Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
1-Bandrol Nedir?
Bandrol kelimesi Fransızca “bandrole” kelimesinden gelmektedir. Türkçe dil bilgisinde de bandrol “denetim pulu” olarak tanımlanmıştır.
Bandrol Türkçemizde, Devletçe alınan vergilerin alındığını gösteren etiket anlamında kullanılmaktadır
Ülkemizde bandrol uygulaması yapan bazı kurumlar;
- Müzik, Kitap vb telif hakkı bulunan eserler için Kültür ve Turizm Bakanlığınca,
- Alkol ve Tütün ürünleri için ise Tütün ve Alkol Piyasası ve Denetim Üst Kurulunca bandrol uygulaması yapılmaktadır.
- 3093 sayılı TRT Gelirleri Kanununda sayılan cihazları satanlar için TRT tarafından
Bandrol uygulaması yapılmaktadır.
Bunların dışında bankalar çeklerin ve bazı kıymetli evraklarının doğruluğunu teyit etmek amacıyla bandrol uygulaması yapmaktadırlar.
Öte yandan bankamatik kartları, kredi kartları, müze ve ören yerleri girişleri gibi kartla giriş yapılan birçok yer içinde bu kartların doğrulukları güvenlik önlemleri artırılmış olan bandroller kullanılmak suretiyle yapılmaktadır.
2-TRT Bandrol Uygulamasının Dayanağı Nedir?
Anayasamızın 133. maddesi ve 2954 sayılı kuruluş kanunuyla Kamu Hizmeti yayıncısı olarak görevlendirilmiş olan, Radyo-Televizyon Kurumuna devamlı ve yeterli gelir kaynağı sağlamak amacıyla, 3093 Sayılı TRT Gelirleri Kanunu hazırlanmış ve TBMM’de 04.12.1984 tarihinde kabul edilerek yasalaşmış olup, 15.12.1984 tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
3093 sayılı kanunda aşağıdaki kanunlarla önemli değişiklikler yapılmıştır.
| 5784 | 4, 5. maddeleri | 26/7/2008 |
| 5904 | 4, 6 . maddeleri | 03/7/2009 |
| 6552 | 3, 4, 5 . maddeleri | 11/9/2014 |
| 7033 | 1, 4, 6 . maddeleri | 01/7/2017 |
Bandrol ücreti oranları ise 3093 sayılı kanunun 4/d bendi gereği Bakanlar Burulunca belirlenmektedir. Bu madde hükmü aynen aşağıdaki gibidir.
“Bu maddede belirtilen oranları topluca veya ayrı ayrı iki katına kadar artırmaya veya kanuni oranı sıfıra kadar indirmeye, (a) fıkrasının 10 numaralı bendi kapsamında bandrole tabi olan cihazları türleri ve özellikleri itibarıyla gruplandırmaya ve her bir grup için farklı bandrol oranları belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir.”
3- TRT Bandrolüne Tabi Cihazlar ve Bandrol Ücreti Oranları Nelerdir?
3093 Sayılı TRT Gelirleri kanunun 4/a maddesinde bandrole tabi cihazlar altı bent halinde sayılmıştır.
Buna göre bandrole tabi cihazlar ve bandrol ücreti oranları aşağıdaki gibidir.
- Renkli televizyon için % 8,
- Siyah – beyaz televizyon için % 8,
- Radyo, portatif radyo-teyp, radyo-pikap % 8,
- Video için % 12,
- Birleşik cihazlar için:
- Video – televizyon-radyo /Video – televizyon / Radyo – televizyon % 12,
- Müzik seti ve benzerler % 10
- Cep telefonları için % 6,
- Bilgisayarlar ve tablet bilgisayarlar için % 2,
- Taşıtlarda yer alan bandrole tabi cihazların ayrı ayrı tevsik edilememesi hâlinde, imalatta taşıtın satış faturasındaki (özel tüketim vergisi hariç) Katma Değer Vergisi matrahı, ithalatta ise gümrük giriş beyannamesindeki (özel tüketim vergisi hariç) Katma Değer Vergisi matrahı üzerinden;
- Kara taşıtları için % 0,4,
- Diğer taşıtlar için % 0,01,
- Video görüntü veya ekranına bağlantı yapılmak üzere tasarlanmış olan televizyon alıcıları (uydu alıcıları, set üstü medya kutuları dâhil) için %10,
- Yukarıda sayılan cihazların dışında kalan ve görsel ve/veya işitsel yayınları alabilen her türlü cihazlar %10
4- 3093 sayılı kanunun 4/a maddesinin 2017 yılında 7033 sayılı kanunla değişmeden önceki eski hali nasıldı?
3093 Sayılı TRT Gelirleri kanunun 4/a maddesinde bandrole tabi cihazlar altı bent halinde sayılmıştır.
Buna göre bandrole tabi cihazlar;
- Renkli televizyon
- Siyah – beyaz televizyon
- Radyo, portatif radyo-teyp, radyo- pikap
- Video
- Birleşik cihazlar ;
- a) Video – televizyon-radyo
- b) Video – televizyon
- c) Radyo – televizyon
- d) Müzik Seti ve benzerleri
- Yukarıda sayılan cihazların dışında kalan ve radyo televizyon yayınını almaya yarayan her türlü cihazlar.
Olarak sayılmıştır.
Maddenin eski ve yani hali arasındaki farklar aşağıdaki gibidir.
- Eski halindeki 6.bentte bazı değişiklikler yapılmış ve bu bent yeni halinde 10.bent olarak teselsül etmiştir.
- İlk beş bend aynı kalmıştır.
- Yeni halinde 6.bend eklenmiş ve cep telefonları ilave edilmiştir.
- Yeni halinde 7. Bend eklenmiş ve bilgisayarlar ve tablet bilgisayarlar ilave edilmiştir.
- Yeni halinde 8. Bend eklenmiş ve daha önce kanundaki Bakanlar Kuruluna verilen yetkiden hareketle Bakanlar Kurulu Kararı ile taşıtlardaki bandrole tabi cihazlar için yapılan düzenleme 4. Maddeye 8. Bent olarak ilave edilmiştir.
- Yeni haline 9. Bend eklenmiş ve Video görüntü veya ekranına bağlantı yapılmak üzere tasarlanmış olan televizyon alıcıları (uydu alıcıları, set üstü medya kutuları dâhil)
Bandrole tabi hale gelmiştir.
5- 3093 sayılı kanunun 4/a-10 bendinde yer alan “Yukarıda sayılan cihazların dışında kalan ve görsel ve/veya işitsel yayınları alabilen her türlü cihazlar” cümlesinden ne anlamak gerekiyor?
3093 sayılı kanundaki bu ifadeden anlamamız gereken şey;
Bu Kanundaki cihaz ifadesi asli fonksiyonu farklı olsa dahi dâhili tuner, internet veya başka bir yolla ilave bir yazılım veya donanım desteği olsun veya olmasın her türlü görsel ve/veya işitsel yayınları alabilen cihazın bütününü ifade eder.
3093 sayılı kanunun daha önce 4 maddesinin 6.cı bendinde yapılmış olan düzenleme 18.6.2017 ve 7033 sayılı kanun ile yapılan değişiklik sonucu 10.bent olarak teselsül etmiştir.
Bu maddenin değişmeden önceki eski hali ise “Yukarda sayılanların dışında kalan radyo ve televizyon yayınlarını almaya yarayan her türlü cihazlar” ibaresi şeklindeydi.
Gelişen teknolji ile klasik radyo/TV yayıncılığı devri kapanmış olup günümüzde teknolojik olan hemen her cihaz ya orijinal haliyle yada bir program veya donanım eklenmek suretiyle radyo ve TV yayınlarını alabilecek hale gelmektedir.
3093 sayılı Kanunun 4-a- 6. bendi kapsamında kalan ürünlerin teknolojik gelişmeye paralel hızla artması, iletişim sektöründeki teknolojik gelişmeler sonucu 3G teknolojisi konuşulmakta iken birdenbire 3 D den bahsedilmeye başlanılmış olması ayrıca uydu alıcılarının da içinde olduğu Set-Top Box cihazlarının piyasaya girmesi ve eski tip Video’ ların yerini teknik donanımları çok daha yüksek olan kaydetme ve gösterme özelliğinin yanında depoladığı kayıtları kendi işletme sistemi sayesinde özel kod ve isimler ile koruyabilen sistemler çıkması, motorlu araçlarda ve kara taşımacılığında koltuk arkası TV sistemi veya eğlence sistemi veya monitör sistemi vs.. adları altında farklı ticari tanımlamalar kullanılarak ithalatı yapılan, koltuk arkası araç kafalıklarına takılabilen cihazlar ve son zamanlarda yaygın bir şekilde araçların çakmak girişine takılan ve yüklenilen müziklerin dinlenilmesini sağlayan Fm Transmitter’lar ile son olarak masa üstü bilgisayarlar ile laptopların yanında yüksek teknolojiye sahip dokunmatik ipad’larda video özelliğinin yanında radyo televizyon yayınlarını alma özelliklerinin bulunmasından dolayı TRT bandrolüne tabi cihaz sayıları artmış bulunmaktadır.
Bununla birlikte uygulamada 3093 sayılı kanunda ismen sayılanların dışında kalıpta TRT uygulamasında bandrole tabi tutulmak istenilen bazı cihazların satıcıları cihazlarının ismen sayılmadıkları ve/veya cihazların orijinal hallerinde radyo/TV yayınlarını alma özellikleri bulunmadığı gerekçeleriyle zaman zaman TRT ile bazıları yargıya taşınan ihtilaflar yaşanmıştır.
Anılan maddede cihaz isimleri tek tek sayılmadan, genel bir tanımla “radyo ve televizyon yayınlarını almaya yarayan her türlü cihaz” ibaresi kullanılmasından hareketle bazı firmalar sattıkları cihazların kanunda ismen sayılmamış olmasından dolayı TRT tarafından yapılan idari işlemi dava konusu yapmıştır.
Nitekim kanunun metninde ismen sayılmayan UYDU cihazları ile ilgili olarak Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulunun vermiş olduğu aşağıda özeti verilmekte olan kararda da bu durum açıkça görülmektedir.
Danıştay Dava Daireleri Kurulun’un konuya ilişkin kararı özetle aşağıdaki gibidir.
“Danıştay Onuncu Dairesince; 91/2539 ve 93/3912 sayılı Bakanlar Kurulu Kararlarının ticari ithalat amacı dışında yurtdışından getirilecek cihazlardan alınacak bandrol ücretini belirleyen düzenlemeler olması dolayısıyla bu davada incelenmelerine olanak bulunmadığı, davacı şirket tarafından bandrolsüz olarak satışa sunulan uydu alıcıları için bandrol ücreti ve ceza tahakkuku işlemine yönelik uyuşmazlığın çözümü için bilirkişi incelemesi yaptırıldığı, 3093 sayılı Yasanın 4. maddesinin (a) fıkrasının 6. bendinde yer alan hükmün uydu alıcılarını içermediği biçiminde bilirkişi raporu düzenlendiği, rapordaki saptamalar göz önünde bulundurularak işlemin dayanağı olan yasa maddesinin kapsamının değerlendirilmesinden insanların algılayabileceği türde işaret üretmeyen uydu alıcılarının bandrol ücretine tabi olmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle, Bakanlar Kurulu Kararlarına yönelik davanın reddine, bandrol ücreti ve para cezası tahakkukuna ilişkin işlemin iptaline karar verildiği anlaşılmıştır. 3093 sayılı Türkiye Radyo Televizyon Gelirleri Kanununun ithal veya imal edilen hangi cihazların bandrol ücretine tabi olduğunu belirleyen 4. maddesinin (a) fıkrasının ilk 5 bendinde cihaz ismi sayılması yoluna gidilmişken, 6. bendinde “yukarıda sayılan cihazların dışında kalan ve radyo televizyon yayını almaya yarayan her türlü cihaz” tanımına yer verilerek, bu cihazların da bandrol ücreti ödeme yükümlülüğüne tabi olduğu belirtilmiştir. Anılan bu hüküm iletişim alanındaki hızlı teknolojik değişim karşısında, maddenin diğer fıkralarında ayrı ayrı sayılan cihazlar dışında kalan ancak benzer fonksiyonlara sahip cihazların da bandrol ücreti yükümlülüğü kapsamına alınması amacıyla getirilmiştir. 6. bent kapsamına girecek cihazların ancak doğrudan göze ve/veya kulağa hitap eden cihazlar olması gerekmemekte, radyo ve televizyon yayınını almaya yarayan her türlü cihazın bu bent kapsamında değerlendirilmesi gerekmekte olduğundan dolayı, uydu alıcılarının da söz konusu 6. bent kapsamında olduğunun kabulü gerekir. Bu durumda, davacının ithal ettiği uydu alıcıları için 3093 sayılı Yasanın 4. maddesinin (a) fıkrasının 6. bendi gereğince bandrol ücreti ödenmesi gerektiğinden ve bandrol ücreti ve para cezası tahakkukuna ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmediğinden, davanın bu kısmında iptal kararı verilmesinde hukuki isabet bulunmamaktadır.” E: 1998/218, K: 1999/335, Karar tarihi: 08.03.1999
2017 yılında 7033 sayılı kanunla yapılan değişiklik ile ihtilaflara son verecek şekilde daha açık ve net anlaşılır bir ifade eklenmiştir.
Bugün için bu cihazlardan bazıları aşağıdaki gibidir.
| 1- Radyolu kulaklık | 2-DVD-VCD player ve benzerleri | 3-MP3/MP4 çalar ve benzerleri | 5-Radyolu ve/veya TV’li saat | 4-Radyolu ve/veya TV’li ışıldak |
| 6- Radyolu kalemler | 7-Radyolu fotoğraf makinesi | 8-Radyolu adımsayar | 10-Radyolu kalemler | 9–Radyo ve/veya televizyon eklentili koşu bantları |
| 11-Radyo/TV yayını alabilen navigasyon cihazları | 12-Radyo ve/veya TV’li banyo sistemleri | 13 -Bunların
Dışında kalan radyo/tv yayını alan her diğer cihazlar |
6- 3093 sayılı Kanundaki Cihazları Sınıflandırmak Mümkünmüdür?
Esas itibariyle kanunun 4. maddesinde sayılan cihazları kendi aralarında 3 gruba ayırmak mümkündür.
a- Asli fonksiyonları radyo ve/veya televizyon yayınlarını almak olarak belirlenmiş olan ve doğrudan kulağa ve göze hitap eden görüntü itibariyle de birbirinden kolayca ayırt edilebilecek olan Cep Telefonları, Radyolar, Televizyonlar, Bilgisayarlar ve Uydu cihazları gibi cihazlar.
b- Asli fonksiyonu radyo ve/veya televizyon yayınlarının almak olarak belirlenmiş olan ve yukarıdakiler gibi doğrudan göze ve kulağa hitap eden ancak, görüntü itibariyle kolayca ismen ayırt edilemeyen, televizyon, radyo ve videonun kendi aralarındaki birleşiminden meydana gelen ve bu nedenle kanundaki ifadesiyle “birleşik cihaz” olarak nitelendirilen cihazlar.
c- Son olarak bu iki grubun dışında kalan radyo ve televizyon yayınlarını almaya yarayan her türlü cihazlar ki bu cihazlar gelişen teknoloji ile birlikte her geçen gün çeşitlenmekte olan cihazlardır.
7-TRT Bandrolleri Ne Zaman Alınmak Zorundadır?
3093 sayılı kanunun 3. maddesinde ; “ Bu Kanunun 1 inci maddesinde belirtilen cihazları imal edenler satıştan önce; ithal edenler ise serbest dolaşıma girişinde bandrol veya etiket almaya mecburdur.
Bu bandrol veya etiketler Türkiye Radyo – Televizyon Kurumu tarafından veya bu Kurumun yetkili kılacağı diğer kurum veya kuruluşlar tarafından verilir.”
Hükmü bulunmaktadır.
Kanunun metninden görüleceği üzere ithalatçılar satılsın satılmasın gümrük giriş esnasında bandrol almak zorunda iken imalatçılar stoklarındaki tüm mallar için bandrol almak zorunda değildir. Satış planlamalarına göre satışa arz edilmesinden önce bandrol almaktadırlar. Bu suretle imalatçılar ithalatçılara göre avantaj elde etmektedirler.
Sonuç olarak; 3093 sayılı TRT Gelirleri Kanunun 3. Maddesi uyarınca kanunda sayılan cihazları
a-İmal edenler satıştan önce;
b-İthal edenler ise serbest dolaşıma girişinde bandrol veya etiket almaya mecburdur.
Madde metninden görüleceği üzere imalatçılar anılan cihazları satmadan önce bandrol almak zorunda iken ithalatçılar gümrük işlemleri anında yani yurt içinde satış ile ilişkilendirilmeksizin bandrol almak zorundadırlar.
Konuya ilişkin TRT Bandrol Yönetmeliğinin 6. Maddesinde yapılan düzenleme ise aynen aşağıdaki gibidir.
Bandrol Alma Zorunluluğu ve Bandrol Verilmesi
MADDE 6 – (Başlığı ile birlikte değişik:RG-19/3/2015-29300)
3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanununda belirtilen bandrole tabi cihazları imal edenler satıştan önce; ithal edenler ise serbest dolaşıma girişinde bandrol veya etiket almaya mecburdurlar.
Kurumla bandrol dolayısıyla irtibatı devam eden veya bandrol almak için ilk defa müracaat eden gerçek ve hükmî şahısların talep ettikleri bandroller;
- a) İthal etmiş oldukları cihazlar için bandrol bedelinin ilgili Gümrük Müdürlüklerine yatırılması üzerine veya 3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanununda belirtilen vade tarihinde Kuruma ödenmek üzere banka teminat mektubu karşılığında,
- b) İmal ettikleri cihazlar için bandrol bedelinin Kuruma doğrudan yatırılması üzerine veya 3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanununda belirtilen vade tarihinde Kuruma ödenmek üzere banka teminat mektubu karşılığında,
verilir.
8- Bandrol Ücretinin Matrahı nedir?
Vergi Hukuk uygulamasında verginin üzerinden alındığı şey’e matrah denilmektedir. 3093 sayılı kanunda Matrah 4. Maddenin (a) fıkrasında düzenlenmiştir.
Bununla birlikte maddenin 5904 sayılı kanun ile değiştirilmeden önceki yazım şeklinden kaynaklı oldukça belirsizlikler aşanmış ve bu belirsizlikler vergilendirme açısından adaletsizliklere yol açtığı gibi, kurum alacağının tam olarak tahsilinde de sıkıntılar yaşanmasına neden olmuştur. Buna göre maddenin eski ve halleri aşağıdaki gibidir.
| 3093 sayılı kanun 4/a fıkrası 5904 sayılı kanundan önceki hali | 3093 sayılı kanun 4/a fıkrası yeni hali |
| Aşağıdaki cihazları imal veya ithal edenler satış sırasında, fabrika çıkış fiyatı veya ithal maliyeti üzerinden bir defaya mahsus olmak üzere, | Aşağıdaki cihazları imal edenler cihazın satış faturasındaki (özel tüketim vergisi hariç) Katma Değer Vergisi matrahı, ithal edenler ise Gümrük Giriş Beyannamesindeki (özel tüketim vergisi hariç) Katma Değer Vergisi matrahı üzerinden bir defaya mahsus olmak üzere, |
- 5904 sayılı Kanun ile 3093 Sayılı Kanunda Yapılan Değişiklikten Önceki Uygulama ve Yaşanılan Sıkıntılar.
3093 sayılı Kanundaki mevcut düzenlemeye göre bandrol ücretinin hangi matrahlar üzerinden tespit edileceği hususu imalatçılar ve ithalatçılar için farklı düzenlenmiştir.
Buna göre;
1-İmalatçılar Fabrika çıkış fiyatı üzerinden
2-İthalatçılar ise İthal Maliyeti üzerinden
Kanunda tespit edilmiş oranlar üzerinden bandrol ücreti hesaplamak durumundadırlar.
Bu durum özellikle ithal maliyeti konusunda meri mevzuatta bir tanım veya düzenleme olmadığı için çeşitli sıkıntılara ve karışıklıklara neden olmaktadır.
Gümrük Mevzuatında İthal Maliyeti diye bir kavram bulunmamaktadır. Bunun yerine Gümrük Değeri Kavramının yanında, CİF ya da FOB bedeli ile ithalat kavramları bulunmaktadır. Bunların yanında uygulamada da İthal Maliyeti Kavramının net olarak tanımı yapılabilmiş değildir.
Öte yandan 3093 sayılı kanunun 4. maddesinde sayılan bandrole tabi ürünlerden birleşik cihazlar ile ithalatçı firmaların tek bir ithalat ile değişik türden malı aynı anda ithal etmeleri halinde bandrole tabi ürünlerin ithal maliyetini tespit etmekte ve buradan hareketle uygulamada çeşitli güçlükler yaşanmaktadır.
Nitekim TRT tarafından İthal Maliyeti kavramı konusunda Gümrük Müsteşarlığı ve Gazi Üniversitesinden görüş istenilmiştir.
Gazi üniversitesi İktisadi idari Bilimler Fakültesi Dekanlığınca verilen görüşte ithal maliyeti kavramı; cihazların bedeli ile bu cihazların ithalatçı firmaya gelişine kadar tüm giderler (Akreditif giderleri, Gümrük Vergisi ve Resimleri, navlun, sigorta vb.)toplamı, olarak açıklanmıştır.
Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü’nden alınan yazıda ise ithal maliyeti kavramı ile ilgili olarak; eşyanın CİF bedeli(CİF= FOB değeri+sigorta+navlun), Katma Değer Vergisi, Gümrük Vergisi ile diğer vergiler toplamı, ithal maliyetini teşkil eder denilmektedir.
Gelen cevaplardaki farklılık ve uygulamadaki zorluklar dikkate alınarak; Genel Müdürlük Makamında Sanayi Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Gümrük Müsteşarlığı, Hazine Dış Ticaret Müsteşarlığı yetkilileri ile toplantı düzenlenmiş ve bu toplantı sonucunda alınan 23.05.2000 tarihli TRT yönetim kurulu kararına göre ise;
Uygulamanın Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nin görüşü doğrultusunda sağlanması için firmalara yazı yazılmıştır. Öte yandan bandrole tabi olmayan cihazlar ile bandrole tabi cihazların aynı anda ithal edilmesi ya da birleşik cihazların ithal maliyetinin tespitinde de uygulamada güçlükler bulunması nedeniyle, bandrol matrahının tespitinde firmaların beyanına göre işlem yapılması kararlaştırılmıştır.
Buna rağmen uygulamada çeşitli güçlükler yaşanmıştır. Şöyle ki Kurumumuzca anılan Yönetim Kurulu kararı doğrultusunda, Gümrük beyannamesi üzerindeki ÖTV dahil KDV matrahı üzerinden bandrol alınmakta iken, Maliye Bakanlığının 16 numaralı sirküsü ile yapılan düzenleme sonucu ÖTV hariç KDV matrahı üzerinden bandrol alınması gerektiği hususu düzenlenmiştir.
Bunun sonucunda ise firmaların beyan esasını Kurumumuz aleyhine kullandıkları tespit edilmiştir. Bu türden birleşik cihazlar için hangi matrah ve oran dikkate alınarak bandrol ücreti hesaplanacağı açık olarak belirtilmediğinden dolayı uygulamada karşılaşılan sıkıntılar ise aşağıdaki gibidir.
1-Oranı kanunda belli olan ancak matrahını mükellefin beyanına bırakılan bir vergileme türü mevcut değildir.
Bu durum vergilendirme esas ve ilkelerine de aykırıdır. Vergi benzeri gelirlerin tahsilinde teoride iki tür uygulama vardır. Biri maktu vergileme, diğeri ise nispi vergilemedir. Birleşik cihazlar için yukarıdaki Yönetim Kurulu Kararından hareketle uygulamada cep telefonu, otomobil, MP3 çalar başta olmak üzere çok sayıda firma bandol ücreti matrahını kendileri beyan etmektedirler.
Ancak cep telefonu firmaları ile MP3 çalar firmalarının bu Yönetim Kurulu kararına göre beyanları, idare tarafından sübjektif verilerle ancak idare lehine uygulanmamış ve emsal ücretlerin baz alınacağı bildirilmiştir. Bunun sonucu mükelleflerden bazıları bu işlemi dava konusu yapmıştır.
Sonuç olarak Yönetim Kurulunun beyan esası ile ilgili kararına idare uymamaktadır.
2-Aynı iş kolunda faaliyette bulunan firmalar beyan esasından dolayı sübjektif davranmak suretiyle farklı matrahlar üzerinden beyanlarda bulunmaktadır.
Bu durum firmalar arasında haksız rekabete yol açtığı gibi, Kurum gelirlerinde de azalmalara neden olmaktadır. 5904 sayılı kanun ile 3093 sayılı kanunun Bandrol ücretinin matrahını düzenleyen 4/a fıkrasında yapılan düzenleme ile yukarıda izah edilen karışıklıklara neden olan İthal maliyeti kavramı yerine ithalatçılar için bandrol matrahı olarak “ÖTV Hariç KDV matrahı” tanımlaması getirilmek suretiyle uygulamadaki matrah karmaşasına ilişkin sorun çözülmüştür.
- 5904 sayılı Kanun ile 3093 Sayılı Kanunda Yapılan Değişiklikten Sonraki Uygulama
Alınacak olan bu bandrol ücretlerinin hesaplanması için bandrolün üzerinden hesaplanacağı değer büyük önem arz etmektedir.
3093 sayılı kanunda 5904 sayılı kanun ile yapılan düzenleme sonrasında matrah konusunda objektif ve yoruma yer vermeyecek düzenlemeler yapılmıştır.
Bununla birlikte ithalatçıların gümrüklerde ithalat anında vergilendirilmek istenilmesi, imalatçıların ise satış anında bandrol almalarına ilişkin 3093 sayılı kanundaki genel düzenlemelerden hareketle matrah konusunda ikili düzenleme yapılmak durumunda kalınmıştır.
Buna göre ;
a-Bandrole tabi cihazları imal edenler satış faturalarındaki ÖTV hariç KDV matrahı üzerinden yani satış bedeli üzerinden bandrol ücreti ödemektedirler.
b-Bandrole tabi cihazları ithal edenler ise gümrüklerdeki maliyet bedeli üzerinden yani gümrük giriş beyannamelerindeki ÖTV hariç KDV matrahları üzerinden bandrol ücreti ödemektedirler.
Bu düzenleme imalatçı firmaların daha fazla bandrol ücreti ödemelerine yol açmaktadır.
Bununla birlikte uygulamada imalatçı firmaların daha düşük bandrol ücreti ödemek amacıyla kardeş pazarlama firması kurdukları ve ilk satışı çok düşük bedel ile bu firmaya sattıkları ve bu firmaların yurt içi Pazara sürdükleri görülmektedir.
Bu durum vergi kanunları açısından Transfer Fiyatlandırması denen bir sistemi doğurmaktadır ki bu tür satışlar vergi incelemesi ile gerçek satış fiyatlarına ulaştırılmakta ve ilave vergiler salınmaktadır.
TRT’nin imalatçı firmalardan bandrol ücretlerini tam alabilmesi için, bu tür pazarlama firmaları kuran imalatçı firmalarının vergi incelemesine alınmasını temin için Vergi Denetim Kurulu ile eşgüdüm içinde çalışması gerekmektedir.
9-Bandrol Ücretleri Peşinmi Ödenmektedir? Teminat Karşılığı Vadeli Bandrol Almak Mümkünmüdür?
3093 sayılı kanunun lafzı ve ruhunun birlikte incelenmesinden açıkça görüleceği üzere bandroller bandrole tabi cihazın satılmasından önce alınmak zorundadır. Bununla birlikte ithalatçı firmalar için gümrüklerde alınma mecburiyeti bir vergi güvenlik müessesidir.
Bu firmalara teminat mektubu karşılığı vadeli olarak bandrol almaları imkanı sağlanmak suretiyle bandrolün satıştan önce alınacağına ilişkin 3093 sayılı kanundaki çatı düzenlemede imalatçı veya ithalatçılar açısından eşitlik sağlanmak istenilmiştir.
Buna ilişkin düzenlemeler ilk önce sadece TRT bandrol yönetmeliğinde yapılmış ve 3093 sayılı kanunda yapılmamıştı.
3093 sayılı kanunda 2014 yılında 6552 sayılı kanunla yapılan düzenleme ile teminat karşılığı bandrol alımı müessesi 3093 sayılı kanuna da eklenmiştir.
Buna göre 3093 sayılı kanunun 5/g maddesi hükmü aynen aşağıdaki gibidir.
- g) (Ek: 10/9/2014-6552/105 md.) Bandrol ücretlerine ilişkin ödemeleri bu maddenin (a) bendinde belirtilen sürenin sonunda yapmak isteyen imalatçı ya da ithalatçı firmalara bandroller teminat mektubu karşılığı verilir.
TRT bandrol yönetmeliğinin 7. Maddesi ise aynen aşağıdaki gibidir.
Teminat Mektubu
MADDE 7 –(Başlığı ile birlikte değişik:RG-19/3/2015-29300)
İmal ettikleri veya ithal etmiş oldukları bandrole tabi cihazların bandrollerini teminat mektubu karşılığı almak isteyen gerçek ve hükmî şahıslardan; talep ettikleri bandrol bedeli kadar, kesin ve süresiz banka teminat mektubu istenir.
Bu açıklamalardan görüleceği üzere; 3093 sayılı kanun ve Bandrol Verilmesine ilişkin yönetmelik hükümleri gereği TRT den bandrol almak zorunda olan imalatçı veya ithalatçı firmalar, kanunda gösterilen süreler, matrah ve oranlar dahilinde hesapladıkları bandrol ücretlerini ;
a-Peşin olarak nakten ödeyebildikleri gibi
b- Teminat Mektubu karşılığı vadeli olarak
Alabilmektedirler.
10-Bandrol Yönetmeliğinde Teminat Karşılılığı Bandrol Verilmesi Uygulama Esasları Nelerdir?
3093 sayılı kanunda 2014 yılında yapılan değişiklik ile öteden beri bandrol yönetmeliği ile yapılmakta olan Teminat Karşılığı Bandrol uygulaması 3093 sayılı kanun metnine de girmiş ve yönetmeliğin yasal dayanağı perçinlenmiştir.
Konuya ilişkin 3093 sayılı kanunun 5. Maddesinin (g) bendi hükmü aynen aşağıdaki gibidir.
- g) (Ek: 10/9/2014-6552/105 md.) Bandrol ücretlerine ilişkin ödemeleri bu maddenin (a) bendinde belirtilen sürenin sonunda yapmak isteyen imalatçı ya da ithalatçı firmalara bandroller teminat mektubu karşılığı verilir.
TRT Kurumunca Bandrol Verilmesine İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkındaki Yönetmeliğin 6 ila 11 maddelerinde Teminat Karşılığı Bandrol verilmesi uygulamasına ilişkin detaylar düzenlenmiştir. Anılan hükümler aynen aşağıdaki gibidir.
Bandrol Alma Zorunluluğu ve Bandrol Verilmesi
MADDE 6 . 3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanununda belirtilen bandrole tabi cihazları imal edenler satıştan önce; ithal edenler ise serbest dolaşıma girişinde bandrol veya etiket almaya mecburdurlar.
Kurumla bandrol dolayısıyla irtibatı devam eden veya bandrol almak için ilk defa müracaat eden gerçek ve hükmî şahısların talep ettikleri bandroller;
- a) İthal etmiş oldukları cihazlar için bandrol bedelinin ilgili Gümrük Müdürlüklerine yatırılması üzerine veya 3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanununda belirtilen vade tarihinde Kuruma ödenmek üzere banka teminat mektubu karşılığında,
- b) İmal ettikleri cihazlar için bandrol bedelinin Kuruma doğrudan yatırılması üzerine veya 3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanununda belirtilen vade tarihinde Kuruma ödenmek üzere banka teminat mektubu karşılığında, verilir.
Teminat Mektubu
MADDE 7. İmal ettikleri veya ithal etmiş oldukları bandrole tabi cihazların bandrollerini teminat mektubu karşılığı almak isteyen gerçek ve hükmî şahıslardan; talep ettikleri bandrol bedeli kadar, kesin ve süresiz banka teminat mektubu istenir.
Teminatın Verilmesi
MADDE 8. Gerçek ve hükmî şahıslar 7 nci maddede belirlenen tutarda kesin ve süresiz banka teminat mektubunu Kurumun belirleyeceği şekilde bandrol almadan önce Kuruma vermek zorundadırlar.
Kurum gerekli görmesi halinde ilave banka teminat mektubu isteyebilir.
Teminatın Kapsamı
MADDE 9. Gerçek ve hükmî şahıslar tarafından bandrol alımında verilecek banka teminat mektupları, Kurumun bandrol işlemlerinden kaynaklanan mevcut ve ileride doğabilecek vadesi gelmiş ve gelmemiş bütün alacaklarını kapsar.
Teminattan doğacak her türlü masraf, teminatı getiren gerçek ve hükmî şahıslara ait olacaktır.
Teminatın İadesi
MADDE 10. Kurumla bandrol ilişkisi olan gerçek ve hükmî şahısların, bu ilişkiden kaynaklanan yükümlülüklerinin sona ermesi veya bandrol ilişkisi devam etmekle beraber teminatlı alımdan nakit alıma geçmek istemeleri halinde, yazılı olarak talep etmeleri ve Kuruma borçlarının bulunmaması kaydıyla, banka teminat mektupları, hesap mutabakatından sonra kendilerine iade edilir.
Teminatın Paraya Çevrilmesi ve İrat Kaydı
MADDE 11. – Gerçek ve hükmî şahısların Kanunda belirtilen süre içinde Kuruma olan bandrol borçlarını ödememeleri halinde, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 56 ncı maddesi uyarınca borcun 7 gün içinde ödenmesi, aksi halde teminatın paraya çevrileceği veya diğer şekillerle cebren tahsile devam olunacağı borçluya bildirilir. 7 gün içinde borç ödenmediği takdirde teminat paraya çevrilerek Kurum alacağı tahsil edilir.
11-Bandrol ücreti Bildirim Beyannamesi Nedir? Ne zaman Verilir? Ödeme Süreleri Nedir?
3093 sayılı kanunun Tahsilat Başlıklı 5/a Maddesi hükmü aynen aşağıdaki gibidir.
“Bu Kanunun 1 inci maddesinde belirtilen cihazları imal ve ithal edenler bir ay içinde sattıkları cihazlardan 4 üncü maddenin (a) bendine göre tahsil ettikleri ücretleri en geç müteakip üçüncü ayın onuna kadar Türkiye Radyo – Televizyon Kurumuna bir beyanname ile bildirerek ve aynı süre içerisinde ödemekle yükümlüdürler. Aksi takdirde her geçen gün için yürürlükteki en yüksek ticari kredi faizi oranı üzerinden tahakkuk ettirilecek faiz miktarı ile birlikte 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun (gecikme cezası hariç) hükümlerince tahsil olunur.”
Görüleceği üzere imalatçı veya ithalatçı ayrımı yapılmaksızın bandrole tabi cihaz satan tüm firmalar cihazların satışını takip eden 3. Ayın 10’una kadar TRT’ye bandrol ücreti bildirim beyannamesi vermek zorundadırlar.
TRT bu beyannameler üzerinde yapmış olduğu denetimlerde firmaların bandrol alımları ve stoklarını karşılaştırmak suretiyle piyasaya bandrolsüz cihaz satılıp satılmadığını denetlemektedir.
Keza teminat karşılığı bandrol alan firmaların teminat mektubu tutarları ile ellerindeki bandrol miktarları ve satış dengesi de kontrol edilerek satıştan önce bandrol alınma zorunluluğu ve piyasaya bandrolsüz cihaz satıp satmadıkları bandrol ücreti bildirim beyannamesindeki verilerle karşılaştırılmak suretiyle denetlenmektedir.
Bandrolleri peşin alan ve denetim sonucunda bandrolsüz cihaz tespit ide Yapılmayan mükellefler için anılan beyanname sadece bildirim yerine geçmektedir. Özetle söylemek gerekirse peşin alan mükellefler maliyeye verilen vergi beyannamelerindeki gibi damga vergisi vb. bir vergi ödememekteler. Anılan beyannameler alış satış dengesinin doğruluğunu teyit eden belge konumunda kalmaktadır.
Sonuç olarak bandrol ücreti bildirim beyannameleri teminat karşılığı bandrol alan mükelleflerin ödeme ve bandrol stok durumlarının teminat mektubu ile karşılaştırılmasına yarayan en önemli belgedir.
12-Bandrol Ücreti Beyannamesi Vermemenin Cezası Varmıdır?
3093 sayılı TRT Gelirleri Kanununda ve Bandrol Yönetmeliğinde münhasıran vergi kanunlarındaki gibi beyanname vermemenin usulsüzlük cezası, özel usulsüzlük cezası veya diğer bir para cezası bulunmamaktadır.
Bununla birlikte Bandrol yönetmeliğinin 14. Maddesi gereği yönetmelikteki şartları yerine getirmeyen bandrol mükelleflerine bu şartları yerine getirinceye kadar bandrol verilmeyeceğine yönelik düzenleme ile bandrolsüz cihaz satanlara kesilecek ve eskiden satılan cihazın KDV dahil satış bedeli olarak kesilen sonra indirilen idari para cezası ile birlikte değerlendirildiğinde beyanname vermeye zorlama ve bandrol dengesini bu suretle gözetme ve denetleme yoluna gidilmek istenilmiştir.
Öte yandan 2014 yılında 6552 sayılı kanunun 105. Maddesiyle 3093 sayılı kanunun 5. Maddesine eklenen (f) bendi ile TRT tarafından istenilen bilgi ve belgeleri vermeyen şirketlere 5.000 TL idari para cezası kesileceği hüküm altına alınmıştır.
Anılan madde hükmü aynen aşağıdaki gibidir.
“Kurum, bu Kanun kapsamında ödenmesi gereken bandrol ücreti ve enerji payı ile ilgili olarak firmalar ile ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından bilgi ve belge talebinde bulunabilir, ilgililere bandrole tabi cihazların kullanımına veya satışına izin verilmeden veya gümrük işlemlerinden önce bandrol yükümlülüğüne ilişkin olarak Kurumdan alınacak olan belgenin ibraz zorunluluğunu getirebilir, bu yükümlülüklere uymayanlar ile istenilen bilgileri vermeyenler hakkında Genel Müdürlük tarafından 5.000 Türk lirasına kadar idari para cezası verilir.”
13- TRT’den İlk Defa Bandrol Alacak Mükelleflerden İstenilecek olan Belgeler Nelerdir?
TRT Kurumunca Bandrol verilmesine ilişkin Usul ve Esaslar hakkındaki Yönetmeliğin 5. Maddesi gereği TRT’den ilk defa bandrol alacak olan mükelleflerden istenilecek belgeler aşağıdaki gibidir.
MADDE 5. – Bandrol almak için Kuruma ilk defa müracaat eden gerçek ve hükmî şahıslardan aşağıdaki belgeler istenir:
- Gerçek şahıslardan istenilecek belgeler:
1) Müracaat formu,
2) T.C. Kimlik Numarası beyanı,
3) (Mülga:RG-31/7/2009-27305)
4) İmza sirküleri,
5) Bandrollerin teslim edileceği kişiler için yetki belgesi,
6) İmalâtçı ve ihracatçı belgesinin asılları veya Kurumca onaylı suretleri (imâl ettikleri renkli televizyonlardan ihraç ettikleri miktar kadarını yurt içinde satanlardan),
7) Ticaret odası kaydı,
8) Teminat mektubu.
- b) Hükmî şahıslardan istenilecek belgeler:
1) Müracaat formu,
2) Hükmî şahıs yönetim kurulu başkanı ve yönetim kurulu üyelerinin T.C. Kimlik numarası beyanları,
3) (Mülga:RG-31/7/2009-27305)
4) Hükmî şahıs yönetim kurulu başkanı ve yönetim kurulu üyelerinin imza sirküleri,
5) Bandrollerin teslim edileceği kişiler için yetki belgesi,
6) Hükmî şahıs ana sözleşmesinin yayınlandığı Ticaret Sicil Gazetesi’nin aslı veya fotokopisi,
7) İmalâtçı veya ihracatçı belgesinin asılları veya Kurumca onaylı suretleri (imâl ettikleri renkli televizyonlardan ihraç ettikleri miktar kadarını yurt içinde satanlardan),
8) Teminat mektubu
14- Bandrol Denetimleri ve İnceleme Yapma Yetkisi Kimlerdedir?
3093 sayılı TRT Gelirleri Kanunun 10. maddesi gereği TRT Kurumundan Bandrol almak zorunda olan mükelleflerin ve nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı üzerinden TRT’ye pay yatırmakta olan mükelleflerin denetimlerinin Türkiye Radyo-Televizyon Kurumunun talebi üzerine 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 135 inci maddesinde belirtilen incelemeye yetkililer tarafından yapılır ve sonuçları Kuruma bildirileceğine dair düzenleme bulunmaktadır.
Bununla birlikte Maliye Bakanlığı Vergi İnceleme Elemanlarının asli işlerinin vergi incelemesi olmasından hareketle gönderilen inceleme taleplerinde ciddi gecikmeler olmakta ve bazı inceleme sonuçları zamanaşımı sürelerinin bitmesine çok yakın sürelerde geldiği için tebligatlarda ciddi sorunlar yaşanmasına neden olunmaktaydı.
Bu zorunluluktan hareketle TRT Kurumu gelir denetimi yapmak üzere Mali Denetçilik ünvanlı yeni bir birim oluşturmuş ve buraya Maliye Bakanlığı Vergi İnceleme elemanlarından naklen Mali Denetçi almıştır.
Bu birimin oluşturulmasının dayanağı da bizatihi 10. Maddenin kendisi olduğu gibi 2014 yılında 3093 sayılı kanuna eklenen 3. Maddenin (f) bendidir.
TRT bu madde düzenlemesi ile bandrole tabi mükellefler ve enerji payı ödemekle ilgili mükelleflerden ödemelerin doğruluğunu tevsik edebilmek amacıyla bilgi ve belge isteme yetkisi almış ve bu zorunluluğa uymayan mükelleflere de 5.000 TL idari para cezası kesileceğine yönelik düzenleme yapılmıştır.
Kurumun teşkilat yapısında bu yetkileri halen Muhasebe ve Finansman Dairesi Başkanlığı kullanmaktadır.
Adı geçen Başkanlık ilgili müdürlükler ve Başkana bağlı olarak çalışmakta olan Mali Denetçiler kanalıyla bu denetim yetkisini kullanmaktadır.
Nitekim bandrol yönetmeliğinin “Bandrol Denetimi” başlıklı 13. Madde hükmü aynen aşağıdaki gibidir.
MADDE 13. – 3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Gelirleri Kanunu’nun 6’ıncı maddesinde yer alan hükümlerin yerine getirilmesi ve denetlenmesi Muhasebe ve Finansman Dairesi Başkanlığınca sağlanır.
Yönetmeliğin 14. Maddesinde ise “Yukarıdaki şartları kısmen veya tamamen yerine getirmeyen gerçek ve hükmî şahıslara eksikliklerini tamamlamadıkları sürece bandrol verilmez.” Hükmü ile başkanlığa idari para cezasının yanında ikinci bir müeyyide uygulama yetkisi verildiği görülmektedir.
15- Mali Denetçilerin Yetkileri Nelerdir?
Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Mali Denetçileri Çalışma Yönetmeliğinin 32. Maddesinde Mali Denetçilerin Yetkileri düzenlenmiş olup madde hükmü aynen aşağıdaki gibidir.
Mali denetçilerin görev ve yetkileri
MADDE 32 – (1) Mali denetçilerin görev ve yetkileri aşağıdaki gibidir:
- a) Kurum gelirlerinin, Kanunda yazılı matrah ve oranlar dâhilinde hesaplanarak Kuruma tam ve zamanında ödenip ödenmediği konularında inceleme ve denetim yapmak, ilave tarhiyat tespit edilmesi halinde gereği ile ilgili rapor düzenlemek.
- b) İmalatçı ve ithalatçı mükelleflerin Kuruma ödemeleri gereken bandrol ücretlerini tam ve zamanında ödeyip ödemediklerinin tespiti amacıyla, bandrole tabi cihaz alım satımı ile sınırlı olmak üzere defter ve belgeleri üzerinde sınırlı inceleme yapmak.
- c) Kurumun bilgisi dışında kalan bandrole tabi cihaz imalatçısı ya da ithalatçısı firmaların kayıt altına alınmasını temin etmek amacıyla kamu kurum ve kuruluşlarından istenilen bilgiler üzerinde çalışmalar yapmak.
ç) İmalatçı ve ithalatçı firmalarca satılan ancak, arızalı olduğu veya başka nedenlerle iade alındığı beyan edilen bandrole tabi cihazlar üzerindeki bandrollerin, sökümüne nezaret etmek, sökülen bandrolleri tutanak ile firmadan teslim almak, söz konusu iadelerin doğruluğunu tespit etmek amacıyla, firmalar nezdinde konuyla sınırlı olarak, iade faturaları, KDV düzeltme beyanları, gümrük giriş beyannameleri ve garanti belgeleri üzerinden inceleme yapmak.
- d) Denetim Programı gereğince mükelleflere bandrol vermekte olan merkez ve taşra birimlerinin bandrol verilmesi ile ilgili iş ve işlemlerinin mevzuata uygunluğunu denetlemek.
- e) Kurum gelirleri ile ilgili denetim ve inceleme sırasında belirlenen aksaklık ve noksanlıkların düzeltilerek tekrarının önlenmesi ile çalışmaların daha verimli düzeye getirilmesi için görüş ve öneri raporu düzenlemek.
- f) Bandrolsüz cihaz satışı yapan imalatçı ve ithalatçı firmaların bandrol ücreti ödemelerinin doğruluğunun ve bandrole tabi cihazları bandrolsüz satın alan, devralan veya kullananların tespiti amacıyla piyasa denetimleri yapmak.
- g) Kurumun merkez ve taşra teşkilatı muhasebe birimlerinde Kurum harcamalarının mali mevzuat, tek düzen hesap planı ve genel kabul görmüş muhasebe ilke ve prensipleri çerçevesinde tutulmakta olan kayıtların ve bu kayıtların ekinde yer alan tevsik edici belgelerin mevzuata uygunluğunun kontrol edilmesi ve kayıtların usulüne uygun tutulup tutulmadığının tespit edilmesine yönelik çalışmalar yapmak.
ğ) Kurumun merkez ve taşra teşkilatı muhasebe birimlerinde çıkarılan mali tabloların, doğruluğu ve güvenirliliğini kontrol etmek bu hususlara ilişkin yöntem ve süreçlerle ilgili çalışmalar yapmak.
- h) Görev ve hizmet tanımıyla ilgili konularda Başkan tarafından verilecek olan diğer görevleri yerine getirmek.
ı) Genel Müdür veya ilgili Genel Müdür Yardımcısı tarafından verilecek diğer görevleri yapmak.
(2) Yetki verilmiş mali denetçi yardımcıları da mali denetçi yetkilerine sahiptir.
16- Yurt Dışından Yolcu Beraberinde Kişisel Kullanım İçin Getirilen Cihazlarda Bandrol Uygulaması Varmıdır?
3093 sayılı kanunun 4 .maddesinin (b) bendinde aynen şu ifade bulunmaktadır.
“Ticari ithalat maksadı dışında yurt dışından getirilecek (a) bendinde belirtilen cihazlardan bir defaya mahsus olmak üzere alınacak ücretler her yıl Aralık ayında gelecek takvim yılından geçerli olmak üzere Cumhurbaşkanı tarafından maktu olarak tespit edilir.”
3093 TRT Gelirleri Kanunun 4/b maddesine göre Ticari İthalat Maksadı dışında yurtdışından getirilecek olan ve kanunun 4/a bendinde belirtilen cihazlardan bir defaya mahsus olmak üzere maktu bandrol ücreti alınmaktadır. Alınacak maktu ücretler her yıl Aralık ayında gelecek takvim yılından geçerli olmak üzere Cumhurbaşkanı (Değişiklik öncesi Bakanlar Kurulu) tarafından maktu olarak tespit edilmektedir.
17- Maktu Bandrol Ücreti Uygulamasından Kimler Yararlanır?
3093 sayılı kanun 4/b maddesi gereği ticari ithalat maksadı dışında yurda getirilen bandrole tabi cihazların her yıl Bakanlar Kurulunca yenilenen(yeni hali ile Cumhurbaşkanınca) kararnamede yazılı tutarlarda bandrol ücreti alınacağına yönelik düzenleme bulunmaktadır.
Buna göre hali hazırda ticari ithalat dışında yurda bandrole tabi cihaz getirmenin iki adet yolu bulunmaktadır.
a- Ülkemize yolcu beraberinde kişisel veya ailevi kullanım için bandrole tabi cihaz getirenler
b-İnternet üzerinden yapılan satış uygulamasından yararlanılarak kişisel veya ailevi kullanım için bandrole tabi cihaz sipariş edenler
Bununla birlikte maktu bandrol ücretleri ticari ithalatlara göre oldukça düşük kaldığı için bu cihazların yurt içinde ticarete konu edilmeleri halinde TRT’nin oldukça yüksek tutarlarda kayıpları olacaktır.
18- Maktu Bandrol Ücretleri Nasıl Tahsil Edilir? Bu cihazlara Ait Bandroller Nerden Alınır?
a-Yolcu beraberinde kişisel kullanım için ülkemize bandrole tabi cihaz getirilmesi halinde, bu cihazlara ilişkin bandrol ücretleri TRT adına yolcunun giriş yaptığı Gümrük İdaresince tahsil edilir.
b-İnternet üzerinden kişisel kullanım için bandrole tabi cihaz ithal edilmesi halinde ise bunların bandrol ücretleri ilgili Posta Gümrüklerince TRT adına tahsil edilir.
c-Bu cihazlara ilişkin bandroller ise bu gümrük idarelerince TRT den daha önce temin edilen bandroller arasından ilgili Gümrük Müdürlüğünce verilir.
Bu sistemin uygulamasında ülkemizdeki tüm Gümrük Müdürleri ile posta gümrüklerine TRT tarafından önceden teslim edilen bandroller, yolcu beraberinde gelen cihazlara yapıştırılmakta ve maktu ücretleri e ilgili gümrük idaresince tahsil edilerek TRT’ye takip eden ayın on beşinci gününe kadar aktarılmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken husus ilgili gümrük idarelerinin tüm ithalatlarda bu hususa titizlikle riayet etmelerinin sağlanmasıdır. Bunun için TRT tarafından özel bir denetim metodu geliştirilmelidir.
Gümrük Veri Ambarı Sistemine bu tür ithalatlar işleniyorsa veya harici bir ortamda bunların kaydı tutuluyorsa, bu verilerle gümrüklerden tahsil edilen ve bunun karşılığı verilen bandrollerin karşılaştırılabileceği bir ortam sağlanmak suretiyle maktu bandrol uygulamasında ki olası kaçaklar engellenmelidir.
19- Gümrüklerde Alınan Maktu Bandrol Ücreti Hangi Cihazlardan Hangi Tutarlarda alınmaktadır?
Gümrüklerde alınan maktu bandrol ücretleri yılına kadar göreceli olarak cihaz bakına ciddi yük getirdiği için eleştirilmekte iken 2003 yılından itibaren bu oranlarda önceki kararnamelere göre ciddi tutarda düşüşler ağlanmıştır.
20- Gümrük İdarelerince Tahsil Edilen Maktu Bandrol Ücretleri TRT’ye Ne zaman Ödenir?
Gümrük idareleri, bu Kanunun 4 üncü maddesinin (b) bendine göre; yurda giren cihazlardan alınacak ücretlerin tahsilatını yaparak, aylık tahsilat toplamını en geç takip eden ayın on beşinci gününe kadar Türkiye Radyo- Televizyon Kurumuna intikal ettirilmesi gerekmektedir.
21- Bandrolsüz Cihaz Satışında Ceza Uygulaması Nasıldır?
3093 sayılı TRT Gelirleri Kanunu uyarınca Televizyon başta olmak üzere televizyon yayınlarını izleme imkanı ve özelliği bulunan cep telefonları ve bilgisayarlar gibi cihazlar için bu cihazların imalatçıları veya ithalatçısı konumunda olan satıcıları tarafından TRT’ye bandrol ücreti ödenmesi zorunlu olup bu ödemenin belgesi niteliğinde ise TRT’den bandrol alınması gerekmektedir.
TRT Kurumu zaman zaman yeni oluşturduğu Mali Denetçilik birimi veya diğer çalışanları kanalıyla bandrole tabi cihaz satan yerler nezdinde piyasa denetimleri yapmaktadır.
Bu denetimlerde bandrolsüz cihaz satan firmalar nezdinde tutanaklar düzenlenmekte ve bu cihazları aldıkları imalatçı ve/veya ithalatçıya ulaşılmaya çalışılmaktadır.
Keza bu tutanaklardan hareketle TRT tarafından para cezası kesilmektedir.
Öteden beri bu cihazların ilk imalatçısı ve/veya ithalatçısının yanında bu cihazları bandrolsüz satan mağazalara hatta bu cihazları bandrolsüz alan nihai tüketicilere de ceza kesilmesi 3093 sayılı kanunun amir hükmü idi.
TRT tarafından kesilen bu cezalar satıcılar için alınması gereken bandrol ücretine bağlı olmayıp cihazın KDV dahil satış bedeli kadar kullanıcılar için ise yarısı kadar kesilen bu cezalar kaçırılan vergi katı ile kıyas dikkate alınmadan ceza yazılması ve oransallık bakımından vergilendirme ilkelerine de aykırılık teşkil etmekteydi.
Nitekim TRT tarafından yapılan piyasa denetimler veya TRT ile kolluk kuvvetlerinin işbirliği ile yapılan büyük operasyonlar sonucu kesilen ve trilyonlara ulaşan bu cezalar yazılı ve görsel basında büyük yer tutmuştu.
Özellikle son kişiye yani nihai tüketiciye kesilecek olan cezanın yasal olsa bile hukukiliği, eşitliliği ve hakkaniyeti konusunda ciddi tartışmalar yaşanmasına sebep olunmuştu.
Keza bu cezaların vergi kanunlarındaki genel kabul görmüş düzenlemeye göre kaçırılan vergi aslının bir veya 3 katı gibi bir düzenlemeye tabi olmayışı sonucu kesilen çok büyük miktarlı cezaların gerek tahsil imkansızlığı ve gerekse hukukiliği, eşitliliği ve hakkaniyeti konusunda ciddi tartışmalar yaşanmıştı.
Hatta bu cezalar için yüzlerce davalar açılmıştı. Bu davalardan bazıları da 3093 sayılı kanunun ceza maddesinin Anayasaya aykırılığı iddiası ile ilk derece mahkemeleri kanalıyla anayasa Mahkemesine kadar uzanmıştı
Son olarak kesilen bu cezaların cebri takip usulleri ile 5326 sayılı kabahatler kanunu karşısındaki durumu ve TRT’nin mahalli tahsil dairesi olarak bu cezaları tahsil edip edemeceği konusunda da bazı yarı kararları mevcuttu.
İşte bu nedenlerden dolayı 3093 sayılı TRT gelirleri kanunun bandolsüz cihaz satanlara uygulanacak cezalarla ilgili 6. Maddesinde çeşitli değişiklikler yapılarak uygulamaya kolaylıklar getirilmiştir.
Kanunun eski ve yeni hali ile yapılan yeni düzenlemeler aşağıda detaylı olarak açıklanmaktadır.
22- Bandrolsüz Cihaz Satan ve Alanlara İlişkin 3093 Sayılı Kanun 6. Maddesinde Yapılan Düzenlemelerin Eski ve Yani Halleri Nasıldır?
3093 Sayılı TRT Gelirleri Kanun’un Cihazların imalat ve ithalatı ile gümrük girişi başlıklı 3. maddesinde “ Bu Kanunun 1 inci maddesinde belirtilen cihazları imal veya ithal edenler satıştan önce; ticari ithalat maksadı dışında yurda getirenler de ithal işlemlerinden önce, bandrol veya etiket almaya mecburdur. Bu bandrol veya etiketler Türkiye Radyo – Televizyon Kurumu tarafından veya bu Kurumun yetkili kılacağı diğer kurum veya kuruluşlar tarafından verilir.” hükmü yer almaktadır.
3093 sayılı Kanun’un Ceza hükmü başlıklı 6. maddesinde “ Bu Kanunun 1 inci maddesinde belirtilen cihazların bandrolsüz veya etiketsiz satışını yapan imalatçı veya ithalatçıya Kurum tarafından bandrolsüz veya etiketsiz satılan veya satışa arz edilen her cihazlar için kesilecek olan cezaya ilişkin hükümler bulunmaktadır.
Bu madde metni üzerinde 2008, 2009 ve son olarak 2017 yılında değişiklik yapılmıştır.
Madde metninin en son hali aynen aşağıdaki gibidir.
Ceza hükmü:
Madde 6 – (Değişik: 23/1/2008-5728/439 md.)
Bu Kanunun 1 inci maddesinde belirtilen cihazların bandrolsüz veya etiketsiz satışını yapan imalatçı veya ithalatçıya Kurum tarafından bandrolsüz veya etiketsiz satılan veya satışa arzedilen her cihaz için hesaplanan bandrol ücretinin iki katı tutarında idarî para cezası verilir. (Mülga ikinci cümle: 18/6/2017-7033/28 md.) (…) (Ek cümleler: 16/6/2009-5904/37 md.) Tahakkuku müteakip tebliğ edilen para cezalarını ödemeyenler hakkında 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre işlem yapılır. Bu maddeye göre kesilecek idari para cezalarına karşı, ilgilisine tebliğ tarihinden itibaren, bir ay içerisinde yetkili idare mahkemesinde dava açılabilir.
Metnin eski hali ise aşağıdaki gibidir.
Ceza hükmü:
Madde 6 –
Bu Kanunun 1 inci maddesinde belirtilen cihazların bandrolsüz veya etiketsiz satışını yapan imalatçı veya ithalatçıya Kurum tarafından bandrolsüz veya etiketsiz satılan veya satışa arz edilen her cihaz için cihazın satış bedeli kadar idarî para cezası verilir. Bu cihazları bandrolsüz veya etiketsiz satın alan, devralan veya kullananlara bandrolsüz veya etiketsiz her bir cihaz için cihazın rayiç değerinin yarısı kadar idarî para cezası verilir.”
23- 3093 sayılı kanunun CEZA Maddesinin Eski ve Yeni Halinin Ceza Uygulaması ile İlgili Farkları Nelerdir?
Kanununun değişmeden önceki hali ile değiştikten sonraki hali arasında bariz farklar bulunmaktadır. Bunlar;
a- Kanun değişikliği ile bandrolsüz cihaz satışı yapan imalatçı ve ithalatçıya öteden beri satış faturasındaki KDV dahil satış bedeli kadar ceza kesilmekte iken yeni düzenleme ile bundan vazgeçilmiş ve ceza tutarı ödenmeyen bandrol tutarının 2 katı olarak belirlenmiştir.
b-Bu cihazları bandrolsüz veya etiketsiz satın alan, devralan veya kullananlara bandrolsüz veya etiketsiz her bir cihaz için cihazın rayiç değerinin yarısı kadar idarî para cezası kesilmekte iken bu ceza uygulamasına son verilmiştir. Yani artık bandrolsüz cihaz alanlara, kullananlara para cezası kesilemeyecektir.
c- Kanunun eski halinde imalatçı veya ithalatçıdan bandrolsüz olarak aldığı cihazları nihai tüketiciye veya aracılara satan bayi ve perakendecilere ceza kesilmekte iken yeni düzenleme ile bundan vazgeçilmiştir. Yeni düzenleme ile sadece imalatçı veya ithalatçının kendisine ceza kesilmekte bayi veya aracı diğer firmalara ceza kesilmemektedir.
d- Kanunun eski halinde süresinde ödenmeyen para cezalarının cebri takibi için özel bir düzenleme yapılmadığı için bandrol para cezalarının cebri takipleri 2004 sayılı İcra ve İflas kanuna göre yapılmakta iken yeni halinde özel düzenleme yapılmış ve 6183 sayıl Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanuna göre cebri takip yapılmaya başlanılmıştır.
e- Yapılan yeni düzenleme öncesi bandrol ana para alacağına ilişkin ödenmeyen tutarlar yapılan özel düzenleme gereği 6183 sayılı kanuna göre yapılmakta ferisi konumundaki cezalar ise 2004 sayılı kanuna göre yapılmakta ve birbirinden çok farklı cebri takip usulleri uygulanmaktaydı. Yapılan düzenleme ile bu çelişki ortadan kaldırılmıştır.
f-Eski halinde cezalar ile ilgili dava açma süresi açısından özel bir düzenleme olmadığı için 2577 sayılı kanundaki genel hükümlere göre 60 gün içerisinde dava açılmaktaydı. Yeni düzeleme ile bu süre bir ay olarak belirlenmiştir.
Bize göre cezaların düşürülmesi ve ödenecek bandrol ücretine bağlanması yerinde olmuştur. Keza cebir takip usullerinin bandrole alacağının aslının tabi olduğu 6183 sayılı kanuna bağlı hale gelmesi de yerindedir. Keza dava açma süre ve yeri konusunda açık düzenleme yapılması da belirsizlikleri gidermiştir.
Öte yandan bandrolsüz cihaz kullanıcıları veya aracı firmalara ceza kesilmemesi yönündeki değişiklik vatandaşlar açısından doğrudur.
Bununla birlikte TRT bandrolünün tek aşamalı ve ilk satışta aranması gereken bir vergi olmasından dolayı, TRT’ye daha az vergi ödemek isteyen bandrole tabi cihaz ithalatçıları veya imalatçıları tarafından kurulan kardeş pazarlama firmaları açısından bakıldığında ise cezaların caydırıcılığı ilkesine aykırılık teşkil ettiği gibi bu kardeş firmaların kurulmasını da belki de teşvik edecek bir düzenleme olarak karşımıza çıkmaktadır.
Abdullah ÇAVUŞ/TRT Strateji Uzmanı
