Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
YABANCI VAKIFLARIN TÜRKİYE’DE ŞUBE/TEMSİLCİLİK AÇMASI
Abdullah ÇAVUŞ/E.Vergi Müfettişi
Vakıflar Kanununun 5 ve 6. maddelerinde belirtildiği üzere, Yabancılar Türkiye’de hukuki ve fiili mütekabiliyet esasına göre yeni vakıf kurabilirler.
Ancak yeni vakıfların yönetim organlarında görev alanların çoğunluğunun Türkiye’de yerleşik bulunması gerekir.
Vakıf kurucu/kurucularının Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olma zorunluluğu bulunmamaktadır.
Bununla birlikte; yabancı vakıfların Türkiye’de şube/temsilcilik açmasına ilişkin temel düzenlemeler 5253 sayılı Dernek Kanunu ve Dernekler Yönetmeliğinde düzenlenmiştir.
Bu konudaki başvurunun İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğüne yapılması gerekmektedir.
Şube/temsilcilik, İçişleri Bakanlığının Makam Oluru ile faaliyetine başlar ve yine İçişleri Bakanlığının Makam Oluru ile faaliyeti sona erer.
Türkiye’de faaliyette bulunan yabancı vakıfların şube/temsilciliklerinin amaç ve yasalara uygunluk denetimi Vakıflar Genel Müdürlüğünce yapılmaktadır.
1- DERNEKLER KANUNUNDA YABANCI VAKIFLARA İLİŞKİN HÜKÜMLER
Konuya ilişkin dernekler kanunun 5. Maddesi hükmü aynen aşağıdaki gibidir.
Uluslararası faaliyet Madde 5- Dernekler, tüzüklerinde gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere uluslararası faaliyette veya işbirliğinde bulunabilir, yurt dışında temsilcilik veya şube açabilir, yurt dışında dernek veya üst kuruluş kurabilir veya yurt dışında kurulmuş dernek veya kuruluşlara katılabilirler.
Yabancı dernekler, Dışişleri Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle İçişleri Bakanlığının izniyle Türkiye’de faaliyette veya işbirliğinde bulunabilir, temsilcilik veya şube açabilir, dernek veya üst kuruluş kurabilir veya kurulmuş dernek veya üst kuruluşlara katılabilirler.
Dernekler kanunun cezalar başlıklı 32 maddesinin (n) bendi ise aynen aşağıdaki gibidir.
- g) Yetkili mercilerin izni olmaksızın yabancı dernekler ve merkezi yurt dışında bulunan kâr amacı gütmeyen kuruluşların Türkiye’de temsilciliklerini veya şubelerini açanlar, faaliyetlerini yürütenler, bunlarla işbirliğinde bulunanlar veya bunları üye kabul edenlere bin Türk Lirası idarî para cezası verilir ve izinsiz açılan şube veya temsilciliğin de kapatılmasına karar verilir.
2- DERNEKLER YÖNETMELİĞİNDE YABANCI VAKIFLARA İLİŞKİN HÜKÜMLER
Dernekler yönetmeliğinin 22 ila 25.ci maddelerinde yabancı vakıfları Türkiye’de şube, temsilcilik açma ve beyannamelerine ilişkin detaylı düzenlemeler yapılmıştır. Madde hükümleri aynen aşağıda olduğu gibidir.
Yabancı vakıfların izin alma yükümlülüğü Madde 22 –
Yabancı vakıflar, uluslararası alanda işbirliği yapılmasında yarar görülen hallerde, karşılıklı olmak koşulu ile Dışişleri Bakanlığının ve gerektiğinde ilgili diğer kurumların da görüşü alınmak suretiyle, Bakanlığın izniyle Türkiye’de faaliyette veya işbirliğinde bulunabilir, temsilcilik veya şube açabilir, üst kuruluşlar kurabilir, kurulmuş üst kuruluşlara katılabilir veya kurulmuş vakıflarla işbirliği yapabilirler.
Bu vakıflar, Türkiye’deki faaliyetlerinde derneklerin tabi olduğu mevzuat hükümlerine tabidir.
Yabancı vakıfların başvurusu Madde 23 –
Yabancı vakıflar, temsilcilik veya şube açma, üst kuruluş kurma, kurulan üst kuruluşlara katılma, kurulmuş vakıflarla işbirliği yapma ve Türkiye’de faaliyette bulunma ile ilgili başvurularını Bakanlığa (EK-6)’da belirtilen Yabancı Tüzel Kişilerin Türkiye’de Faaliyette Bulanabilmelerine İlişkin Başvuru Formu ve eklerini vererek yaparlar. Ayrıca, temsilcilik veya şube açma başvurularında EK-9/A’da, faaliyette veya işbirliğinde bulunma başvurularında ise EK-9/B’de bulunan örnek statüdeki bilgileri ihtiva eden ana statünün de verilmesi zorunludur.
İşbirliği yapma başvurusu, yabancı vakıf adına ülkemizde işbirliği yapılacak vakıf tarafından da gerçekleştirebilir. Başvuru, Bakanlığa doğrudan yapılabileceği gibi posta aracılığıyla da yapılabilir.
Yabancı vakıfların Türkiye’deki faaliyetleri ile ilgili olarak yeni başvurularında, daha önce verilen ve geçerliliğini koruyan belgeler bir daha istenmez.
Yabancı vakıf başvurularının incelenmesi ve izin Madde 24 –
Yabancı vakıfların Türkiye’deki faaliyetleriyle ilgili başvuru formu ve ekleri Bakanlıkça incelenir ve varsa eksiklikleri tamamlatılır. Dışişleri Bakanlığının(Ek ibare:RG-9/7/2020-31180) ve gerektiğinde ilgili diğer kurumların da konu ile ilgili görüşü alındıktan sonra, Bakanlıkça gerekli değerlendirme yapılır ve değerlendirmenin olumlu olması halinde, iznin türü, kapsamı ve süresi de kararda belirtilir. Temsilcilik ve şube açma, üst kuruluş kurma veya üst kuruluşlara katılma durumlarında izin süresiz verilir. Başvuru sonuçlandıktan sonra, başvuru sahibine ve form ve ekleri ile birlikte de ilgili valiliğe on gün içinde bildirilir.
Süreli izinler azami beş yıldır. Ancak, Bakanlık sürenin yetersiz olması halinde bu süreyi uzatabilir. Süre uzatımı talebi, sürenin dolmasından en az üç ay önce ve gerekçeli bir yazı ile yapılır. Süre uzatımının değerlendirilmesi ve sonuç için yukarıda belirtilen usul uygulanır.
Yabancı vakıfların yıllık beyannameleri Madde 25 –
Kanunun 5 inci maddesi kapsamında faaliyet izni verilen yabancı vakıflar, her yılsonu itibariyle o yıl içerisindeki faaliyet ve harcamalarına ilişkin bu Yönetmeliğe ekli EK-8’de belirtilen beyannameyi takip eden yılın Nisan ayı sonuna kadar vermekle mükelleftirler. Bu beyanname yabancı vakıfların temsilcilikleri veya şubeleri tarafından kütük numarasının kayıtlı olduğu valiliğe, faaliyet veya işbirliği izni verilen yabancı vakıfların yetkilileri tarafından ise yerleşim yerinin bulunduğu valiliğe verilir. Faaliyet veya işbirliği izinleri yıl içerisinde sona eren yabancı vakıflar ise bu Yönetmeliğe ekli EK-8’de belirtilen beyannameyi izin süresi bitiminden itibaren iki ay içerisinde yerleşim yerinin bulunduğu valiliğe verirler.
Bu beyannameler elektronik ortamda da verilebilir. Bu beyannameyi vermekle yükümlü olanlar Türkiye’deki her türlü faaliyetlerine ilişkin yazılı ve görsel yayınlarının bir örneğini, istenmesi durumunda kütük numarasının kayıtlı olduğu mülki idare amirliğine gönderirler.
3- YABANCI VAKIFLARDAN TEMSİLCİLİK AÇMA ANINDA İSTENİLEN BELGELER
İçişleri Bakanlığı Sivil Toplum İle İlişkiler Genel Müdürlüğü tarafından çıkarılmış buluna “YABANCI STK’LARIN (DERNEK, VAKIF, KAR AMACI GÜTMEYEN KURULUŞLAR) TÜRKİYE’DEKİ FAALİYETLERİ” isimli kitapçığa göre yabancı vakıflardan Türkiye’de temsilcilik açma talebinde bulunacak olanlardan aşağıdaki belge ve bilgiler istenilmektedir.
Yabancı STK’lar, amaçları doğrultusunda Türkiye’de faaliyet gösterebilmek için “Temsilcilik Açma” izni alabilirler.
Temsilcilik açılabilmesi için 1 (bir) kişi yeterli olmaktadır. (Kurucular arasında yabancı kişi olması durumunda, bu yabancı kişinin Türkiye’de ikamet tezkeresi (çalışma izni) bulunması gerekmektedir.)
Temsilciliklerin organları (yönetim kurulu, denetim kurulu, genel kurul) bulunmamakta olup, üye kaydı yapamazlar.
Temsilcilik açmak isteyen kuruluşların, aşağıda belirtilen belgelerle İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğüne doğrudan ya da posta yolu ile başvuruda bulunmaları gerekmektedir.
Başvuru ekinde aşağıdaki belgelerin bulunması zorunludur.
- Yabancı STK’nın, apostil şerhi bulunan (İlgili ülkedeki Türk Konsolosluğunun onayı kabul edilmektedir.) orijinal dilindeki statüsü ve statünün tamamının noter onaylı Türkçe tercümesi,
- Yabancı STK’nın yetkili organı tarafından oy birliği veya oy çoğunluğu ile alınmış, temsilcilik kurucusu olarak görevlendirilen kişinin/kişilerin de belirtildiği, Türkiye’de temsilcilik açılmasına dair karar örneğinin ıslak imzalı orijinali ile noter onaylı Türkçe tercümesi,
- Temsilcilik kurucusu olarak görevlendirilen kişi/kişiler tarafından veya yabancı STK’nın yetkilisi tarafından her sayfası imzalanmış Dernekler Yönetmeliği (EK-6) da belirtilen başvuru formu,
- Temsilcilik kurucusu olarak görevlendirilen kişi/kişiler tarafından her sayfası imzalanmış, Dernekler Yönetmeliğinde bulunan örneğe (EK-9/A) uygun hazırlanmış Türkiye Temsilciliği Statüsü (EK-9/A),
- Temsilcilik kurucusu olarak görevlendirilen kişi/kişiler arasında yabancı uyruklular varsa, bunların Türkiye’de yerleşme hakkına sahip olduklarını gösterir ikamet tezkeresinin (çalışma izni) aslı.
4- YABANCI VAKIFLARDAN ŞUBE AÇMA ANINDA İSTENİLEN BELGELER
Yabancı STK’lar, amaçları doğrultusunda Türkiye’de faaliyet gösterebilmek için “Şube Açma” izni alabilirler.
Şube açılabilmesi için en az 3 (üç) kişi gerekmektedir. (Kurucular arasında yabancı kişi olması durumunda, bu yabancı kişinin Türkiye’de ikamet tezkeresi (çalışma izni) bulunması gerekmektedir.)
Açılmasına izin verilen şubeler ilk 6 (altı ay) içerisinde üye kaydı yaparak organlarını (Genel Kurul, Yönetim Kurulu, Denetim Kurulu) oluşturmak zorundadırlar.
Şube açmak isteyen kuruluşların, aşağıda belirtilen belgelerle İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğüne doğrudan ya da posta yoluyla başvuruda bulunmaları gerekmektedir.
Başvuru ekinde aşağıdaki belgelerin bulunması zorunludur.
- Yabancı STK’nın, apostil şerhi bulunan (İlgili ülkedeki Türk Konsolosluğunun onayı kabul edilmektedir.) orijinal dilindeki statüsü ve statünün tamamının noter onaylı Türkçe çevirisi.
- Yabancı STK’nın yetkili organı tarafından oy birliği veya oy çoğunluğu ile alınmış, şube kurucusu olarak görevlendirilen kişinin/kişilerin de belirtildiği, Türkiye’de şube açılmasına dair karar örneğinin ıslak imzalı orijinali ile noter onaylı Türkçe tercümesi,
- Şube kurucusu olarak görevlendirilen kişiler veya yabancı STK’nın yetkilisi tarafından her sayfası imzalanmış Dernekler Yönetmeliği (EK-6) da belirtilen başvuru formu,
- Şube kurucusu olarak görevlendirilen kişiler tarafından her sayfası imzalanmış, Dernekler Yönetmeliği’nde bulunan örneğe (EK-9/A) uygun hazırlanmış Türkiye Şubesi Statüsü (EK-9/A),
- Şube kurucusu olarak görevlendirilen kişiler arasında yabancı uyruklular varsa, bunların Türkiye’de yerleşme hakkına sahip olduklarını gösterir ikamet tezkeresinin (çalışma izni) aslı.
