Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
Anayasamız gereği kamu hizmeti yayıncılığı yapmakla görevlendirilmiş TEK yayın kurulu olan TRT’nin özerkliğinin teminatı olarak 1984 yılında 3093 sayılı TRT Gelirleri Kanunu çıkarılmıştır.
Bu kanunda TRT’nin en önemli iki gelir kaleminden biri kanunda sayılı cihazların imalatçı veya ithalatçıları tarafından bir defaya mahsus olmak üzere TRT’ye ödenecek olan bandrol ücreti gelmektedir.
3093 sayılı TRT Gelirleri Kanunu uyarınca Radyo ve Televizyon başta olmak üzere televizyon yayınlarını izleme imkanı ve özelliği bulunan cep telefonları ve bilgisayarlar gibi cihazlar için bu cihazların imalatçıları veya ithalatçısı konumunda olan satıcıları tarafından TRT’ye bandrol ücreti ödenmesi zorunlu olup bu ödemenin belgesi niteliğinde ise TRT’den bandrol alınması gerekmektedir.
1- TRT BANDROLÜ NE ZAMAN ALINMAK ZORUNDADIR?
3093 sayılı kanunun 3. Maddesinde 2014 yılında yapılan düzenleme ile ithalatçılar için özel düzenleme yapılmış ve bunların ithal ettikleri cihazları serbest dolaşıma girişlerinde bandrol alacaklarına yönelik yeni bir düzenleme yapılmıştır.
3093 sayılı kanunun 3. Maddesi hükmü aynen aşağıdaki gibidir.
Madde 3 – (Değişik birinci fıkra: 10/9/2014-6552/104 md.) Bu Kanunun 1 inci maddesinde belirtilen cihazları imal edenler satıştan önce; ithal edenler ise serbest dolaşıma girişinde bandrol veya etiket almaya mecburdur.
Bu bandrol veya etiketler Türkiye Radyo – Televizyon Kurumu tarafından veya bu Kurumun yetkili kılacağı diğer kurum veya kuruluşlar tarafından verilir.
Sonuç olarak 2014 yılında yapılan yeni düzenleme gereği;
1-İmalatçılar bandrole tabi cihazların satışından önce
2-İthalatçılar ise bu cihazların serbest dolaşıma girmesinden önce TRT’ den peşin olarak veya TEMİNAT Mukabili vadeli olarak bandrol almak zorundadırlar.
2- BANDROLSÜZ CİHAZ SATANLARA KESİLECEK OLAN CEZALAR
3093 sayılı Kanun’un Ceza hükmü başlıklı 6. maddesinde “ Bu Kanunun 1 inci maddesinde belirtilen cihazların bandrolsüz veya etiketsiz satışını yapan imalatçı veya ithalatçıya Kurum tarafından bandrolsüz veya etiketsiz satılan veya satışa arz edilen her cihazlar için kesilecek olan cezaya ilişkin hükümler bulunmaktadır.
Bu madde metni üzerinde 2008, 2009 ve son olarak 2017 yılında değişiklik yapılmıştır.
a- Madde metninin en son hali aynen aşağıdaki gibidir.
Ceza hükmü:
Madde 6 – (Değişik: 23/1/2008-5728/439 md.)
Bu Kanunun 1 inci maddesinde belirtilen cihazların bandrolsüz veya etiketsiz satışını yapan imalatçı veya ithalatçıya Kurum tarafından bandrolsüz veya etiketsiz satılan veya satışa arzedilen her cihaz için hesaplanan bandrol ücretinin iki katı tutarında idarî para cezası verilir. (Mülga ikinci cümle: 18/6/2017-7033/28 md.) (…) (Ek cümleler: 16/6/2009-5904/37 md.) Tahakkuku müteakip tebliğ edilen para cezalarını ödemeyenler hakkında 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre işlem yapılır. Bu maddeye göre kesilecek idari para cezalarına karşı, ilgilisine tebliğ tarihinden itibaren, bir ay içerisinde yetkili idare mahkemesinde dava açılabilir.
b- Metnin eski hali ise aşağıdaki gibidir.
Ceza hükmü:
Madde 6 –
Bu Kanunun 1 inci maddesinde belirtilen cihazların bandrolsüz veya etiketsiz satışını yapan imalatçı veya ithalatçıya Kurum tarafından bandrolsüz veya etiketsiz satılan veya satışa arz edilen her cihaz için cihazın satış bedeli kadar idarî para cezası verilir. Bu cihazları bandrolsüz veya etiketsiz satın alan, devralan veya kullananlara bandrolsüz veya etiketsiz her bir cihaz için cihazın rayiç değerinin yarısı kadar idarî para cezası verilir.”
3- CEZA MADDESİNİN ESKİ VE YENİ HALİNİN CEZA UYGULAMASI İLE İLGİLİ FARKLARI NELERDİR?
Kanununun değişmeden önceki hali ile değiştikten sonraki hali arasında bariz farklar bulunmaktadır. Bunlar;
a- Kanun değişikliği ile bandrolsüz cihaz satışı yapan imalatçı ve ithalatçıya öteden beri satış faturasındaki KDV dahil satış bedeli kadar ceza kesilmekte iken yeni düzenleme ile bundan vazgeçilmiş ve ceza tutarı ödenmeyen bandrol tutarının 2 katı olarak belirlenmiştir.
b-Bu cihazları bandrolsüz veya etiketsiz satın alan, devralan veya kullananlara bandrolsüz veya etiketsiz her bir cihaz için cihazın rayiç değerinin yarısı kadar idarî para cezası kesilmekte iken bu ceza uygulamasına son verilmiştir.
Yani artık bandrolsüz cihaz alanlara, kullananlara para cezası kesilemeyecektir.
c- Kanunun eski halinde imalatçı veya ithalatçıdan bandrolsüz olarak aldığı cihazları nihai tüketiciye veya aracılara satan bayi ve perakendecilere ceza kesilmekte iken yeni düzenleme ile bundan vazgeçilmiştir. Yeni düzenleme ile sadece imalatçı veya ithalatçının kendisine ceza kesilmekte bayi veya aracı diğer firmalara ceza kesilmemektedir.
d- Kanunun eski halinde süresinde ödenmeyen para cezalarının cebri takibi için özel bir düzenleme yapılmadığı için bandrol para cezalarının cebri takipleri 2004 sayılı İcra ve İflas kanuna göre yapılmakta iken yeni halinde özel düzenleme yapılmış ve 6183 sayıl Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanuna göre cebri takip yapılmaya başlanılmıştır.
e- Yapılan yeni düzenleme öncesi bandrol ana para alacağına ilişkin ödenmeyen tutarlar yapılan özel düzenleme gereği 6183 sayılı kanuna göre yapılmakta ferisi konumundaki cezalar ise 2004 sayılı kanuna göre yapılmakta ve birbirinden çok farklı cebri takip usulleri uygulanmaktaydı. Yapılan düzenleme ile bu çelişki ortadan kaldırılmıştır.
f-Eski halinde cezalar ile ilgili dava açma süresi açısından özel bir düzenleme olmadığı için 2577 sayılı kanundaki genel hükümlere göre 60 gün içerisinde dava açılmaktaydı. Yeni düzeleme ile bu süre bir ay olarak belirlenmiştir.
g- Yeni düzenleme ile dava açma yeri idare mahkemeleri olarak belirlenmiştir.
4- DEĞERLEDİRME VE SONUÇ:
TRT Kurumu tarafından zaman zaman yeni oluşturduğu Mali Denetçilik birimi veya diğer çalışanları kanalıyla bandrole tabi cihaz satan yerler nezdinde piyasa denetimleri yapmaktadır.
Bu denetimlerde bandrolsüz cihaz satan firmalar nezdinde tutanaklar düzenlenmekte ve bu cihazları aldıkları imalatçı ve/veya ithalatçıya ulaşılmaya çalışılmaktadır.
Keza bu tutanaklardan hareketle TRT tarafından para cezası kesilmektedir.
Öteden beri bu cihazların ilk imalatçısı ve/veya ithalatçısının yanında bu cihazları bandrolsüz satan mağazalara hatta bu cihazları bandrolsüz alan nihai tüketicilere de ceza kesilmesi 3093 sayılı kanunun amir hükmü idi.
TRT tarafından kesilen bu cezalar satıcılar için alınması gereken bandrol ücretine bağlı olmayıp cihazın KDV dahil satış bedeli kadar kullanıcılar için ise yarısı kadar kesilen bu cezalar ALINACAK BANDROL ÜCRETİN ON KATINA KADAR ULAŞMAKTA OLDUĞU İÇİN vergilendirme ilkelerine de aykırılık teşkil etmekteydi.
Nitekim TRT tarafından yapılan piyasa denetimler veya TRT ile kolluk kuvvetlerinin işbirliği ile yapılan büyük operasyonlar sonucu kesilen ve trilyonlara ulaşan bu cezalar yazılı ve görsel basında büyük yer tutmuştu.
Özellikle son kişiye yani nihai tüketiciye kesilecek olan cezanın yasal olsa bile hukukiliği, eşitliliği ve hakkaniyeti konusunda ciddi tartışmalar yaşanmasına sebep olunmuştu.
Keza bu cezaların vergi kanunlarındaki genel kabul görmüş düzenlemeye göre kaçırılan vergi aslının bir veya 3 katı gibi bir düzenlemeye tabi olmayışı sonucu kesilen çok büyük miktarlı cezaların gerek tahsil imkânsızlığı ve gerekse hukukiliği, eşitliliği ve hakkaniyeti konusunda ciddi tartışmalar yaşanmıştı.
Hatta bu cezalar için yüzlerce davalar açılmıştı.
Son olarak kesilen bu cezaların cebri takip usulleri ile 5326 sayılı kabahatler kanunu karşısındaki durumu ve TRT’nin mahalli tahsil dairesi olarak bu cezaları tahsil edip edemeceği konusunda da bazı yargı kararları mevcuttu.
İşte bu nedenlerden dolayı 3093 sayılı TRT gelirleri kanunun bandolsüz cihaz satanlara uygulanacak cezalarla ilgili 6. Maddesinde çeşitli değişiklikler yapılarak uygulamaya kolaylıklar getirilmiştir.
Bize göre cezaların düşürülmesi ve ödenecek bandrol ücretine bağlanması yerinde olmuştur.
Keza cebir takip usullerinin bandrole alacağının aslının tabi olduğu 6183 sayılı kanuna bağlı hale gelmesi de yerindedir.
Keza dava açma süre ve dava açma yeri konusunda açık düzenleme yapılması da belirsizlikleri gidermiştir.
Öte yandan bandrolsüz cihaz kullanıcıları veya aracı firmalara ceza kesilmemesi yönündeki değişiklik vatandaşlar açısından doğrudur.
Bununla birlikte; TRT bandrolünün tek aşamalı ve ilk satışta aranması gereken bir vergi olmasından dolayı, TRT’ye daha az vergi ödemek isteyen bandrole tabi cihaz ithalatçıları veya imalatçıları tarafından kurulan kardeş pazarlama firmaları açısından bakıldığında ise cezaların caydırıcılığı ilkesine aykırılık teşkil ettiği gibi bu kardeş firmaların kurulmasını da belki de teşvik edecek bir düzenleme olarak karşımıza çıkmaktadır.
