Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
DERNEK ÜYELİĞİNDEN İHRAÇ VEYA DERNEK ÜYELİĞİNDEN İSTİFA HÜKÜMLERİ NELERDİR
(100 SORUDA DERNEKLER KANUNU SORU-54)
Abdullah ÇAVUŞ/E.Vergi Müfettişi/Bağımsız Denetçi
Bu yazımızda dernek üyelerinin denekten istifaları veya dernek tarafından üyelikten çıkarılmaları ile dernek üyeliğinin kendiliğinden düşmesi konusundaki yasal düzenlemeler eyer vereceğiz.
I- DERNEK ÜYELİĞİNDEN ÇIKMA (İSTİFA)
1-ÜYELİKTEN İSTİFA HAKKI
Her üye yazılı olarak bildirmek kaydıyla, dernekten çıkma hakkına sahiptir.
Üyenin istifa dilekçesi yönetim kuruluna ulaştığı anda çıkış işlemleri sonuçlanmış sayılır.
Üyelikten ayrılma, üyenin derneğe olan birikmiş borçlarını sona erdirmez.
Türk Medeni Kanunu 66.cı maddesinde “Hiç kimse, dernekte üye kalmaya zorlanamaz. Her üye yazılı olarak bildirmek kaydıyla, dernekten çıkma hakkına sahiptir.’’ demek suretiyle üyelerin istifa hakkını tanımıştır.
Üyeler tek taraflı yazılı irade beyanını, aksine düzenleme bulunmadıkça dernek yönetim kuruluna, usulüne uygun tebliği ile dilediği zaman dernek üyeliğinden çıkabilir.
Burada söylenmelidir ki istifa bozucu yenilik doğuran bir hak olduğundan sonuç doğurması için yönetim kurulunun olumlu kararı gerekmez.
Böylece istifaya ilişkin irade açıklamasının dernek yönetimine ulaşmasıyla birlikte üyelik sıfatı sona erer.
2- DERNEKTEN İSTİFA (ÇIKMA) DİLEKÇESİ NEREYE VERİLİR?
İstifa dilekçesi, genellikle dernek yönetim kuruluna veya başkanlığa hitaben yazılır.
Bu dilekçeyi teslim edebileceğiniz yollar şunlar olabilir:
a- Elden Teslim:
Dilekçeyi elden teslim edebilirsiniz. Bu durumda, teslim aldıklarına dair bir onay almanız faydalı olur (örneğin, teslim aldıklarına dair bir belge ya da teslim aldıkları tarihi gösteren imzalı bir kopya).
b- Posta Yoluyla:
Dilekçeyi derneğin kayıtlı adresine posta yoluyla (tercihen taahhütlü posta ile) gönderebilirsiniz. Bu sayede dilekçenin teslim edildiğine dair resmi bir kanıtınız olur.
c- E-posta veya Online Sistemler:
Bazı dernekler, üyelikten ayrılma taleplerini elektronik ortamda kabul edebilir. E-posta veya derneğin online sistemi varsa, dilekçenizi bu yollarla da iletebilirsiniz. Ancak, bu yöntemle istifa edebilmek için derneğin tüzüğüne bakmak gerekir.
3- E-DEVLET ÜZERİNDEN DERNEK ÜYELİĞİNDEN İSTİFA
6.03.2020 tarih ve 31080 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7226 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile Dernekler Kanununun 23 üncü maddesinde yapılan değişiklikle derneklere; üyeliğe kabul edilenler ile üyeliği sona erenlerin kimlik bilgilerinin, kabul edilme ve sona erme tarihinden itibaren kırk beş gün içinde il/ilçe sivil toplumla ilişkiler birimlerine bildirme yükümlülüğü getirilmiştir.
Yine aynı Kanun ile Dernekler Kanununa eklenen Ek Madde 2 ile derneklerin her türlü iş ve işlemleri elektronik ortamda yapılabileceği hüküm altına alınmıştır.
Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğünce yapılan Bu düzenlemeler çerçevesinde vatandaşlarımız e-Devlet Kapısı üzerinden derneklere üye olup olmadıklarını sorgulayabilmektedirler.
Hayata geçirilen yeni bir uygulama ile siyasi partiler ve sendikalarda olduğu gibi vatandaşlarımızın e-Devlet Kapısı üzerinden dernek üyeliğinden istifa edebilmesine imkân sağlanmıştır.
II-DERNEK ÜYELİĞİNDEN ÇIKARILMA (İHRAÇ)
Üyelikten çıkarılma Türk Medeni Kanunun 67.ci maddesinde ’de düzenlenmiştir madde metni aşağıdaki gibidir.
“Tüzükte üyelerin çıkarılma sebepleri gösterilebilir. Tüzükte çıkarma sebepleri gösterilmişse, çıkarma kararına bu sebeplerin haklı sayılamayacağı iddiasıyla itiraz edilemez. Tüzükte çıkarma düzenlenmemişse üye, ancak haklı sebeple çıkarılabilir. Bu çıkarma kararına, haklı sebep bulunmadığı ileri sürülerek itiraz edilebilir. ’’
Üyelikten çıkarma derneğin tek taraflı yönelteceği bir beyanla üyelik ilişkisini ileriye etkili olarak sona erdirmesidir. Çıkarma beyanı üyeye ulaştığı anda hükümlerini doğurur.
Tek taraflı bir hukukî işlem olması itibariyle üyenin kabulüne de bağlı değildir. Çıkarma üyenin dernekten çıkma hakkının karşısında, üyelik ilişkisinin diğer tarafı olan derneğe tanınmış yenilik doğuran hak niteliğindedir.
Çıkarma da çıkma hakkı gibi sürekli ilişki niteliğindeki üyelik ilişkisinin olağan fesih hakkının kullanılması ile sona erdirilmesini ifade eder.
Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü web sayfasındaki örnek dernek tüzüğünün dernek üyeliğinden çıkarılma ile ilgili 5.ci maddesindeki üyelikten çıkarılma şartları aşağıdaki gibidir.
Üyelikten Çıkarılma Madde 5–
Dernek üyeliğinden çıkarılmayı gerektiren haller;
1-Dernek tüzüğüne aykırı davranışlarda bulunmak,
2-Verilen görevlerden sürekli kaçınmak,
3-Yazılı ikazlara rağmen üyelik aidatını altı ay içinde ödememek,
4-Dernek organlarınca verilen kararlara uymamak.
5-Üye olma şartlarını kaybetmiş olmak,
Yukarıda sayılan durumlardan birinin tespiti halinde yönetim kurulu kararı ile üyelikten çıkarılır.
Dernekten çıkan veya çıkarılanlar, üye kayıt defterinden silinir ve dernek malvarlığında hak iddia edemez.
Genel olarak dernek tüzüğünde çıkarılma koşulları tespit edildiğinden ve kişiler üye olurken bu koşulları kabul ederek üye olduklarından yönetim organının bu koşullara dayalı çıkarma kararlarına itiraz edemezler.
Örneğin ‘’herhangi bir şekilde hapis cezasına mahkûm olmak’’ dernek üyeliğinden çıkarma sebebi olarak düzenlenmişse ve bir üye de böyle bir cezaya mahkûm edilirse dernek üyeliğinden çıkartılır.
Dernek üyeliğinden çıkartılan üye tüzükte belirtilen bu sebebin çıkarma nedeni olamayacağını ileri süremez. Çünkü bu düzenleme dernek tüzüğünde açıkça yer almaktadır.
Ancak bu durumda dahi çıkarılan üye tüzükte yazılı çıkarılma nedeninin gerçekleşmediğine ya da çıkarma kararının gerekli yönteme uygun olarak alınmadığına itiraz edebilir.
III- DERNEK ÜYELİĞİNİN KENDİLİĞİNDEN SONA ERMESİ (DÜŞME)
Dernek üyeliği derneğin ya da üyenin irade açıklamasıyla yani üyelikten çıkarma veya istifa şeklinde sona erebilir.
Bunun yanında TMK. m. 65’de üyeliğin kendiliğinden sona ermesi hususu düzenlenmiştir.
Söz konusu hüküm “Üyelik için kanunda veya tüzükte aranılan nitelikleri sonradan kaybedenlerin dernek üyeliği kendiliğinden sona erer.’’ demek suretiyle dernek üyeliği için aranılan nitelikleri sonradan kaybedenlerin üyeliklerinin düşeceğini belirtmiştir.
Bu kapsamda üyeliğin kendiliğinden düşme sebepler aşağıdaki gibidir
- Fiil ehliyetinin kaybedilmesi,
- Gerçek kişiler için ölüm hali,
- Gaiplik kararı,
- Tüzel kişiler için infisah,
- Belirli süre için kurulan tüzel kişiliklerde sürenin dolması
- Bir amaç için kurulan tüzel kişiliklerde amacın gerçekleşmesi
- Mahkeme kararıyla tüzel kişiliğin sona ermesi hallerinde de tüzel kişiliğin dernek üyeliği kendiliğinden sona erer.
- Çocuk dernekleri bakımından yaş kriterleri kaybedildiğinde,
- Yabancı kişiler bakımından Türkiye’de ikamet etme hakkı ortadan kalktığında dernek üyeliği de kendiliğinden sona erer.
- Ayrıca madde hükmünden anlaşılacağı üzere üyelik için tüzükte öngörülen şartların sonradan kaybedilmesi hallerinde de üyelik düşer.
Derneğin varlığını sürdürdüğü durumlarda üyelik şartlarını kaybeden üyenin kaydı dernek yönetim kurulu tarafından silinir.
KAYNAK:
1-Türk Medeni Kanunu
2-Dernekler Kanunu
3-Derrnekler Yönetmeliği
4-STGM web sayfasındaki örnek Dernek Tüzüğü
5- Av.Mücahit Tüfekçi web sayfası
