Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
VAKIF İÇ DENETİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
Abdullah ÇAVUŞ/Bağımsız Denetçi (17.07.2017)
Vakıfların denetimi, vergi muafiyetleri ve muhasebesi ile ilgili yazı serimizin 3.cüsünde Vakıf İç Denetimlerinde dikkat edilecek hususları açıklamaya çalışacağız.
Vakıf yöneticileri, yıl sonundan itibaren altı ay içerisinde yapılacak iç denetim rapor ve sonuçlarını Vakıflar Yönetmeliğinin Ek-7’deki forma uygun olarak düzenleyerek rapor tarihini takip eden iki ay içerisinde ilgili Vakıflar Bölge Müdürlüğüne göndermekle yükümlüdürler.
Yeni vakıflar şube ve temsilciliklerini de denetleyerek her yıl verecekleri raporlarda bu alt birimlerle ilgili bilgilere yer verirler.
Vakıfların, şube ve temsilciliklerinin amaca ve yasalara uygunluk denetimi ile iktisadî işletme ve iştiraklerinin faaliyet ve mevzuata uygunluk denetimi Vakıflar Genel Müdürlüğünce yapılır.
İç denetim, vakıf faaliyetlerinin mevzuata ve vakfın stratejik planına uygun olarak yürütülmesini; kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını; bilgilerin güvenilirliğini, bütünlüğünü ve zamanında elde edilebilirliğini sağlamayı amaçlar.
İç denetim vakfın risk yönetim ve kontrol süreçlerinin etkinliğini değerlendirerek sistemli ve disiplinli bir yaklaşımla vakfın amaçlarına ulaşmasına yardımcı olur.
İç denetimin; Vakfın tüm iş ve işlemleri iç denetim kapsamındadır.
İç denetim faaliyeti
– Vakfın vakfiye, 1936 Beyannamesi ve vakıf senedinde yazılı şartlara ve yürürlükteki mevzuata uygun yönetilip yönetilmediği,
– Vakfın mallarının ve gelirlerinin vakfiye, 1936 Beyannamesi ve vakıf senedinde belirtilen şartlara uygun bir şekilde etkin ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadığı,
– İşletme ve iştiraklere sahip olan vakıflarda bu işletme ve iştiraklerin sınai, iktisadi ve ticari esas ve gereklere uygun tarzda idare edilip edilmedikleri, rasyonel bir şekilde işletilip işletilmedikleri,
– Vakfın denetime tabi tüm birimlerinin işlem, hesap ve mali tablolarının genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri ile Vakıflar Genel Müdürlüğünce belirlenen usul ve esaslara uygun olup olmadığı,
– Hususları dikkate alınarak defter, kayıt ve belgeleri üzerinden ve gerektiğinde işlem yapılan üçüncü şahıslarla hesap mutabakatı sağlanarak yürütülür.
Vakıf İç Denetimlerine ilişkin yasal düzenlemeler Vakıflar Kanunu ve Vakıflar Yönetmeliğinde yapılmıştır.
5737 sayılı yeni Vakıflar Kanunu ile vakıfların gelir ve giderleri ile mevzuat ve tüzüklerine uygunluklarının vakıf tarafından veya vakfın tayin edeceği bir Bağımsız Denetim kuruluşu tarafından yapılması yönünde hükümler bulunmaktadır.
5737 Kanununun Vakıfların denetimi ile ilgili 33. Maddesi aynen aşağıdaki gibidir.
Vakıfların denetimi
MADDE 33 – Mülhak, cemaat, esnaf vakıfları ile yeni vakıflarda iç denetim esastır. Vakıf; organları tarafından denetlenebileceği gibi, bağımsız denetim kuruluşlarına da denetim yaptırabilir.
Vakıf yöneticileri, en az yılda bir defa yapılacak iç denetim raporları ile sonuçlarını, rapor tarihini takip eden iki ay içerisinde Genel Müdürlüğe bildirir.
Vakıfların amaca ve yasalara uygunluk denetimi ile iktisadî işletmelerinin faaliyet ve mevzuata uygunluk denetimi Genel Müdürlükçe yapılır.
Vakıf Yönetmeliğinin İç Denetim ile ilgili 43. Maddesi hükmü ise aynen aşağıdaki gibidir.
İç denetimi yapabilecekler
MADDE 43 – (1) Vakıf senetlerinde denetim organına yer veren vakıflarda iç denetim bizzat bu organları eliyle yapılabileceği gibi bağımsız denetim kuruluşlarına da yaptırılabilir.
Yukardaki düzenlemelerden görüleceği üzere; İç Denetimin varsa Vakfın Denetim kurulunca yapılması yoksa bağımsız denetim kuruluşunca yapılması zorunluluğu bulunmaktadır.
Ülkemizde bağımsız denetim ile ilgili düzenlemeler 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun (KGK) kurulmasına ilişkin 660 sayılı KHK ile yapılmıştır.
An itibariyle Bağımsız Denetim Kuruluşları KGK dan izin almadan kurulamamaktadır. Kuruluş izni ise bir çok koşula bağlanmıştır.
Bunlardan bazıları aşağıdaki gibidir.
1- Bünyesinden Bağımsız Denetçi Ruhsatı sahibi en az 5 kişinin bulunması
2-Bunların tamamının 3 yılda bir 120 kredi hizmet içi eğitimleri almış olması
3- Bu 5 kişiden 2 sinin en az 2 yıl denetim tecrübesi olması
4- 5 denetçinin rahatça çalışacağı bir mekanın olması
5- 5 Denetçinin ayrı ayrı bilgisayarlarının olması
6- Denetim için bir bilgisayar proğramı alınmış olması
7- Bilgilerin güvenliği ile ilgili saklama ve yedekleme birimleri olan server sistemi kurulması
8- Yıllık en az 15.000 TL civarı harç yatırılması
9- Lisans ücreti için en az 45.000 TL civarı harç yatırılması
10-Kuruluşun sermaye şirketi olması
11-Şirket paylarının veya hisselerinin tamamının nama yazılı olması
12- Denetim rehberinin yazılı olarak oluşturulması
13-Kalite kontrol sistemine ilişkin politika ve süreçlerini yazılı olarak oluşturması
An itibariyle ülke genelinde KGK Resmi Siciline Kayıtlı 348 firma bulunmaktadır.
Bağımsız Denetçiler tarafından yapılacak olan İç Denetimlerde Vakıflar Yönetmeliğindeki İÇ DENETİMİN KAPSAMI ile ilgili düzenlemelerin yanında Bağımsız Denetim ile ilgili KGK tarafından yayınlanmış olan standartlara da uyulması gerekmektedir.
Yapılacak bağımsız denetimlerde, bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde, vakıflar mevzuatına aykırı olmamak üzere, bağımsız denetime ilişkin mevzuat hükümleri ile uluslararası denetim standartları uygulanır.
Konuya ilişkin vakfılar yönetmeliğinin 42. Maddesinde iç denetimin kapsamı ve 46 maddesinde ise İç Denetim raporuna ilişkin düzenlemeler yapılmıştır.
İç denetimin kapsamı
MADDE 42 – (1) Vakfın tüm iş ve işlemleri iç denetim kapsamındadır.
(2) İç denetim faaliyeti;
a) Vakfın vakfiye, 1936 Beyannamesi ve vakıf senedinde yazılı şartlara ve yürürlükteki mevzuata uygun yönetilip yönetilmediği,
b) Vakfın mallarının ve gelirlerinin vakfiye, 1936 Beyannamesi ve vakıf senedinde belirtilen şartlara uygun bir şekilde etkin ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadığı,
c) İşletme ve iştiraklere sahip olan vakıflarda bu işletme ve iştiraklerin sınai, iktisadi ve ticari esas ve gereklere uygun tarzda idare edilip edilmedikleri, rasyonel bir şekilde işletilip işletilmedikleri,
ç) Vakfın denetime tabi tüm birimlerinin işlem, hesap ve mali tablolarının genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri ile Genel Müdürlükçe belirlenen usul ve esaslara uygun olup olmadığı,hususları dikkate alınarak defter, kayıt ve belgeleri üzerinden ve gerektiğinde işlem yapılan üçüncü şahıslarla hesap mutabakatı sağlanarak yürütülür.
İç denetim raporu
MADDE 46 – (1) İç denetim raporu, denetim sonucunda denetçinin de görüşünün açıklandığı metindir. Bu raporun ekinde mali tablolar da yer alır.
(2) Rapor, Ek-7’deki forma uygun olarak denetimi yapan organ ya da bağımsız denetim kuruluşunu temsil ve ilzama yetkili olanların imzasını taşıyan bir yazı ekinde vakıf yönetimine sunulur.
(3) Rapor; doğruluk, açıklık, ölçülebilirlik, yapıcılık, uygunluk, tamlık ve kararlılık temel ilkeleri çerçevesinde;
a) Denetçi kanaatini taşıyacak,
b) Doğru, tarafsız, açık, özlü ifadelere yer verilecek,
c) Daha önce rapor edilmiş tespit ve önerileri kapsayacak,
ç) Yapılan denetimler esnasında tespit edilen iyi uygulama örneklerini gösterecek,
şekilde düzenlenir.
(4) Denetçi kanaatinin oluşmasına dayanak teşkil eden belgeleri rapora ekler.
Bir sonraki yazımızın konusu vakıf muhasebesi, vakıf hesap planı vakıfların tutacağı defterler ile ilgili olacaktır.
