Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
TUİK GELİR VE YAŞAM KOŞULLARI ARAŞTIRMASI
Abdullah ÇAVUŞ/Bağımsız Denetçi (19.09.2019)
Her yıl düzenli olarak TUİK tarafından yapılan “Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması” 2018 yılı sonuçları 19.09.2019 tarihinde açıklanmış bulunmaktadır. İş bu yazımızda anılan araştırma sonuçları hakkında bilgi verilmektedir.
Gelir dağılımındaki adaletsizlik ve yoksulluk ülkemizin ve dünyanın karşılaştığı en önemli sorunlardan biri olup, gelir dağılımı sorunu artık sadece sıradan bir ekonomi sorunu olmaktan ziyade politik ve sosyal bir sorun olarak görülmeye başlanmıştır.
Gelir eşitsizliğinin değişimini izlemeye yönelik araştırma ve çalışmalar yanında, gelir dağılımı sorununun yoksulluk sorununa indirgenmiş olmasıyla “gelir yoksulluğu”, “sosyal imkan yoksulluğu” gibi yeni kavramlara ilişkin veri üretme ihtiyacı da doğmuştur.
Bu kapsamda TUİK tarafından yapılan “Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması” 2018 yılı sonuçları açıklanmış bulunmaktadır.
2006 yılından itibaren, Türkiye’de gelirin hane halkları ve fertler arasındaki dağılımını ortaya koymak, insanların yaşam koşulları, sosyal dışlanma ve yoksulluğu gelir boyutu ile ölçmek ve profilini belirlemek üzere periyodik olarak her yıl uygulanan ve “panel anket” tekniğinin kullanıldığı “Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması” uygulanmaya başlanmıştır.
Avrupa Birliği uyum çalışmaları kapsamında uygulanmaya başlanan araştırma ile Avrupa Birliği ülkeleri ile karşılaştırılabilir gelir dağılımı, gelire göre göreli yoksulluk, yaşam koşulları ve sosyal dışlanma konularında veri üretmek amaçlanmaktadır.
TUİK tarafından yapılan araştırmaya; Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde bulunan tüm yerleşim yerleri kapsama dahil edilmiştir.
Kapsanan kitle: Türkiye Cumhuriyeti sınırları içindeki hanelerde yaşayan tüm hane halkı fertleri kapsama alınmıştır.
Ancak çalışmada kurumsal nüfus olarak tanımlanan üniversite yurtları, misafirhane, çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, özel nitelikli hastane, hapishane, kışla ve ordu evlerinde yaşayanlar kapsam dışı tutulmuştur.
Kapsanan konular: Araştırmada gelir, yoksulluk, sosyal dışlanma ve diğer yaşam koşullarına ilişkin göstergeleri hesaplamak üzere aşağıdaki kategorilerde bilgi derlenmiştir.
- Konut
- Ekonomik durum
- Sosyal dışlanma
- Gayrimenkul sahipliği
- Eğitim
- Demografi
- Sağlık durumu
- İşgücü durumu
- Gelir durumu
Referans dönemi; bilginin ait olduğu zaman süreci olarak tanımlanmakta olup, bu araştırmada farklı bilgiler için farklı referans dönemlerinin kullanımı söz konusudur.
- Gelir bilgilerinin referans dönemi “bir önceki takvim yılı”dır. Yani, 2018 uygulamasındaki gelir bilgileri 2017 yılına aittir.
- İstihdam bilgileri anketin uygulandığı tarihten bir önceki hafta ile anketin yapıldığı tarih dikkate alınarak sorgulanmıştır.
- Yaşam koşulları göstergeleri anketin yapıldığı andaki durum itibariyle sorgulanmıştır.
Araştırma sonuçlarına ilişkin veriler aşağıdaki gibidir.
1- Ortalama yıllık eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert geliri 24 bin 199 TL oldu
2-Türkiye’de ortalama yıllık eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert geliri bir önceki yıla göre %12,2 artarak 21 bin 577 TL’den 24 bin 199 TL’ye yükseldi.
3-Toplam gelirden en yüksek payı %48,5 ile maaş ve ücret gelirleri aldı
4-Toplam eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert gelirleri içerisinde en yüksek payı, %48,5 ile bir önceki yıla göre 0,4 puan azalan maaş ve ücret gelirleri aldı. İkinci sırayı %20,1 ile önceki yıla göre 0,4 puanlık artış gösteren sosyal transfer gelirleri alırken üçüncü sırayı %18,8 ile 2017 yılına göre 0,8 puan azalan müteşebbis gelirleri aldı.
5- Tarım gelirlerinin müteşebbis geliri içindeki payı 2017 yılına göre 1,4 puan artarak %22,9 oldu
6- Emekli ve dul-yetim aylıklarının sosyal transferler içindeki payı önceki yıla göre 0,4 puan azalarak %91 olarak gerçekleşti.
7- Göreli yoksulluk oranı %13,9 oldu. Toplumun genel düzeyine göre belli bir sınırın altında gelire sahip olan bireyler göreli anlamda yoksul sayılmaktadır. Eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 0,4 puanlık artış ile %13,9 oldu. Medyan gelirin %60’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre ise yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 1,1 puan artarak %21,2 olarak gerçekleşti.
Hane halkı tiplerine göre eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranlarına bakıldığında; tek kişilik hane halklarının yoksulluk oranının bir önceki
yıla göre 1,4 puan artarak %9,6, tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının yoksulluk oranının 0,4 puan artarak %12,9, en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hane halklarının yoksulluk oranının ise 0,9 puan artarak %18,8 olduğu görüldü.
8-Okur-yazar olmayanların %27,5’i, yükseköğretim mezunlarının %2,2’si yoksul Eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranına göre; okur-yazar olmayanların %27,5’i, bir okul bitirmeyenlerin %23,6’sı yoksul iken, bu oran lise altı eğitimlilerde %12,1, lise ve dengi okul mezunlarında ise %5,8 oldu. Yükseköğretim mezunları ise %2,2 ile en düşük yoksulluk oranının gözlendiği grup oldu.
9-Sürekli yoksulluk oranı %12,7 oldu. Dört yıllık panel veri kullanılarak hesaplanan sürekli yoksulluk oranı, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert
medyan gelirinin %60’ına göre son yılda ve aynı zamanda önceki üç yıldan en az ikisinde de yoksul olan fertleri kapsamaktadır. Buna göre, 2017 yılında sürekli yoksulluk oranı %14 iken 2018 yılında bu
oran %12,7 oldu.
10- Kendilerine ait bir konutta yaşayanların oranı %59 oldu. Nüfusun %59’u kendilerine ait bir konutta otururken, %39,6’sı konutunda izolasyondan dolayı ısınma sorunu, %36,2’si sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçevesi ve %24,8’i trafik veya endüstrinin neden olduğu hava kirliliği, çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlar yaşadı.
11-Taksit ödemeleri veya borçları olanların oranı %70,4 oldu.
12-Nüfusun, %70,4’ü konut alımı ve konut masrafları dışında taksit ödemeleri veya borçları olduğunu,
13- Nüfusun %58,3’ü evden uzakta bir haftalık tatil masraflarını karşılayamadığını
14- Nüfusun %11,5’i konut masraflarının hanelerine çok yük getirdiğini beyan etti.
15-Maddi yoksunluk oranı %26,5 oldu.
Ciddi finansal sıkıntıyla karşı karşıya olan insanların oranı olarak tanımlanan maddi yoksunluk; aşağıda sayılan 9 maddeden en az 4 tanesini ekonomik nedenlerle karşılayamayan/mahrum olan insanların oranıdır.
- Çamaşır makinesi,
- Renkli televizyon,
- Telefon ve otomobil sahipliği ile beklenmedik harcamalar,
- Evden uzakta bir haftalık tatil,
- Kira,
- Konut kredisi,
- Borç ödemeleri,
- İki günde bir et, tavuk, balık içeren yemek ve
- Evin ısınma ihtiyacının ekonomik olarak karşılanamama durumu ile ilgili hane halklarının algılarını yansıtmaktadır.
Abdullah ÇAVUŞ/Bağımsız Denetçi
KAYNAK: TUİK
