Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
SİYASİ PARTİLERİN BORÇ ALIP- VERMESİ VE TİCARET YASAĞI
Abdullah ÇAVUŞ/E.Vergi Müfettişi
Siyasi partiler kanunun 67.ci maddesinde; “Siyasi partiler, hiçbir şekilde hiçbir yerden ve hiçbir kimseden dolaylı veya dolaysız olarak kredi veya borç alamazlar. Ancak, ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla 66 ncı maddenin 1 ve 3 üncü fıkralarında gösterilenler dışında kalan gerçek ve tüzelkişilerden kredili veya ipotek karşılığı mal satın alabilirler.”
Açık hükmü bulunmaktadır.
Madde metninden incelenmesinden görüleceği üzere 3 önemli konuda düzenleme yapılmıştır.
1-Siyasi partiler Kredi veya borç alamaz
2- Ticaret yapamaz
3-İhtiyaçlarını karşılayabilmek amacıyla şartlı olarak kredili veya ipotek karşılığı mal satın alabilirler
Uygulamada sakıncaları görülen ve kamuoyunu rahatsız eden, partilerin birer ticarî kuruluş gibi, borç ve kredi almalarına yani kanun tasarısında imkân tanınmamış, bu maksatla kanunun 61.ci maddesinde sayılan gelir kaynakları arasına «borç ve kredi» alınmamış, ayrıca 67. uncu maddede kredi ve borç almanın yasak olduğu açıkça belirtilmiştir.
Kredi ya da borç alma yasağı partileri yüksek gelir düzeyine sahip şahıs ya da kurumların etkisinden korumak amacıyla getirilmiştir.
Borç alan emir alır sözünden hareketle demokrasinin sağlıklı işlemesi amacıyla partilere borç verenlerle yaşanacak olası olumsuzluk taşıyan ilişkilerin partiye demokrasiye seçimlere ve aday belirlemeye olan olumsuz etkilerinden partiler korunmak istenilmiştir.
2820 sayılı kanunda benzer bir düzenleme BAĞIŞLAR İÇİN GETİRİLEN ÜST SINIR olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bağış miktarlarına yönelik sınırlamalar, genellikle partilere tek bir kaynaktan yapılacak bağışların veya partilerin kabul edebileceği toplam bağış miktarlarının sınırlandırılması şeklinde yapılmaktadır.
Öte yandan 2820 sayılı kanunun 72. Maddesi hükmü gereği; Siyasi partiler, üyelerine ve diğer gerçek ve tüzelkişilere hiçbir şekilde borç veremezler.
Ticaret yapma yasağı ise, siyasi partilerin amacının gelir elde etmek olmayışı ile açıklanabilir.
MÜEYYİDESİ
Kanuna aykırı bağış, kredi veya borç alınması, borç verilmesi:
Madde 116 – (Değişik: 12/8/1999 – 4445/20 md.)
Bu Kanun hükümlerine aykırı olarak bağışta bulunan kimse ve bağışı kabul eden parti sorumlusu, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Bu Kanun hükümlerine aykırı olarak kredi veya borç veren veya alanlar ile bu krediyi veya borcu alan veya veren parti sorumlusu hakkında da yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.
Yabancı devletlerden, uluslararası kuruluşlardan, Türk uyrukluğunda olmayan gerçek ve tüzel kişilerden yardım veya bağış kabul eden parti sorumlusu veya aday veya aday adayı bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Kredi ve borç alma işleminin özünü ekonomik değeri olan unsurlar oluşturmaktadır. Bir başka ifadeyle siyasi partiler sadece para şeklinde kredi veya borç değil, aynı zamanda para yerine geçebilecek likit değerler, belli bir ekonomik değeri içeren bono, tahvil gibi kıymetli evraklar ve taşınmaz değerleri de borç veya kredi niteliğin de alamazlar.
Burada önemli olan kredi kavramının niteliğidir. Bilindiği gibi kredi kavramı, borç para ve veresiye anlamlarını içermektedir.
Yasa, borç para anlamına gelen kredi işlemini yasaklamıştır.
Veresiye anlamında kredi işlemi ise partilere serbest bırakılmıştır.
Örneğin; partiler bir mal veya hizmet satın aldığında, bunun bedelini daha sonra ödeyebilirler. Böylece partiler kredi ile mal ve hizmet alımı yapmış olmaktadırlar.
Partilerin ipotek karşılığı mal almaları da olanaklıdır. Örneğin partinin bir teşkilat kademesinde, bina alımına gidilmesi durumunda, alınan taşınmaz üzerine ipotek koyulabilir ve ödeme daha sonra yapılabilir.
Siyasi partilerin kredi ya da borç alma yasağının nedeni, partilerin şahıs, kurum vb.den borç almak suretiyle bağımsızlığını kaybetmesini diğer bir ifade ile o şahıs ya da kurumun himayesi altına girebilme riskini önlemektir.
Siyasi partiler, egemen güçlere karşı mücadelesini devam ettirebilmek için mali olarak bağımsız olmalıdır.
Ticaret yasağı konulmasının nedeninin ise, siyasi partilerin amaçlarının gelir elde etmek olmamasından kaynaklandığını söyleyebiliriz.
KAYNAK
1-Türkiye’de Siyasi Partilerdeki Mevcut Muhasebe Sistemi Ve Denetimi Yüksek Lisans Tezi Hazırlayan: Bünyamin Gelmiş
2-Siyasi Partilerin Finansmanı Ve Mali Denetimi Esra Bahar
