Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
DERNEKLER DIŞARIDAN DENETİM HİZMETİ SATIN ALABİLİRMİ?
(100 SORUDA DERNEKLER KANUNU-66)
Abdullah ÇAVUŞ/E.Vergi Müfettişi-Bağımsız Denetçi
Dernek Denetim Kurulunun oluşumu ve görevleri mevzuatımızda Türk Medeni Kanunun 86.cı maddesi ile Dernekler Kanunun 9.cu maddelerinde düzenlenmiştir.
Yazımızın hemen başında ifade etmek gerekirse DERNEK DENETİM KURULU üyelerinin Tek Düzen Muhasebe Standartları, vergi mevzuatı, meri diğer mali mevzuat ile dernekler kanunu konularında bilgili kişilerden oluşmasına son derece faydalar bulunmaktadır.
Dernek Denetim Kurulu; derneğin, tüzüğünde gösterilen amaç ve amacın gerçekleştirilmesi için sürdürüleceği belirtilen çalışma konuları doğrultusunda faaliyet gösterip göstermediğini, defter, hesap ve kayıtların mevzuata ve dernek tüzüğüne uygun olarak tutulup tutulmadığını, dernek tüzüğünde tespit edilen esas ve usullere göre ve bir yılı geçmeyen aralıklarla denetler ve denetim sonuçlarını bir rapor halinde yönetim kuruluna ve toplandığında genel kurula sunar.
Denetim Kurulu, derneğin asli ve zorunlu organlarından birisi olup gerekli gördüğü hallerde dernek genel kurulunun olağanüstü olarak toplanmasını talep etme yetki ve salahiyetine haizdir.
I-DERNEKLER KANUNUNDA İÇ DENETİM
Dernekler kanunun İÇ DENETİM başlıklı 9.cu maddesinde detay düzenleme yapılmıştır.
Madde metni aynen aşağıdaki gibidir. İç denetim
Madde 9- Derneklerde iç denetim esastır. Genel kurul, yönetim kurulu veya denetim kurulu tarafından iç denetim yapılabileceği gibi, bağımsız denetim kuruluşlarına da denetim yaptırılabilir. Genel kurul, yönetim kurulu veya bağımsız denetim kuruluşlarınca denetim yapılmış olması, denetim kurulunun yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.
Denetim kurulu; derneğin, tüzüğünde gösterilen amaç ve amacın gerçekleştirilmesi için sürdürüleceği belirtilen çalışma konuları doğrultusunda faaliyet gösterip göstermediğini, defter, hesap ve kayıtların mevzuata ve dernek tüzüğüne uygun olarak tutulup tutulmadığını, dernek tüzüğünde tespit edilen esas ve usullere göre ve bir yılı geçmeyen aralıklarla denetler ve denetim sonuçlarını bir rapor halinde yönetim kuruluna ve toplandığında genel kurula sunar.
Denetim kurulu üyelerinin istemi üzerine, her türlü bilgi, belge ve kayıtların, dernek yetkilileri tarafından gösterilmesi veya verilmesi, yönetim yerleri, müesseseler ve eklentilerine girme isteğinin yerine getirilmesi zorunludur.
Dernek Denetim Kurullarının yapacakları denetimler esas itibariyle iki başlıkta toplanabilir.
1- Mevzuat ve İdari Denetimler:
Derneğin tüm faaliyetlerinin dernek tüzüğünde ortaya konan temel amaçlar doğrultusunda yürütülüp yürütülmediğini,
2-Mali Denetimler
Defter, hesap ve kayıtların mali mevzuata uygun yürütülüp, yürütülmediğini, mali kayıtlar ve bu mali kayıtlara esas gelir ve gider evraklarının sahih olup olmadıklarını,
1 yılı geçmeyen aralıklarla denetlemek ve denetim sonucunu raporlayarak Yönetim Kuruluna, toplandığı zaman ise Genel Kurula sunmakla mükellef kılınmıştır. Dernek Denetim Kurulu bu mükellefiyeti dışında dernek tüzüğü ile emredilen ve temel mevzuata aykırı olmayan diğer denetim görevlerini de yapmakla sorumludur
II- İÇ DENETİM SÜRECİNDE İSTENİLECEK BELGELER
Derneğin Mevzuat ve İdari Denetimleri konusunda Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğünün web sayfasında bulunan İÇ DENETİM REHBERİ’nde detaylı düzenlemeler bulunmaktadır.
Buna göre iç denetimde istenilmesi ve denetlenmesi gereken bilgi ve belgeler aşağıdaki gibidir.
- Üye Kayıt Defterleri
- Karar Defterleri
- Gelen Evrak Kayıt Defterleri
- Giden Evrak Kayıt Defterleri
- İşletme Hesabı Defteri
- Bilanço Esasına göre defter tutuluyor ise Yevmiye Defteri ve Defteri Kebir (denetim tarihi itibari ile defterler işletilmiş olacaktır.)
- Demirbaş Defteri (defter tutuluyorsa)
- Alındı Belgesi Kayıt Defteri (defter tutuluyorsa)
- Gelen Evrak Dosyası
- Giden Evrak Dosyası
- Gelirler Dosyası
- Giderler Dosyası
- Denetim Dosyası
- Genel Kurul Dosyası
- Genel Kurul ilan sureti
- Genel kurul hazirun üye listeleri
- Genel Kurul divan tutanağı
- İlgili yıllara ait tüm banka hesaplarının dökümü
- Bastırılan makbuz ciltleri
- Üye müracaat veya istifa dilekçeleri
- Derneğin faaliyetlerine ilişkin denetim komisyonunca istenilecek diğer bilgi ve belgeler
Yukarıda belirtilen defterler, dosyalar ve belgeler denetim günü eksiksiz olarak hazır bulundurulacaktır.
Dernek Denetim Kurulu; derneğin, tüzüğünde gösterilen amaç ve amacın gerçekleştirilmesi için sürdürüleceği belirtilen çalışma konuları doğrultusunda faaliyet gösterip göstermediğini, defter, hesap ve kayıtların mevzuata ve dernek tüzüğüne uygun olarak tutulup tutulmadığını, dernek tüzüğünde tespit edilen esas ve usullere göre ve bir yılı geçmeyen aralıklarla denetler ve denetim sonuçlarını bir rapor halinde yönetim kuruluna ve toplandığında genel kurula sunar.
Dernek muhasebe kayıtlarını işletme hesabı esasına göre tutan derneklerin mali denetiminde Bilanço Usulünde tutulan defter ve kayıtlara göre nispeten kolaydır.
İşletme Defterinin bir tarafına derneğin aidat, bağış gibi gelirleri diğer tarafına da her türlü giderleri yazılmakta olup yıl sonunda gelir ve giderler için İŞLETME HESAP ÖZETİ tablosu düzenlenmektedir
Bilanço Usulünde ise kayıt süreci TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARINA uygun olarak çıkarılacak olan TEK DÜZEN HESAP PLANINDA bulunan detaylı hesap kodları bazında takip edilmekte ve yıl sonunda ise Dernek adına Bilanço çıkarılmaktadır.
Bilanço, bir DERNEĞİN MALİ DURUMUNU net bir şekilde gösteren ve finansal analiz için temel bir araç olan önemli bir belgedir.
DERNEĞİN varlıkları, borçları ve özkaynakları hakkında ayrıntılı bilgiler sunarak, iş sahiplerine ve yatırımcılara finansal sağlıkları hakkında değerli içgörüler sağlar.
Gelecek planlamalarını daha sağlıklı bir şekilde oluşturmak ya da mevcut mali durumlarının tespitini gerçekleştirmek isteyen DERNEKLER, bilançodan yararlanırlar.
DERNEĞE dair en önemli göstergelerden biri olarak kabul gören bilanço, genellikle belli bir süreci kapsayarak hazırlanır.
Oldukça hassas bir çerçevede oluşturulan bilanço tablolarının arkasında, genellikle lisanslı DENETÇİLER ya da MALİ MÜŞAVİRLERİN imzası bulunur.
Dernek Denetim Kurulları genellikle BİLANÇO USULÜNDE DEFTER tutan derneklerin muhasebe kayıtları ve hesaplarını denetleyecek bilgi ve donanımda değillerdir.
Bu noktadan hareketle Dernekler kanunun 9cu maddesinin ikinci fıkrasında DERNEKLERİN DIŞARIDAN İÇ DENETİM HİZMETİ SATIN ALABİLECEKLERİNE yönelik düzenleme yapılmıştır.
Buna göre Dernek Yönetim Kurulları yada Dernek Denetim Kurulları dernekler kanunu uyarınca her yıl yapılması zorunlu olan İÇ DENETİM RAPORLAMA süreci için 3568 sayılı Kanuna göre yetki almış YMM veya SMM lere yada ülkemizde dünyadaki uluslararası geçerli standartlara göre Denetimler Yapan BAĞIMSIZ DENETÇİLERDEN İÇ DENETİM RAPORU hizmeti satın almaktadırlar.
Bununla birlikte DERNEK GEENEL KURULUNA karşı İÇ DENETİM RAPORU konusundaki sorumluk DERNEK DENETİM KURULUNUNDUR.
5253 sayılı Dernekler Kanununun 9. maddesi 1. fıkrası 2. Cümlesi
“Genel kurul, yönetim kurulu veya bağımsız denetim kuruluşlarınca denetim yapılmış olması, denetim kurulunun yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.”
Hükmüne amir
Bu hükümden de anlaşılacağı üzere dışarıdan alınacak olan denetim hizmeti, Dernek Denetim Kurulunun yapacağı denetim yerine geçmemekte birlikte; Denetim Kurulu olarak hazırlanacak olan Denetim raporunda, dışarıdan alınan denetime hizmetine ilişkin raporu ek yaparak mali muamelatın denetimini dışarıdan yaptırıldığına yer verilmesi gerekmektedir.
SONUÇ DERNEKLERDE;
Yönetim Kurulu veya Denetim Kurulu; Konusunda Uzman Meslek Mensuplarından ve BAĞIMSIZ DENETÇİ’lerden İÇ DENETİM RAPORU düzenlenmesi konusunda profesyonel destek alabileceklerdir.
