetimi ve kapatılması
MADDE 26/B- (Ek:21/11/2024-7533/32 md.)
Lokallerin denetimi mülki idare amiri tarafından kamu görevlilerine veya kolluk kuvvetlerine yaptırılır. Lokal denetiminde önceden bildirimde bulunma ve mesai saatleri içinde yapılması şartı aranmaz
II-DERNEKLER YÖNETMELİĞİ
Dernekler Yönetmeliğinde KOLLUK KUVETLERİ dernekler adına açılacak olan LOKALLER’e izin verilir iken “Lokal olarak açılacak yerin ve bulunduğu binanın fenni ve yangın güvenliği ile toplum sağlığı ve çevre bakımından belediyece, genel güvenlik ve asayişin korunması yönünden incelenmesi” konusunda görevelndirilmiştir.
Bunun dışında KOLLUK KUVVETLERİNİN eski kanunda olduğu gibi dernekleri kuruluş süreci, genel kurulları, kütükleri ve denetimleri gibi konularda KOLLUK KUVVETLERİ faaliyet gösteremeyecektir.
Dernekler yönetmeliğindeki ilgili düzenlemeler aynen aşağıdaki gibidir.
İzin
Madde 59 – İl merkezlerinde açılacak lokallerin iş ve işlemleri il müdürlüklerince, diğer ilçelerde açılacak lokallerin iş ve işlemleri ilçe sivil toplumla ilişkiler birimlerince yürütülür. Büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçelerde ise bu görevler, kaymakamlık yazı işleri müdürlüklerince yerine getirilir. Lokal olarak açılacak yerin ve bulunduğu binanın fenni ve yangın güvenliği ile toplum sağlığı ve çevre bakımından belediyece, genel güvenlik ve asayişin korunması yönünden KOLLUK KUVVETLERİNCE incelenmesi istenir. Gerek görülen hallerde, ayrıca ilgili diğer kurum ve kuruluşlardan inceleme yapılması istenebilir.
Başvuru belgeleri ve inceleme sonuçları olumlu olan derneklere, mülki idare amirince lokal açma ve işletme izni verilir. Lokal açma ve işletme belgesinde çalışma şartları belirtir. İki nüsha olarak düzenlenen Lokal Açma ve İşletme İzin Belgesinin (EK- 20) bir örneği ilgili derneğe verilir; diğer örneği derneğin il müdürlüğündeki dosyasında saklanır.
Lokalin hangi derneğe ait olduğunun belirtildiği en az 50×75 cm ebadında “……..Derneği Lokali” ibaresinin yazılı olduğu levha ile en az 20×30 cm ebadında “Üye olmayan giremez” ibaresinin yazılı olduğu levhanın, dışarıdan ilk bakışta görülebilecek bir yere asılması zorunludur.
Lokal açma ve işletme belgesi düzenlendikten sonra onbeş gün içinde sivil toplumla ilişkiler birimlerince; KOLLUK AMİRLİĞİ, belediye, alkollü içki kullanılmasına izin verilenler için tekel idaresi, çevre müdürlükleri ile derneğin bağlı bulunduğu vergi dairesine lokalin açıldığı bildirilir. KOLLUK KUVVETLERİ bu bilgilere istinaden izinsiz açılan lokalleri men eder.
Lokallerin denetimi
Madde 65 – Mülki idare amiri, dernek lokallerinin, açma ve işletme belgesinde belirtilen şartlara göre işletilip işletilmediğini denetletebilir. Lokallerin denetimi, SİVİL TOPLUMLA İLİŞKİLER BİRİMLERİ VE KOLLUK KUVVETLERİNCE birlikte yapılır. Lokal denetiminde önceden bildirimde bulunma ve denetimin mesai saatleri içinde yapılması şartı aranmaz.
İzinsiz açılan lokaller
Madde 70 – İzinsiz olarak açılan veya izni iptal edildiği halde işletilen veya geçici olarak faaliyetten men edildiği halde süresinden önce açılan lokaller KOLLUK KUVVETLERİNCE kapatılır.
Sandıkların denetimi
Madde 80 – Sandığın bağlı olduğu derneğin genel kurulu, yönetim kurulu veya denetim kurulu, sandığın denetimini her zaman yapabilir. Dernek ve sandık denetim kurulları en az yılda bir kez olmak üzere sandık hesap ve faaliyetlerinin denetimini yapmakla görevli ve yetkilidir. Denetim sonuçları bir rapor halinde sandık genel kurulu ve toplandığında dernek genel kuruluna sunulur.
Sandıkların yönetim yerleri, satış yerleri, defterleri, hesap ve işlemleri Bakanlık veya yetkili mülki idare amiri tarafından her zaman denetlettirilebilir. Bu denetleme, görevlendirilecek kolluk kuvvetleri mensupları dışındaki memur veya memurlar aracılığıyla yaptırılır.
Denetleme sırasında, görevli memurlar tarafından istenecek her türlü defter, belge ve işlemli yazıların, denetleyen kişilere gösterilmesi ve talep halinde onaylı örneklerinin verilmesi zorunludur.
Faaliyetten geçici olarak men etme
Madde 66 –Kumar oynatıldığı, izinsiz içki kullanıldığı, umuma açık yer durumuna geldiği veya yazılı uyarıya rağmen, 63 üncü maddede belirtilen lokal yönergesine veya bu Yönetmelikte belirtilen lokaller ile ilgili diğer usul ve esaslara aykırı hareket edildiği tespit edilen lokaller, mülki idare amiri tarafından otuz günü geçmemek üzere geçici süreyle faaliyetten men edilir
KAYNAK
1-MEDENİ KANUN
2-DERNEKLER KANUNU
3-DERNEKLER YÖNETMELİĞİ
