Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
VAKIFLARDA BAĞIŞ ALMA VE YARDIM TOPLAMA
Abdullah ÇAVUŞ/E.Vergi Müfettişi
Vakıf senedinde açıkça belirtilmesi kaydıyla, vakıflar amaçlarına uygun faaliyetlerini yerine getirmek ve idari masraflarını karşılamak amacıyla gerçek ve tüzel kişilerden bağış alabilirler.
Uygulamada bağış ve yardım arasındaki fark, daha çok yardımın talep üzerine yapılması noktasında belirginleşmektedir. İkisi arasındaki farkı belirlemede gelir getirici faaliyetin niteliği, kapsamı ve yapıldığı yer önem kazanabilmektedir.
Vakıfların kendi adreslerinde, bağış makbuzu karşılığında veya vakfın kendi internet sitesi üzerinden bağış kabul edilebilmesi olanaklı bulunurken, organizasyonlar yaparak, ilan veya duyuru ile veya merkezleri dışında gerçekleştirdikleri gelir getirici faaliyetleri yardım toplama faaliyeti olarak kabul edilmekte ve Yardım Toplama Kanunu hükümleri çerçevesinde izne tabi tutulmaktadır.
İş bu makalemizde Vakıflar Kanunu, vakıflar Yönetmeliği ve Yardım Toplama Kanunlarındaki uyarınca bağış ve yardım toplama ile ilgili düzenlemeleri araştırdık.
I-VAKIFLAR KANUNU VE VAKIFLAR YÖNETMELİĞİ
Vakıflar kamu yararına uygun olarak, amaçlarını gerçekleştirmek üzere yardım da toplayabilirler; ancak yardım toplama izne bağlı kılınmıştır.
Vakıflar kanunu 25/2.fıkrasına göre;
“Vakıflar; yurt içi ve yurt dışındaki kişi, kurum ve kuruluşlardan ayni ve nakdi bağış ve yardım alabilirler, yurt içi ve yurt dışındaki benzer amaçlı vakıf ve derneklere ayni ve nakdi bağış ve yardımda bulunabilirler. Nakdi yardımların yurt dışından alınması veya yurt dışına yapılması banka aracılığı ile olur ve sonuç Genel Müdürlüğe bildirilir. Bildirimin şekli ve içeriği yönetmelikle düzenlenir.”
Nakdi yardımların yurt dışından alınması veya yurt dışına yapılması banka aracılığı ile olur ve sonuç bir ay içerisinde bağlı bulunulan Bölge Müdürlüğüne bildirilir. Yurtdışından yardım ve bağış alan veya yurt dışına bağış ve yardım yapan vakıflar Vakıflar Yönetmeliğinin ekinde yer alan formu iki nüsha olarak doldurup bir ay içerisinde ilgili bölge müdürlüğüne vermek zorundadırlar.
Bildirim formuna yetkili organın karar örneği, varsa bu konuda düzenlenen protokol, sözleşme ve benzeri belgelerin örnekleri de eklenir. Bildirimin bölge müdürlüğü tarafından onaylı bir örneği ilgili bankaya verilmek üzere başvuru sahibine verilir.
Konuya ilişkin düzenlemeler Vakıflar Yönetmeliği 35. Madde de yapılmış olup madde metni aynen aşağıdaki gibidir.
Bağış ve yardımlar
MADDE 35 – (1) Vakıflar; yurtdışındaki kişi, kurum ve kuruluşlardan alacakları nakdi bağış ve yardımlar ile yurtdışındaki benzer amaçlı vakıf ve derneklere yapacakları nakdi bağış ve yardımları banka aracılığı ile yaparak bir ay içerisinde bölge müdürlüğüne bildirirler.
(2) Yurtdışından bağış ve yardım alan vakıflar Ek-3’teki formu, yurtdışına bağış ve yardım yapan vakıflar ise Ek-4’deki formu iki nüsha olarak doldurup bir ay içerisinde ilgili bölge müdürlüğüne verirler.
(3) Bildirim formuna yetkili organın karar örneği, varsa bu konuda düzenlenen protokol, sözleşme ve benzeri belgelerin örnekleri de eklenir.
(4) Bildirimin bölge müdürlüğü tarafından onaylı bir örneği ilgili bankaya verilmek üzere başvuru sahibine verilir.
II- YARDIM TOPLAMA KANUNU
1-Vakıfların Yardım Toplama Faaliyetleri İçin İzin Almaları Gerekir Mi?
Vakıflar yetkili makamdan izin almadan yardım toplayamazlar. Ancak, kamu yararına çalışan dernek, kurum ve vakıflardan hangilerinin izin almadan yardım toplayabilecekleri, Cumhurbaşkanınca belirlenip ilan edilir. İzin alınmadan girişilen yardım toplama faaliyetleri güvenlik kuvvetlerince derhal menedilir ve sorumlular hakkında kovuşturma yapılır.
Yardım Toplama Kanunun 6.cı maddesi aynen aşağıdaki gibidir.
İzin alma zorunluğu: Madde 6 –
Kişiler ve kuruluşlar, yetkili makamdan izin almadan yardım toplayamazlar. Ancak, kamu yararına çalışan dernek, kurum ve vakıflardan hangilerinin izin almadan yardım toplayabilecekleri, Cumhurbaşkanınca belirlenip ilan edilir.
İzin alınmadan girişilen yardım toplama faaliyetleri güvenlik kuvvetlerince derhal menedilir ve sorumlular hakkında kovuşturma yapılır. (Ek fıkra:27/12/2020-7262/7 md.) İzinsiz yardım toplama faaliyetinin internet ortamında yapıldığının tespiti hâlinde ilgili valilik veya İçişleri Bakanlığı tarafından içerik ve/veya yer sağlayıcıya, yardım toplama faaliyetine ilişkin içeriğin çıkarılması için internet sayfalarındaki iletişim araçları, alan adı, IP adresi ve benzeri kaynaklarla elde edilen bilgiler üzerinden elektronik posta veya diğer iletişim araçları ile bildirimde bulunulur. İçeriğin en geç yirmi dört saat içinde içerik ve/veya yer sağlayıcı tarafından çıkarılmaması veya içerik ve yer sağlayıcıya ilişkin bilgilerin edinilememesi ya da teknik nedenlerle bildirimde bulunulamaması hâlinde ilgili valilik veya İçişleri Bakanlığı internet ortamındaki söz konusu içeriğe ilişkin erişimin engellenmesine karar verilmesi için sulh ceza hâkimliğine başvurur. Hâkim, talebi en geç yirmi dört saat içinde duruşma yapmaksızın karara bağlar ve gereği yapılmak üzere doğrudan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna gönderir. Bu karara karşı 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre itiraz edilebilir. Bu fıkra kapsamında verilen erişimin engellenmesi kararı, içeriğe erişimin engellenmesi (URL vb.) yöntemiyle verilir.
YARDIM TOPLAMA FAALİYETLERİ İÇİN İZİN ALINACAK MAKAM
Konu yardım toplama kanunu 7.ci maddesinde düzenlenmiş olup madde hükmü aynen aşağıdaki gibidir.
İzin vermeye yetkili makamlar: Madde 7 –
Yardım toplama faaliyeti bir ilin birden fazla ilçesini kapsıyorsa o ilin valisinden, bir ilçenin sınırları içinde ise o ilçenin kaymakamından izin alınır. Yardım toplama faaliyeti birden fazla ili kapsıyorsa yardım toplama faaliyetine girişecek gerçek veya tüzel kişilerin yerleşim yerinin bulunduğu ilin valisinden izin alınır ve izni veren valilik tarafından ilgili valiliklere ve İçişleri Bakanlığına bilgi verilir. Yardım toplama faaliyetleriyle ilgili işlemler dernekler birimlerince yürütülür.
2-yardım toplama izin başvuru dilekçesinde hangi bilgi ve belgeler yer almalıdır?
Yardım toplama kanunun 6.cı maddesinde izin başvuru dilekçesinde yer alacak huşular detaylı olarak belirlenmiş bulunmaktadır.
Buna göre;
Başvuru dilekçelerinde hangi amaçla ve ne miktarda yardım toplanacağı, yardım toplama faaliyetlerinin sürdürüleceği il ve ilçeler, yardım toplama şekillerinden hangilerinin uygulanacağı, kaç kişi çalıştırılacağı ve yardım toplamada kullanılacak makbuz miktarı belirtilir.
Toplanacak yardım miktarını belirlemeye yarayacak keşif özeti, rapor ve benzeri bilgi ve belgeler de müracaat dilekçesine eklenir. Vakıf yönetim organında görevli olanların açık kimlikleri ve adresleri de başvuruda belirtilir. Kamu görevlilerinin çalıştırılmasının düşünülmesi halinde ilgili valilik ve kaymakamlıklardan alınmış izin belgeleri de eklenir.
İzin veren makam tarafından gerekli görülecek diğer bilgi ve belgeler daha sonra tamamlattırılır
3-Yardım Toplama İzin Başvurusu Değerlendirilirken Nelere Dikkat Edilir?
Yardım toplama kanunun 9. Maddesinde değerlendirme kriterleri düzenlenmiştir.
Buna göre; İzin vermeye yetkili makamlar tarafından başvuru üzerine; işin önemi, yardım toplama faaliyetine girişeceklerin yeterlikleri, yapılacak hizmetin amaca ve kamu yararına uygunluğu, yardım toplama faaliyetinin başarıya ulaşıp ulaşamayacağı ve gerekli görülen diğer konular üzerinde inceleme yapılır
4-Vakıflar Hangi Yollarla Yardım Toplayabilir?
Yardım toplama kanunun 5.ci maddesinde yardım toplama usulleri belirlenmiştir.
Madde metni aynen aşağıdaki gibidir
Madde 5 – Bu Kanuna göre; makbuzla, belirli yerlere kutu koyarak, bankalarda hesap açtırarak, yardım pulu çıkararak, eşya piyangosu düzenleyerek, kültürel gösteriler ve sergiler yoluyla, spor gösterileri, gezi ve eğlenceler düzenlemek veya bilgileri otomatik ya da elektronik olarak işleme tâbi tutmuş sistemler kullanmak suretiyle yardım toplanabilir.
Buna göre yardım toplama usulleri aşağıdaki gibidir.
- Makbuzla,
- Belirli yerlere kutu koyarak,
- Bankalarda hesap açtırarak,
- Yardım pulu çıkararak,
- Eşya piyangosu düzenleyerek,
- Kültürel gösteriler, sergiler, spor gösterileri, gezi ve eğlenceler düzenleyerek,
- Bilgileri otomatik ya da elektronik olarak işleme tâbi tutmuş sistemler kullanmak suretiyle yardım toplanabilir
6-Yardım Toplama İçin Alınan İzin Süresi Ne Kadardır?
Kanunun 10 maddesine göre; Yardım toplama süresi bir yılı geçmeyecek şekilde izin veren makam tarafından belirlenir. Ancak, haklı sebeplerin bulunması halinde verilen süre, izin veren makam tarafından en fazla 1 yıl daha uzatılabilir
