Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
Ülkemiz ticari hayatında reform mahiyetinde çok önemli değişiklikler yapan 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu 2012 yılında yürürlüğe girmiştir. Bu değişikliklerin başında sermaye şirketlerinin denetim kurullarının kapatılması ve bu şirketlerin denetimlerinin BAĞIMSIZ DENETÇİLER tarafından yapılacağına dair düzenlemeler gelmektedir.
6102 sayılı kanunun lafzı ve ruhu birlikte ele alındığında ülkemizdeki tüm sermaye şirketlerinin ZORUNLU BAĞIMSIZ DENETİME tabi olacağı anlaşılmaktadır. Bununla birlikte kanun yürürlüğe girmeden önce TOBB başta olmak üzere iş dünyası sivil toplum kuruluşlarının lobicilik faaliyetleri sonucu tüm firmaların değil belirli kriterleri, eşik değerleri aşan firmaların zorunlu bağımsız denetime tabi olmasına yönelik düzenlemeler yapılmıştır.
Bu kapsamda; 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 397/4. Maddesinde 26/6/2012 tarih ve 6335 sayılı kanunun 18.ci maddesi ile düzenleme yapılmış olup madde metni aynen aşağıdaki gibi yeniden düzenlenmiştir. (4) (Ek: 26/6/2012-6335/18 md.) 398 inci madde kapsamında denetime tabi olacak şirketler Cumhurbaşkanınca belirlenir. An itibariyle zorunlu bağımsız denetime tabi sermaye şirketlerinin belirlenmesi amacıyla çıkarılan en son kararname 2018 tarihlidir.
Daha önceleri her yıl eşik değerler düşürülürken son 4 yıldır değişmeden uygulanmaktadır.
Buna göre genel ölçütler aşağıdaki gibidir.
1- Hasılat 70 milyon lira ve üzeri
2-Aktif toplam 35milyon lira ve üzeri
3-Çalışan sayısı 175 çalışan ve üzeri
Bugün için ülkemizdeki sermaye şirketlerinin yaklaşık 15.000’i zorunlu bağımsız denetime tabidir.
Öte yandan;
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun 397.ci maddesinin 5.fıkrasında ise aynı maddenin 4. Fıkrası gereği Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile belirlenecek olan” zorunlu denetime tabi sermaye şirketleri dışında kalan sermaye şirketleri ile 4572 sayılı Kanun kapsamındaki kooperatifler ve bunların bağımsız denetime tabi olmayan üst kuruluşlarının bağımsız denetimlerinin” ise çıkarılacak olan bir yönetmelik ile belirleneceği hüküm altına alınmıştır.
Bununla birlikte 2012 yılında yürürlüğe giren Türk Ticaret Kanunu’nun üzerinden 10 yıl gibi uzun bir süre geçmiş olmasına rağmen ne yazık ki henüz ilgili yönetmelik çıkarılamamıştır.
Son olarak 2021 yılında kooperatifler kanununda köklü değişiklikler yapan 21.10.2021 tarihli resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 7339 sayılı kanun ile kooperatiflere DIŞ DENETİM getirilmiş ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 397/5. Fıkrasındaki Tarım Satış Kooperatifleri ve Bunların Üst Birlikleri ifadesi madde metninden çıkarılmıştır.
Bu değişiklikten sonra Tarım Satış Koopertiflerinin ve Diğer Kooperatiflerin Bağımsız Denetimi Olacak mı? Olmayacak mı? konusunda belirsizlik yaşanmıştır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu gereği zorunlu bağımsız denetim sadece sermaye şirketleri için getirilmiştir.
Bununla birlikte Türk Ticaret Kanunu 397/5. maddesinde 2021 yılında 7339 sayılı kanun ile değişiklik yapılmadan önce zorunlu bağımsız denetim dışında kalan şirketler ile Tarımsal Satış Kooperatiflerinin bağımsız denetimlerinin çıkarılacak olan bir yönetmelik ile yapılacağına dair hüküm bulunmaktaydı.
Kooperatifler kanununda önemli değişiklikler yapan 7339 sayılı kanun ile kooperatifler ile ilgili kısım metinden çıkarılmıştır.
Sonuç olarak 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu da kooperatiflerin bağımsız denetimine ilişkin hukuki bir düzenleme kalmamıştır.
Bununla birlikte 4572 sayılı Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanunda ve
1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nda BAĞIMSIZ DENETİM konusunda bazı ÖZEL HÜKÜMLER bulunmaktadır. Bu hükümler aşağıdaki gibidir.
4572 sayılı Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanunda Bağımsız denetime dair bu düzenlemeler aynen aşağıdaki gibidir.
BAĞIMSIZ DENETİM VE ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER
Madde 5 – (Değişik: 28/3/2013-6455/22 md.) Bakanlıkça ortak sayısı ve ciro gibi kıstaslar dikkate alınarak belirlenen birlikler, 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun ilgili hükümlerine göre bağımsız denetime tabidir. (Ek cümle:21/10/2021-7339/21 md.) Bağımsız denetim kapsamı dışında kalan birlikler ile kooperatifler 1163 sayılı Kanunun 69 uncu maddesi hükümlerine göre denetlenir.
4572 sayılı kanunun uygulayıcısı olarak yetkilendirilmiş bulunan Ticaret Bakanlığı tarafından konuya ilişkin olarak hazırlanan Bağımsız Denetime Tabi Olacak Tarım Satış Kooperatif Birliklerinin Belirlenmesine Dair Tebliğ 14.06.2013 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
2015 yılında 17.01.2015 tarihli Resmi Gazete bu tebliğde değişikliğe gidilmiş ve eşik değerler düşürülmüştür.
4572 sayılı kanun gereği zorunlu denetime tabi olacak olan TARIM SATIŞ KOOPERATİFLERİ BİRLİKLERİ ne ilişkin eşik değerler aşağıdaki gibidir.
Denetime tabi olma şartları
MADDE 4 – (1) (Değişik: RG-17/1/2015-29239) Aşağıdaki dört şarttan en az üçünü sağlayan birlikler, 6102 sayılı Kanun çerçevesinde bağımsız denetime tabidir:
- a) Aktif toplam: Kırk milyon ve üstü Türk Lirası,
- b) Yıllık net satış hasılatı: Elli milyon ve üstü Türk Lirası,
- c) Bağlı kooperatiflerin ortak sayısı: Üç bin ve üstü,
ç) Çalışan sayısı: Yüz elli ve üstü.
Tarım Satış Kooperatifleri dışında kalan diğer kooperatiflerde de 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu uyarınca zorunlu bağımsız denetim bulunmamaktadır.
Bununla birlikte 1163 sayı kooperatifler kanununda 2021 yılında 21.10.2021 tarih ve 7339 sayılı kanun ile çok önemli değişiklikler yapılmıştır.
Bunlar başında KOOPERATFİLERDE DIŞ DENETİM ile ilgili düzenlemeler gelmektedir.
Dış denetim yetkisi 4 grupta bulunmaktadır;
1- Bağımsız Denetçiler,
2-Yeminli Mali Müşavirler,
3- Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler,
4- Kooperatif Birlikleri.
Kooperatif Birliklerinden DIŞ DENETİM YETKİSİ ALANLAR 1163 sayılı kanunun 69. Maddesinin (c) fıkrasında yapılan düzenlemeye göre ZORUNLU BAĞIMSIZ DENETİME TABİ KILINMIŞTIR.
69/c) İlgili Bakanlıkça dış denetimle yetkilendirilen, bağlı olunan merkez birlikleri veya merkez birliği kurulamamışsa bağlı olunan birlikler, tarafından yapılabilir.
İlgili Bakanlıkça dış denetimle yetkilendirilen birlik ve merkez birlikleri 13/1/2011tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun ilgili hükümlerine göre bağımsız denetime tabidir.
Abdullah ÇAVUŞ
