Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
DERNEKLERDE ÜYELERİN SORUMLULUKLARI VE HAKLARI NELERDİR?
(100 SORUDA DERNEKLER KANUNU SORU-55)
Abdullah ÇAVUŞ/E. Vergi Müfettişi-Bağımsız Denetçi
Tür Medeni Kanun’unu 68 ve 69.cu maddelerinde üyelerin hakları konusundaki hükümler düzenlenmiştir.
Tür Medeni Kanun’unu 68ci maddesinde üyelerin ve 69.cu maddelerinde üyelerin aidat borcu yükümlülüğü 70.cu maddesinde ise üyelerin diğer yükümlülükleri konusunda düzenlemeler bulunmaktadır.
Bununla birlikte Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü web sitesinde bulunan örnek dernek tüzüğünde de üyelerin hakları ve yükümlülükleri konularında bazı düzenlemelere yer verildiği görülmektedir.
I- GENEL OLARAK DERNEK ÜYLERİNİN HAKLARI
Dernek üyeleri eşit haklara sahiptir.
Dernek, üyeleri arasında dil, ırk, renk, cinsiyet, din ve mezhep, aile, zümre ve sınıf farkı gözetemez; eşitliği bozan ya da bazı üyelere bu sebeplerle ayrıcalık tanıyan uygulamalar yapamaz.
Her üyenin, derneğin faaliyetlerine ve yönetimine katılma hakkı vardır.
Dernekten çıkan ya da çıkarılan üye, dernek mal varlığında hak iddia edemez. (Örnek dernek tüzüğü madde 5)
Her üyenin genel kurulda bir oy hakkı vardır ve üye, oyunu şahsen kullanmak zorundadır. (Denekler Yönetmeliği mad 15)
Onursal üyeler genel kurul toplantılarına katılabilir ancak oy kullanamazlar.(Örnek dernek tüzüğü madde 7)
Üyelerin aidat verme borcu derneğin tüzüğünde düzenlenir. Tüzükte konuya ilişkin düzenleme yoksa üyeler, dernek amacının gerçekleşmesi ve borçlarının karşılanması için zorunlu aidatlara eşit olarak katılırlar.
Dernekten çıkan ya da çıkarılan üye, üyelikte bulunduğu sürenin aidatını vermek zorundadır.
Onursal üyeler aidat vermek zorunda değildir.
Üyeler, dernek düzenine uymak ve derneğe sadakat göstermekle yükümlüdürler.
Her üye, derneğin amacına uygun davranmak, özellikle amacın gerçekleşmesini güçleştirici ya da engelleyici davranışlardan kaçınmakla yükümlüdür.
Bir tüzel kişinin dernek üyesi olması halinde, bu tüzel kişinin yönetim kurulu başkanı ya da temsille görevlendireceği kişi oy kullanır. Bu kişinin başkanlık ya da temsil görevi sona erdiğinde, tüzel kişi adına oy kullanacak kimse yeniden belirlenir.
II-MEDENİ KANUNDA DERNEK ÜYLERİNİN HAKLARI
Tür Medeni Kanun’unda üyelerin hakları konusundaki hükümler aynen aşağıdaki gibidir.
EŞİTLİK İLKESİ
Madde 68-
Dernek üyeleri eşit haklara sahiptirler. Dernek, üyeleri arasında dil, ırk, renk, cinsiyet, din ve mezhep, aile, zümre ve sınıf farkı gözetemez; eşitliği bozan veya bazı üyelere bu sebeplerle ayrıcalık tanıyan uygulamalar yapamaz.
Her üyenin, derneğin faaliyetlerine ve yönetimine katılma hakkı vardır.
Dernekten çıkan veya çıkarılan üye, dernek malvarlığında hak iddia edemez.
OY HAKKI
Madde 69-
Her üyenin genel kurulda bir oy hakkı vardır; üye, oyunu şahsen kullanmak zorundadır.
Onursal üyelerin oy hakkı yoktur.
III-MEDENİ KANUNDA ÜYELERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
ÖDENTİ VERME BORCU
Madde 70-
Üyelerin ödenti verme borcu tüzükle düzenlenir. Tüzükte düzenleme yoksa üyeler, dernek amacının gerçekleşmesi ve borçlarının karşılanması için zorunlu ödentilere eşit olarak katılırlar. Dernekten çıkan veya çıkarılan üye, üyelikte bulunduğu sürenin ödentisini vermek zorundadır.
Onursal üyeler ödenti vermek zorunda değildir.
DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER
Madde 71-
Üyeler, dernek düzenine uymak ve derneğe sadakat göstermekle yükümlüdürler.
Her üye, derneğin amacına uygun davranmak, özellikle amacın gerçekleşmesini güçleştirici veya engelleyici davranışlardan kaçınmakla yükümlüdür.
IV-DERNEKLERDE AİADAT TUTARI NASIL BELİRLENİR
Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü web Örnek dernek tüzüğünde aidat miktarının artırılması veya azaltılması yetkisinin genel kurulda olacağına dair düzenleme bulunmaktadır.
Bize göre; Üye aidatlarının tespitinin ne şekilde olacağı tüzükte belirtilmeli tercihen yönetim kuruluna yetki verilmelidir.
Bu usulle, yönetim kurulu aidatları artırmaya veya eksiltmeye yetkili olur. Dernek kongrelerinin üç yılda bir yapılabileceği esası göz önüne alınırsa, yönetim kuruluna yetki vermenin daha doğru olacağı görülmektedir.
Aidatlar, her ay, 3-6 ay veya yıllık toplu ödemeler şeklinde düzenlenebilir. Yine tüzükte belirtilmek şartıyla yönetim kurulu üyelerine de ayrı aidat ödeme zorunluluğu getirilebilir.
V-ÜYE AİADATLARININ ÖDENMEMESİ
Derneklerin tüzüklerinde üye aidatları ile ilgili hükümlerin net olarak belirtilmesinin işleyiş açısından kolaylık getirdiği görülecektir.
Buna göre tüzüklerinde üye aidatlarını süresi içinde yatırmayanların genel kurula katılamayacakları ve üyeliklerinin sona erdirileceği belirtilebilir.
Böyle durumlarda üyelik aidatını ödemeyenlere yazılı tebligat yapıldıktan sonra belirtilen süre (30 gün azami) içerisinde üye aidatları ödenmezse, üyelikleri yönetim kurulu tarafından alınacak kararla düşürülür. Ancak son karar mercii genel kuruldur.
Örnek dernek tüzüğünün ÜYELİKTEN ÇIKARILMA başlıklı 5.ci maddesinin 3. Fıkrasında “Yazılı ikazlara rağmen üyelik aidatını altı ay içinde ödememek,” üyelikten çıkarılma sebebi olarak belirlenmiştir.
