Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
HOBİ GECEKONDU BAHÇELERİNE KARŞI TARIM BAHÇELERİ PROJESİ
Abdullah ÇAVUŞ/Bağımsız Denetçi
Dünyada ve ülkemizde yaşanan pandemi ile birlikte insanların sosyal hattan tecrit olmaları, dış dünyayla teması en aza indirmeleri ile birlikte HOBİ BAHÇELERİNE olan talep son dönemde artmıştır.
Özellikle Pandemi sürecinden sonra enflasyonist ortamda konut fiyatlarındaki ve kiralardaki artış, hobi evleri ve bahçelerine ilgiyi dahada artırmıştır.
Kentin gürültüsü, trafiği ve stresinden uzaklaşmak, toprakla uğraşmak, kendi ürünlerini yetiştirmek isteyenler için hobi bahçeciliği önemli bir fırsat olarak görülerek önce büyükşehirlerde başladı. İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ile bağlı kalmayıp tarımla iç içe olan tüm illerimize yayıldı.
Dünyadaki örneklere bakıldığında Hobi Bahçelerinin, genellikle yerel yönetimlerce kurulup yönetildiği görülmektedir.
Ülkemiz uygulamasında ise emlakçıların veya gayrimenkul ticareti ile uğraşan kişilerin Hobi bahçeleri organizasyonları yaptıkları ve hobi bahçeleri ile üzerindeki ev veya evsel yapıların yasal mevzuata aykırı olarak yapıldığı görülmektedir.
Bu yasadışılıktan kaynaklı olarak hobi bahçeleri için Eskişehir Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Selma Güder ‘HOBİ KONDU” tabirini kullanmıştır.
Özellikle belirtmek gerekirse tarım arazisi niteliği bulunmayan, imar planında arsa olarak nitelendirilmiş alanlarda hobi bahçeleri kurulmasının önünde yasal bir engel bulunmamaktadır.
Yazı konumuz; Arsa niteliği olmayan ve Tarım Arazisi konumunda bulunan alanlara yapılan HOBİ BAHÇELERİNİ ve yasal dayanağı olmayan Hobi Bahçelerine karşı kurulmasını önerdiğimiz TARIM BAHÇELERİNİ kapsamaktadır
I-HOBİ BAHÇELERİ HOBİ KONDUYA DÖNÜŞMEKTEDİR.
Hobi bahçeleri; insanların tarımla ve toprakla uğraşarak, kalabalık şehirlerin gürültülü, tek düze hayatından kaçtıkları, çalışma hayatının yorgunluğunu ve stresini attıkları, emekli olan kişilerin kendilerine ait vakit geçirdikleri, çocuklar için doğal park alanları olarak ortaya çıkmaktadır.
İnsanlar şehirden ve şehrin pahalılığından kaçmak için daha maliyetli olan ev almak veya kiralamak yerine, ufak araziler alıp ahşap konut yapıyor. Ancak bu yönelişin çoğalması, birçok sorunu da beraberinde getirdi.
Genel olarak kent merkezinden yaklaşık 30-40 dakika mesafede yer alan ve arsa maliyeti daha düşük alanlarda düzenlenen hobi bahçeleri, imarlı-imarsız alanlarda hisseli tapu ile veya bir kooperatif oluşturularak satın alanlara kooperatif hissesi verilerek pazarlanabiliyor.
Genellikle taşınabilir hafif yapıların inşa edilebildiği hobi bahçeleri, çelik, ahşap veya prefabrik yapılar olarak da müşteriye sunuluyor.
Neredeyse her gün ruhsatı olmayan hobi bahçelerinin veya evlerinin yıkımıyla ilgili haberlerle karşılaşılıyor.
Yaşanılan pandemi ve öncesinde hobi bahçelerinin kullanım şekline ve düzenlenme amaçlarına bakıldığında insanların bu alanlara ihtiyacı olduğu kaçınılmaz bir gerçektir.
Bununla birlikte gelinen noktada Eskişehir Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Selma Güder’in ifadesiyle HOBİ BAHÇELERİ ‘HOBİ KONDU’YA DÖNÜŞMEKTEDİR.
Büyükşehirlerde verimli tarım arazileri kooperatifleşme adı altında bölünerek hobi bahçelerine dönüştürülmektedir ve küçük parsellere ayrılan bu alanlar betonarme yapılaşmayla tarım alanlarımızı tehdit etmektedir. 2020 yılında pandemi ile başlayan süreçte ne yazık ki insanlarımız doğa ile baş başa olmak adına hobi bahçeleri oluşumunu arttırmakta ve hobi bahçeleri ‘HOBİ KONDU’YA dönüşmektedir.
Büyükşehirlerde tarımla alakası olmayan farklı varlıklı kişiler ve bazı emlakçılar tarafından 20-30 dönümlük tarlalar alınıp sadece ve sadece burada kooperatifleşme adı altında ticari olarak 40-50 kişiye satılıyor. Sonrasında bu girişimi başlatan kişiler kendilerini çok rahat sıyırarak en son hisseyi de satıp geri planda kalıyorlar.
Durum böyle olunca iyi niyetli bazı kişiler ‘Hobi bahçesi aldık’ diye seviniyorlar. Fakat sonrasında kanuni bazı zorunluluklarla karşı karşıya kalıyorlar.
Uygulanma amacı açısından önemli ve yararlı olsa da, hobi bahçelerine talebin sürekli artması, ruhsatsız, izinsiz bahçelerin kurulması, kontrolsüz ve alt yapısız yapılaşmanın olması neticesinde sorunlar ortaya çıkmış ve kontrollerinin sağlanmasında zorluklar yaşanmaya başlamıştır.
II-TARIM ARAZİLERİNE YAPILAN HOBİ BAHÇELERİ YASAYA AYKIRI OLUP CEZA VE YIKIM KARARLARINA MUHATAP OLACAKTIR.
Tekrar belirtmek gerekirse tarım arazisi niteliği bulunmayan, imar planında arsa olarak nitelendirilmiş alanlarda hobi bahçeleri kurulması önünde yasal bir engel bulunmamaktadır.
Yazı konumuz Arsa niteliği olmayan ve Tarım Arazisi konumunda bulunan alanlara yapılan HOBİ BAHÇELERİNİ kapsamaktadır.
Yaşanan bu süreçler birçok sorunu beraberinde getirmiştir.
Bu sorunlar aşağıdaki gibidir.
1-TARIM ARAZİLERİNİN BÖLÜNMESİ
Ortaya çıkan sorunların en önemlisi tarım arazilerinin amaçları dışında, küçük parçalara bölünerek tarım arazilerinin yok edilmesi, tarım yapılmaması sonucu ülke tarımının zarara uğratılmasıdır.
Tek parça tarım arazisinde geniş alanda düzenli şekilde tarım yapılabilecekken hobi bahçeleri ile bu mümkün olmamaktadır.
2-HOBİ BAHÇELERİ HOBİ OLMAKTAN ÇIKMIŞ EMLAKÇILAR İÇİN YENİ KAZANÇ KAPISI OLARAK TİCARİLEŞMİŞTİR.
Bugün için Ankara özelinde en çok kurulan kooperatif türü HOBİ BAHÇESİ kooperatifleri olup büyük çoğunluğu EMLAKÇILARR tarafından kurulmaktadır.
Tarım arazilerinin parçalara bölünerek satılması halinde elde edilen gelir, arazinin toplam tek parça satışından daha fazla olduğundan bu bahçelerin hobi olmaktan çıkıp ticari amaçlı iş haline dönüşmüş durumdadır.
Ticari getirisinin oldukça iyi olması nedeniyle gayrimenkul şirketleri ve kooperatifler aracılığı ile tarım arazilerine daha küçük yerleşim yerleri de dâhil edilerek çok sayıda hobi bahçesi alanı izinsiz ve ruhsatsız olarak yapılmıştır.
3-ALTYAPI EKSİKLİKLERİNDEN KAYNAKLI SORUNLAR
Küçük parçalara ayrılan tarım arazisi alanlarında toprak zemine beton dökerek prefabrik yapılar konulması, alt yapının olmaması, alt yapısız yapıların kullanımı ile ortaya çıkan sorunlar, pek çok hobi bahçesinin projesiz, plansız, izinsiz, ruhsatsız olması ve sayılarının hızla artması diğer esaslı sorunlardandır.
Olması gereken, hobi bahçesi alanlarının tarım arazileri dışında, önceden programlanmış ve planları yapılmış yerlerde, alt yapıları sağlanmış olarak, izinli ve ruhsatlı olarak yapılmasıdır.
4- 5403 SAYILI TOPRAK KORUMA VE ARAZİ KULLANIMI KANUNUNDAN KAYNAKLI HUKUKİ SORUNLAR
Ülkemizdeki HOBİ BAHÇLERİ İMARSIZ ARSALAR üzerine ve TARIM ARAZİLERİNE yapılmaktadır.
Bu durum Arazilerini Koruma Kanununa aykırıdır.
Tarımsal amaçlı arazi kullanım plan ve projelerine aykırılık durumunda uygulanacak cezalar ve yükümlülükler 5403 sayılı yasanın 20. maddede düzenlenmiştir. Bu hükümle tarım arazilerine yönelik plan ve projeleri yapılmış arazilerde kullanım amacına aykırılık hali düzenlenmiştir.
Madde metni aynen aşağıdaki gibidir.
Tarımsal amaçlı arazi kullanım plan ve projelerine aykırılık durumunda uygulanacak cezalar ve yükümlülükler
Madde 20 – (Başlığı ile Birlikte Değişik: 28/10/2020-7255/24 md.)
Tarımsal amaçlı arazi kullanımlarında, tarımsal amaçlı arazi kullanım plân ve projelerine uyulması zorunludur.
Bu plân veya projelere aykırı hareket edilmesi halinde valilikçe resen tespit yaptırılarak sorumlulara; bin Türk Lirasından az olmamak kaydıyla bozulan arazinin her metrekaresi için on Türk Lirası idarî para cezası uygulanarak projeye uygunluk sağlanması için azami iki ay süre verilir. Büyük ova koruma alanlarındaki bu cezalar iki katı olarak uygulanır. Bu sürenin sonunda aykırı kullanımların devam etmesi durumunda; valilikçe faaliyet durdurulur ve birinci cümlede belirtilen idarî para cezası üç katı olarak uygulanır. İzinsiz bütün yapılar, masrafları Bakanlıkça karşılanmak kaydıyla, bir ay içinde belediyeler veya il özel idarelerince yıkılır ve taşınmazlar tarımsal üretime uygun hale getirilir. Arazinin tarımsal üretime uygun hale getirilmesi için yıkım ve temizleme masrafları sorumlulardan Bakanlıkça genel hükümlere göre tahsil edilir.
Hakkında yıkım kararı alınmış olmasına rağmen bir ay içinde belediye veya il özel idarelerince yıkılmayan yapılar, yıkım masrafları Bakanlıkça karşılanmak üzere Bakanlıkça yıkılabilir veya yıktırılabilir. Yıkım masrafları %100 fazlası ile ilgili belediye veya il özel idaresinden tahsil edilir. Bu şekilde tahsil edilememesi halinde ilgisine göre Hazine ve Maliye Bakanlığı veya İller Bankası Anonim Şirketi tarafından belediye veya il özel idaresinin 2/7/2008 tarihli ve 5779 sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun gereğince aktarılan paylarından kesilerek, genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere takip eden ayın sonuna kadar Bakanlık merkez muhasebe birimi hesabına aktarılır.
Verilen iki aylık süre sonunda valiliğin yaptıracağı tespitlerle plân veya projelere uyulduğu ve arazi tahribatının durduğu ve tarımsal üretime uygun hale getirildiği belirlenirse sınırlama ve hak mahrumiyetleri ortadan kalkar.
Plan ve projesi olan tarım arazilerinin kullanımında plan ve projeye aykırı davranılması halinde, valiliklerce ihlallerin tespiti yapılarak sorumlulara 1000 TL’den az olmamak şartıyla ve bozulan arazinin her metre karesi için 10 TL idari para cezası uygulanacaktır. Ayrıca projeye uygunluğun sağlanması için en fazla iki ay süre tanınacaktır.
Bu sürenin sonunda aykırı kullanım devam eder ise valilikçe faaliyetler durdurulacak ve idari para cezaları üç katı olarak uygulanacaktır. Büyük ova alanlarından olması halinde cezalar iki kat uygulanacaktır.
Tarım arazilerinin amacı dışında kullanılmasına ve toprak koruma projelerine uyulmamasına ilişkin cezalar ve yükümlülükler ise 5403 sayılı yasanın 21. maddede düzenlenmiştir.
Madde metni aynen aşağıdaki gibidir.
Tarım arazilerinin amacı dışında kullanılmasına ve toprak koruma projelerine uyulmamasına ilişkin cezalar ve yükümlülükler
Madde 21- (Başlığı ile Birlikte Değişik: 28/10/2020-7255/25 md.)
Tarımsal amaçlı yapılarda ve tarım dışı arazi kullanımlarında izin alınması ve toprak koruma projelerine uyulması zorunludur.
Tarımsal amaçlı yapılara ve tarım dışı arazi kullanımına izinsiz başlanılması, alınan izne uygun kullanılmaması veya hazırlanan toprak koruma projelerine uyulmaması halinde, aşağıdaki işlemler gerçekleştirilir ve yaptırımlar uygulanır:
a) Arazi kullanımı için izinsiz işe başlanılması ya da alınan izne uygun kullanılmaması halinde; valilik işi tamamen durdurur, yapılan iş tamamlanmış ise kullanımına izin verilmez. Arazi sahibine veya araziyi bozana bin Türk Lirasından az olmamak kaydıyla, kullanılan veya zarar verilen alanın her metrekaresi için on Türk Lirası idarî para cezası verilir. Büyük ova koruma alanlarında bu ceza iki katı olarak uygulanır. İdarî para cezasının tebliğinden itibaren bir ay içinde başvurularak 13 üncü veya 14 üncü maddelerdeki izinlerin alınması şartıyla işin tamamlanmasına, bitmiş ise kullanımına izin verilebilir. Başvuru yapmayanlara veya izin talepleri uygun görülmeyenlere, izinsiz bütün yapılarını yıkması ve araziyi tarımsal üretime uygun hale getirmesi için iki ay süre verilir. Verilen süre içinde izinsiz yapıların yıkılmadığı ve arazinin tarımsal üretime uygun hale getirilmediğinin Bakanlık birimlerince tespit edilmesi durumunda; valilikçe faaliyet durdurulur ve bu bendin ikinci cümlesinde belirtilen idarî para cezası üç katı olarak uygulanır. İzinsiz bütün yapılar, masrafları Bakanlıkça karşılanmak kaydıyla, bir ay içinde belediyeler veya il özel idarelerince yıkılır ve taşınmazlar tarımsal üretime uygun hale getirilir. Arazinin tarımsal üretime uygun hale getirilmesi için yıkım ve temizleme masrafları sorumlulardan Bakanlıkça genel hükümlere göre tahsil edilir.
b) Toprak koruma projelerine aykırı hareket edilmesi halinde valilik tarafından bin Türk Lirasından az olmamak kaydıyla, bozulan arazinin her metrekaresi için on Türk Lirası idarî para cezası uygulanır ve projeye uygunluk sağlanması için azami iki ay süre verilir. Büyük ova koruma alanlarında bu ceza iki katı olarak uygulanır. Bu sürenin sonunda aykırı kullanımların devam etmesi durumunda; valilikçe faaliyet durdurulur, verilen kullanım izni iptal edilir ve bu bendin birinci cümlesinde belirtilen idarî para cezası üç katı olarak uygulanır. İzinsiz bütün yapılar, masrafları Bakanlıkça karşılanmak kaydıyla, bir ay içinde belediyeler veya il özel idarelerince yıkılır ve taşınmazlar tarımsal üretime uygun hale getirilir. Arazinin tarımsal üretime uygun hale getirilmesi için yıkım ve temizleme masrafları sorumlulardan Bakanlıkça genel hükümlere göre tahsil edilir.
İkinci fıkranın (a) ve (b) bentleri uyarınca hakkında yıkım kararı alınmış olmasına rağmen bir ay içinde belediye veya il özel idarelerince yıkılmayan yapılar, yıkım masrafları Bakanlıkça karşılanmak üzere Bakanlıkça yıkılabilir veya yıktırılabilir. Yıkım masrafları %100 fazlası ile ilgili belediye veya il özel idaresinden tahsil edilir. Bu şekilde tahsil edilememesi halinde ilgisine göre Hazine ve Maliye Bakanlığı veya İller Bankası Anonim Şirketi tarafından belediye veya il özel idaresinin 5779 sayılı Kanun gereğince aktarılan paylarından kesilerek, genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere takip eden ayın sonuna kadar Bakanlık merkez muhasebe birimi hesabına aktarılır.
Toprak koruma projelerinin hazırlatılmaması, yetersizliği veya zamanında gerekli tadilatların yapılmaması sonucu arazi tahribi veya toprak kayıpları olması halinde meydana gelecek zararlardan; proje hazırlanmasına gerek olmadığına karar verenler, proje hazırlanmış ise projeyi hazırlayan ve onaylayanlar sorumludur.
Tarım arazilerini, tescili mümkün olmayan fiili hisseler oluşturarak arazinin hisselere tekabül ettiği kabul edilen kısımlarının zilyetliğini, bir özel hukuk tüzel kişisinin faaliyeti kapsamında bu tüzel kişiyle üyelik veya ortaklık ilişkisi kurarak devretmek veya bu işlere aracılık etmek suretiyle arazinin bütünlüğünün bozulmasına ve amacı dışında kullanılmasına sebebiyet verenlere bir yıldan üç yıla kadar hapis ve yüz günden bin güne kadar adli para cezası verilir. Ayrıca bu tüzel kişi hakkında elli bin Türk Lirasından iki yüz elli bin Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir. Tarım arazisinin bütünlüğünün sağlanması ve tarımsal üretime uygun duruma getirilmesi halinde, bu fıkra uyarınca kamu davası açılmaz, açılmış olan kamu davası düşer, mahkum olunan ceza bütün sonuçlarıyla ortadan kalkar.
19 uncu ve 20 nci maddeler ile bu maddenin uygulanmasında kusurlu bulunan sorumlular, fiillerinin niteliğine göre 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun kamu görevlilerine ait hükümleri uyarınca cezalandırılırlar.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık tarafından çıkarılan yönetmelik ile belirlenir.
Yasa ile tarımsal amaçlı yapılarda ve tarım dışı arazi kullanımlarında izin alınması ve toprak koruma projelerine uyulması zorunluluğu hükme bağlanmıştır.
5-PROJE SAHİPLERİNE VE HOBİ BAHÇESİ KOOPERATİFLERİNE DE CEZA VAR
Getirilen düzenleme ile arazilerin kullananlar veya mülkiyet sahipleri değil proje yetkilileri de sorumlu tutulmuştur.
Proje hazırlanmasına gerek olmadığına karar verenler, proje hazırlanmış ise projeyi hazırlayan ve onaylayanlar kişiler; toprak koruma projelerinin hazırlatılmaması, yetersizliği veya zamanında gerekli tadilatların yapılmaması sonucu arazi tahribi veya toprak kayıpları olması halinde meydana gelecek zararlardan sorumlu tutulmuşlardır.
Tarım arazilerinin kooperatifler başta olmak üzere özel hukuk tüzel kişileri aracılığıyla satın alınıp fiili taksim yapılması suretiyle üyelere veya ortakların kullanımına tahsis edenler hakkında 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ve adli para cezası düzenlenmiştir.
Yasanın 21. Maddesi hükmü ile “Tarım arazilerini, tescili mümkün olmayan fiili hisseler oluşturarak arazinin hisselere tekabül ettiği kabul edilen kısımlarının zilyetliğini, bir özel hukuk tüzel kişisinin faaliyeti kapsamında bu tüzel kişiyle üyelik veya ortaklık ilişkisi kurarak devretmek veya bu işlere aracılık etmek suretiyle arazinin bütünlüğünün bozulmasına ve amacı dışında kullanılmasına sebebiyet verenlere bir yıldan üç yıla kadar hapis ve yüz günden bin güne kadar adli para cezası verilir. Ayrıca bu tüzel kişi hakkında elli bin Türk Lirasından iki yüz elli bin Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir.”
Şeklinde cezai düzenleme yapılmıştır.
III-HOBİ BAHÇELERİNE KARŞI TARIM BAHÇELERİ PROJE ÖNERİMİZ
Yazımızın bu kısmında mevcut yasalara aykırı olan HOBİ BAHÇELERİNE karşı meri mevzuata uygun TARIM BAHÇELERİ konusundaki önerilerimizi anlatmaya çalışacağız.
Konuya ilişkin Literatür taramasında ABD de kentlerde TOPLULUK BAHÇELERİ ismiyle benzer çalışmanın olduğunu gördük.
Öte yandan akademik bir çalışmada ise GIDA VADİSİ kavramına rastlamış bulunmaktayız.
İstanbul’da yer alan Yedikule Bostanları ise tarihsel olarak kentin en eski tarım alanlarından biri olma özelliğini taşırken günümüzde kentsel tarım için çok elverişli bir etkinlik alanı sunmaktadır.
Tarımsal işletmelerin yüksek üretim girdi maliyetlerini düşürerek net karı artırmak, tarımsal üretimi daha verimli hale getirmek, sektörün teknik altyapısını iyileştirerek, tarımsal üretimi sürdürülebilir hale getirmek ve tarımsal üretimde yeni mekanizasyon tekniklerinin uygulanmasını amaçlayan proje, İl Özel İdaresi ve Iğdır Belediyesi destekleriyle İl Tarım ve Orman Müdürlüğünce IĞDIR TARIM PARK PROJESİ hayata geçirildi.
Bunların yanında Ankara Büyükşehir Belediyesi BAKAP TARIM KAMPÜSÜ uygulamasıyla 3.500 dönüm alanda kentsel tarım alanında önemli bir çalışmaya imza atmış durumdadır.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı kentsel tarımı “kent içinde ve kentin yakın çevresinde, tüketicilerin günlük gereksinimlerine göre toprak ve su kullanarak, gıda ve gıda dışı ürünlerin üretimini yapan, bu üretimi işleyen, pazarlayan ve dağıtan, yoğun üretim yöntemleri kullanımıyla doğal kaynakları ve kent atıklarını yeniden kullanarak bitki ve hayvan yetiştiren bir endüstri kolu” olarak tanımlamaktadır.
Kentsel tarım etkinlikleri küresel gıda üretiminde giderek daha çok paya sahip olmaktadır. Bunun bir nedeni, kentsel tarım etkinliklerinin başta çevresel sorunlar olmak üzere yerleşimlerin karşılaştığı pek çok ekonomik, toplumsal ve mekânsal soruna çözüm sunma potansiyeli sunmasıdır.
Üretim verimliliğinin artması, girdi maliyetlerinin azaltılması, kaynak kullanımının optimize edilmesi ve aracısız tüketiciye ulaşım olanaklarının kentsel tarımla birlikte düşünülebilecek başlıca ekonomik yarar alanlarıdır. Ulaşım ve kaynak kullanımının etkinleştirilmesi çevresel koşullarla doğrudan ilişkilendirilebilecek başlıklar olurken, kentsel tarım sistemlerinin kentlere sağladığı gıda güvencesi ve gıda güvenliği olanakları yerleşimlerin gelişimine çevresel ve toplumsal açılardan katkılar sağlamaktadır. Doğayla ve tarımsal üretimle ilişkili, sağlıklı topluluklar oluşturulması kentsel tarımın önemli katkılarının başında gelmektedir.
Kentsel tarım, kent ve kırın ayrışmaya başladığı günümüz dünyasında bir arayüz olarak insan ile doğa etkileşimine yeni olanaklar sağlamaktadır. Yalnızca tarımsal etkinliğe dayanmayan, içinde araştırma-geliştirme gibi bilimsel etkinlikler ile daha toplum temelli eğlence ve dinlenme etkinliklerini de barındıran kentsel tarım kentlilerin doğaya açılmaları için farklı olanaklar sunmaktadır.
Kentsel tarım aynı zamanda kullanılmayan ve atıl durumda olan arazilerin üretim amacıyla yeşillenmesine olanak sağlayarak temiz hava oluşumuna, topraktan nem kaybına ve kent içi iklimin dengelenmesine katkılar sunmaktadır.
Bunun yanında kentsel tarımla birlikte gelişecek hayvancılık faaliyetleri sayesinde kent ile birlikte çalışabilen ya da en azından kentin varlığını tehdit etmeyeceği bütünleşik ekosistemlerin oluşması olanaklı hale gelecektir. Bu şekilde gelişen yeşil alanlar kent dışındaki tarımsal alan sürekliliğiyle birleşerek kent-kır bütünleşmesine yeşil ve mavi koridorlar aracılığıyla da yardımcı olacaktır.
Türkiye’de giderek artan sanayileşme ve kentleşmeden dolayı tarım alanları kaybedilmektedir. İnsanlar, kentlerden uzaklaşmak için doğaya, yeşil alanlara ve tarım alanlarına özlem duymaktadır.
Cumhuriyetin ilk yıllarında kalkınma hamleleri o günlerin şartlarında tarımdan başlayarak eğitim destekli projelendirilmiş ve çok başarı elde edilmiştir.
Köy enstitüleri ile Anadolu’nun tamamına üretimle eğitimi birlikte yaymış bir deneyimimiz bulunmaktadır.
Bu tecrübelerden hareketle Kentlerdeki Tarım arazileri üzerine kurulan ve HOBİ KONDU diye nitelendirilebilecek olmanın yanında YASAL MEVZUATA aykırı bulunan Hobi Bahçelerinin yerine yasal mevzuata uygun ve öncelikle KENTSEL TARIM yapmayı hedefleyen TARIM BAHÇLERİNİN kurulmasında büyük yararlar söz konusudur.
Bu yararlardan bazıları aşağıdaki gibidir.
1. Bahçedeki insanların yaşam kalitesini artırır,
2. Çevre için ve toplum gelişimi için katalizör görevi görür,
3. Sosyal etkileşimi artırır,
4. Kendine güveni teşvik eder,
5. Bulunduğu çevreyi güzelleştirir,
6. Sağlıklı besinler üretilmesine olanak sağlar,
7. Aile için yiyecek bütçesine katkı sağlar,
8. Kaynakları koruma altına alır,
9. Eğlence, egzersiz, terapi ve eğitim için fırsat sağlar,
10. Suç oranını düşürür,
11. Yeşil alanı korur,
12. Gelir imkânı oluşturur ve ekonomik gelişmeyi sağlar,
13. Kucaklar ve kültürler arası bağları kurma fırsatı sağlar.
HOBİ BAHÇELERİNE KARŞI TARIM BAHÇELERİ projesi 2 amaca hizmet edecektir.
1-Hobi Bahçesi taleplerini yasal hale getirecektir.
2-Tarımsal üretimin artmasına vesile olacaktır.
Büyükşehirlerde Belediyeler ve diğer kamu kurumları tarafından üretilecek olan alanlardaki Tarım Bahçesi Projelerine ilişkin önerilerimizin detayları aşağıdaki gibidir.
1. Tarım Bahçeleri kurulacak olan bir kooperatif kanalıyla yönetilmelidir.
2. Bu mümkün değilse ilgili belediyenin Tarımla İlgili daire Başkanlığı tarafından da kurulup yönetimi sağlanmalıdır.
3. Bahçe alanı 5 hektara kadar olmalı ve tahsisli bahçelerin ayrı parsellerden oluşmalıdır.
4. Su ve elektrik kaynakları erişilebilir olmalıdır,
5. Bahçeler sadece aile veya bireysel kullanım için değil, toplu kullanım için tasarlanmalıdır,
6. Tarımsal üretimde kullanılmak üzere ortak makine parkı oluşturulmalıdır.
7. Ürünler için soğuk hava deposu ve diğer depolama imkanları sağlanmalıdır.
8. Katma değer yaratacak işlemler, kurutma, yıkama, konserve, turşu, meyve suyu, reçel, soğuk hava deposu, et ve süt ürünleri tesisleri, su ürünleri vb. tesisler belediyeler tarafından organize edilmelidir.
9. Lojistik için kamyonlar alınmalıdır
10. Bahçelere özel araç girişleri tarımsal ürünlerin kullanılması anlamında sınırlandırılmalıdır.
11. Toplanan ürünlerin işlenebileceği ortak üretim tesisleri kurulmalıdır.
12. Tarım Bahçelerinde üretime katılacaklar için eğitim, teknik destek, aşı, veterinerlik hizmetleri verecek yapı oluşturulmalıdır.
13. Atalık tohum, mazot, gübre, organik tarım, küçük-büyük baş hayvan, kanatlı, vb. tüm destekler alım garantili satışına kadar değerlendirilmesi yapılmalıdır.
14. Binlerce yıldır tarımın yapıldığı Anadolu topraklarındaki deneyimle yörelere göre doğal organik geleneksel ürünler ve gelişen ihtiyaçlara göre yeni ürün önerileriyle desteklenmelidir.
15. Tarım Bahçelerindeki ürünler organik olacak şekilde tasarlanıp, tahlilleri, paketleme, ambalaj, patentli, sertifikalı olarak satış noktalarına ulaştırılmalıdır. Tüm marketler ve tanzim satış ofislerinde vb. askıda tarım ürünleri satılabilmelidir.
16. Tarımsal üretimde kullanılacak elektrik yenilenebilir ve temiz enerji tesisleri kurulmalıdır.
17. Proje kapsamında mevcut çiftçiler, üretim kooperatifleri, tüketim kooperatifleri, organik tarım yapan gruplar, çiftlikler, hallerle temasa geçilmeli bir koordinasyon oluşmalı, üretim ve tüketim planları yapılmalıdır.
18. Bu maksatla Yenilenebilir Enerji kooperatifleri ve Sulama Kooperatifleri kurulmalıdır.
19. Tarım arazilerini koruma kanuna göre 5.000 metrekarenin altında tarım arazilerinde yapılaşma yasaktır. Bu nedenle Her 5000 metre parsele maksimum 100 metrekareyi geçmeyen bağ evleri oluşumuna izin verilmelidir.
20. Çocuklar için oyun parkları, spor alanları, yüzme havuzları, at ve poni binme alanları oluşturulmalıdır.
Bize göre TARIM BAHÇELERİ üzerindeki çarpık ve yasadışı konutlar sayesinde “HOBİ KONDU” ya dönüşmüş olan HOBİ BAHÇELERİNE karşı önemli bir alternatif oluşturacaktır.
Son olarak Ankara Büyükşehir Belediyesince oluşturulmuş olan BAKAP projesinin kuruluş mantığı ve işletme yönetimi incelenerek TARIM BAHÇELERİ projesinde bu tecrübeden faydalanılmalıdır.
Öte yandan BAKAP TARIM KAMPÜSÜ 3.500 dekarlık büyük bir araziyi kapsamakta olup 1.000 dekarlık bir kısmının TARIM BAHÇELERİ olarak kooperatiflere ve şahıslara kullanım hakkının verilmesi projeden beklenen verimi beklentinin üzerinde artıracaktır. Keza bu model uygulaması tüm TÜRKİYE için örnek alınabilecektir diye düşünmekteyiz.
KAYNAK
1. Ankara Kalkınma Ajansı Kentsel Tarım Uygulama Strateji Belgesi
2.Hobi bahçelerinin planlanması ve tasarımı yüksek lisans tezi/Fatma Şeyma Kef
3.BAKAP web sitesi
4.Tarım ve Orman Bakanlığı web sitesi
