Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
SİYASİ PARTİLERİN AİDAT GELİRLERİ
ABDULLAH ÇAVUŞ/E.Vergi Müfettişi
Siyasi partilerin gelir kaynakları 1983 tarihli 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 61. maddesinde sayılmıştır. Buna göre AİDAT GELİRLERİ aşağıdaki gibidir.
- Parti üyelerinden alınacak giriş aidatı ile üyelik aidatı,
- Partili milletvekillerinden alınacak milletvekilliği aidatı,
- Milletvekili, belediye başkanlığı, belediye meclis üyeliği ve il genel meclis üyeliği aday adaylarından alınacak özel aidat,
I- PARTİ ÜYELERİNDEN ALINACAK GİRİŞ AİDATI İLE ÜYELİK AİDATI
Parti üyelerinden alınacak giriş aidatının miktarı ile üyelik aidatının alt ve üst sınırları parti tüzüğünde gösterilmektedir.
2820 sayılı kanunun 62. maddesinde bu konuda hükümler bulunmaktadır. Her üye, aylık ya da yıllık olarak üyelik aidatı ödemeyi partiye girişinde kabul etmek zorundadırlar.
Parti üyesi, vermeyi kabul ettiği aidatın miktarını, parti tüzüğüne uygun olmak şartıyla, kayıtlı bulunduğu teşkilat kademesi başkanlığına yazı ile bildirerek artırabilir.
Partiye borçlu olduğu yıla ait aidatın tamamını veya bir kısmını ödemeyen parti üyesi hakkında, partiden geçici veya kesin olarak çıkarmaya dair disiplin cezaları uygulanmaz.
Aidatını ödemesi için yapılan yazılı tebligata rağmen belirtilen süre içerisinde ödemede bulunmayan üye hakkında yapılacak işlem ve uygulanacak yasaklamalar parti tüzüğünde gösterilir.
II-PARTİ MİLLETVEKİLLERİNDEN ALINACAK MİLLETVEKİLLİĞİ AİDATI:
SPY 63. madde uyarınca bir siyasi partiye mensup milletvekillerinin, ne kadar aidat ödeyeceği ve bu suretle toplanan paraların grup faaliyetlerine ve parti merkezine hangi miktarlarda ayrılacağı, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) parti grubu kararıyla belli edilir.
Ancak bu miktarın tutarı milletvekilliği ödeneğinin NET bir aylık tutarını geçemez.
Grubu olmayan milletvekillerinin ödeyeceği aidat, yukarıda belirtilen miktarın yarısını geçmemek kaydıyla merkez karar ve yönetim kurulunca tespit edilir.
III- MİLLETVEKİLİ, BELEDİYE BAŞKANLIĞI, BELEDİYE MECLİS ÜYELİĞİ VE İL GENEL MECLİS ÜYELİĞİ ADAY ADAYLARINDAN ALINAN ÖZEL AİDAT :
Milletvekilliği aday adaylarından alınacak özel aidat, milletvekilliği ödeneğinin net bir aylık tutarını aşmamak kaydıyla parti iç yönetmeliklerinde gösterileceği SPY 64. maddesinde belirtilmektedir.
IV-PARTİ TÜZÜKLERİNDE AİDAAT GELİRLERİNE İLİŞKİN HÜKÜMLER
1- AK PARTİ TÜZÜĞÜ
a- Giriş ve Üyelik Aidatı (SPK, m.62)
Parti üyelerinden alınacak giriş aidatının miktarı ile üyelik aidatının alt ve üst sınırları aşağıdaki şekildedir:
Giriş aidatı: En az 1 TL. en fazla 5. 000 TL .
Üyelik aidatı: En az 1 TL. en fazla 1. 000 TL.
Giriş ve üyelik aidatının taban ve tavan miktarlarıyla ilgili olarak kanuni sınırlar içinde olmak kaydıyla, her yıl tüketici fiyat artış oranı kadar artırılarak uygulama yapmaya MKYK yetkilidir.
Üye adayı giriş beyannamesini imzalarken, yukarıdaki limitler arasında ne kadar aidat ödemeyi taahhüt ettiğini belirtir.
Üye hakkında, aidat borcu nedeniyle geçici ve kesin ihraç disiplin cezaları verilemez. Aidat borcu olması, aksi Merkez Karar ve Yönetim Kurulu’nca kararlaştırılmış olmadıkça, Parti içi kademe seçimleri ile aday yoklamalarına katılmaya engel değildir. Bu konuda yapılacak kayıtlamanın geçerli olması için borçlu üyeye 10 günlük süre içeren yazılı uyarı yapılmış olması gerekir.
b-Milletvekilliği Aidatı (SPK, m.63)
Partili milletvekillerinin ödeyeceği aidattır. Bu aidatın miktarı ile ne kadarının grup giderlerine, ne kadarının Parti genel merkezine ayrılacağına TBMM Parti Grubu’nca karar verilir. Ancak bu aidatın yıllık miktarı, milletvekili ödeneğinin net bir aylık tutarını aşamaz.
Parti grubunun olmaması halinde aidat miktarı, Merkez Karar ve Yönetim Kurulu’nca kararlaştırılır.
Ancak bunun yıllık miktarı, milletvekillerine ödenen aylık net ödenek tutarının yarısını aşamaz.
c- Aday Adaylarından Alınacak Özel Aidat (SPK, m.64)
Milletvekili, belediye başkanlığı, belediye meclisi üyeliği ve il genel meclisi üyeliği aday adaylarından alınacak özel aidattır.
Bu aidatın miktarı, yasadaki sınırlar içinde Merkez Karar ve Yönetim Kurulu’nca karara bağlanır
2- MHP TÜZÜĞÜ
a- Aidat
MHP Parti Tüzüğünün aidatlara konu 102. Maddesi aşağıdaki gibidir.
MALİ HÜKÜMLER
MADDE 102- Partinin gelirleri, amacına aykırı olamaz. Bu gelirler;
- Parti üyelerinden alınan ve elli lirayı geçmeyen giriş aidatı,
- Yıllık en az altmış ve en çok yüz yirmi lira arasında değişen üyelik aidatı,
- Partili milletvekillerinden alınacak milletvekili aidatı,
- Milletvekilliği, belediye başkanlığı, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeliği aday adaylarından alınacak ve tutarı Merkez Yönetim Kurulunca tespit edilecek özel aidat,
b-Milletvekili Aidatı
MİLLETVEKİLLİĞİ AİDATI MADDE 103-
Partiye mensup Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin ödeyeceği milletvekili aidatının tutarı ve Grup ile Genel Merkez arasında ne şekilde dağıtılacağı Parti Meclis Grubunda karara bağlanır. Ancak, bu aidatın yıllık tutarı milletvekili maaşının net bir aylığını geçemez. Türkiye Büyük Millet Meclisinde grup kurulamaması hâlinde ödenecek aidat miktarını Merkez Yönetim Kurulu tespit eder.
3-CHP TÜZÜĞÜ
CHP Tüzüğünde aidatlar konusunda 2820 sayılı kanundaki hükümlerin dışında özel bir düzenleme yapılmadığı görülmektedir.
GELİR KAYNAKLARI Madde-74
(1) Partinin gelir kaynakları şunlardır:
a) Üyelik aidatı,
b) Partinin TBMM ve yerel yönetimler üyelerinden alınan grup ödentisi,
c) Adaylık için başvuranlardan alınan adaylık ödentisi,
4- İYİ PARTİ TÜZÜĞÜ
İYİ PARTİ Tüzüğünün 79. Maddesinde parti gelirleri düzenlenmiş olup bu madde hükümleri olduğu gibi siyasi partiler kanunundan alınmıştır.
Bununla birlikte 80. maddesinde GİRİŞ VE ÜYELİK AİDATI başlığında özel düzenleme yapılmıştır. Madde metni aynen aşağıdaki gibidir.
Giriş ve üyelik aidatı MADDE- 80
Partiye kayıt sırasında partilinin kendisinin belirleyeceği şekilde en az 10.- (on) TL en çok 25.000.- (yirmi beş bin) TL giriş aidatı alınır.
Parti üyelerinden yıllık en az 60.- (altmış) TL en çok 600.- (altı yüz) TL üyelik aidatı alınır.
Genel İdare Kurulu her yılın başında yıllık üyelik aidatını kanuni sınırlar içerisinde kalmak kaydıyla değiştirebilir.
Her üye, aylık veya yıllık olarak üyelik aidatı ödemeyi Partiye girişinde kabul etmek ve ödemek zorundadır.
Parti üyesi, vermeyi kabul ettiği aylık aidatın miktarını, İYİ Parti Tüzüğü’ne uygun olmak şartıyla kayıtlı bulunduğu teşkilat kademesi başkanlığına yazı ile bildirerek arttırabilir.
Partiye mensup milletvekillerinin, ödeyeceği aidat miktarı ve bu suretle toplanan paraların grup faaliyetlerine ve parti merkezine ayrılacak kısmı, TBMM Grubu kararıyla belirlenir. Ancak, bu miktarın yıllık tutarı milletvekili ödeneğinin net bir aylık tutarını geçemez.
Grubu olmayan milletvekillerinin ödeyeceği aidat, yukarıdaki fıkrada belirtilen miktarın yarısını geçmemek kaydıyla Genel İdare Kurulunca tespit edilir.
Milletvekili aday adaylarından alınacak başvuru parası, milletvekili ödeneğinin net bir aylık tutarını aşmamak kaydıyla Genel İdare Kurulu tarafından belirlenir.
5- GELECEK PARTİSİ
Partinin Gelirleri (SPK Mad.61) Madde 125-
1-Üye Aidatı ve Giriş Aidatı:
Partiye kayıt sırasında partilinin kendisinin belirleyeceği şekilde en az 10 TL (Bir Türk Lirası) TL, en çok 50.000.- (Elli Bin Türk Lirası) TL giriş aidatı alınır.
Parti üyelerinden ayrıca yıllık en az 12.- (On iki Türk Lirası) TL en çok 1.200.- (Bin iki Yüz Türk Lirası) TL üyelik aidatı alınır.
Giriş ve üyelik aidatının taban ve tavan miktarlarıyla ilgili olarak belirleme yapmaya tüzükteki sınırlar içinde olmak kaydıyla, PARTİ YÖNETİM KURULU yetkilidir.
Üye adayları üyelik başvuru belgesi imzalarken, yukarıdaki limitler arasında ne kadar aidat ödemeyi taahhüt ettiğini belirtir.
Üye hakkında, aidat borcu nedeniyle geçici ve kesin ihraç disiplin cezaları verilemez.
Aidat borcu olması, aksi Parti Yönetim Kurulu’nca kararlaştırılmış olmadıkça, Parti içi kademe seçimleri ile aday yoklamalarına katılmaya engel değildir.
Bu konuda alınacak aksi bir kararın ve yapılacak kayıtlamanın geçerli olması için borçlu üyeye borcunu ödemesi için en az 10 günlük süre içeren yazılı uyarı yapılmış olması gerekir.
2- Partili Milletvekillerinden Alınacak Milletvekili Aidatı:
Partili milletvekillerinin ödeyeceği aidattır. Bu aidatın miktarı ile ne kadarının grup giderlerine ne kadarının Parti genel merkezine ayrılacağına PARTİ YÖNETİM KURULU tarafından karar verilir. Ancak bu aidatın yıllık miktarı, milletvekili ödeneğinin net bir aylık tutarının yarısını aşamaz.
3- Milletvekilliği, belediye başkanlığı, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeliği aday adaylarından alınacak ve tutarı PARTİ YÖNETİM KURULU tarafından tespit edilecek özel aidat.
Bu aidatın miktarı, yasadaki sınırlar içinde Parti Yönetim Kurulu’nca karara bağlanır.
6- DEVA PARTİSİ
Deva partisi tüzüğünde aiadat gelirleri konusunda özel bir düzenleme yapılmamış olup 2820 sayılı kanuna atıf yapılmıştır.
İlgili madde aşağıdaki gibidir.
Partinin gelirleri
Madde 72- (1) Partinin gelirleri ve gelir kaynakları Siyasi Partiler Kanununun 61 ila 68 inci maddeleri ile 110 uncu maddesinde belirtilenlerden oluşur. Bu gelirler Siyasi Partiler Kanununun 69 uncu maddesinde belirtilen usullerle elde edilir.
V-PARTİLERİN GERÇEKLEŞEN AİDAT GELİRLERİ
Başsavcılığın internet sitesindeki siyasi parti üye sayılarına göre, AK Parti, Türkiye’de üye sayısı bakımından ilk sırada yer alıyor. 11 milyon 241 bin 230 üyesi bulunan AK Parti’yi, 1 milyon 369 bin 430 üyeyle CHP, 617 bin 513 üyeyle de İYİ Parti izliyor.
TBMM’de grubu bulunan partilerden MHP’nin 464 bin 92, HDP’nin ise 45 bin 302 kayıtlı üyesi bulunuyor.
Üye sayısıyla öne çıkan diğer partilerden Demokrat Parti’nin 364 bin 444, Yeniden Refah Partisi’nin 269 bin 391, Saadet Partisi’nin 265 bin 738, Demokrasi ve Atılım Partisi’nin (DEVA) 177 bin 454, Büyük Birlik Partisi’nin ise 119 bin 237 üyesi bulunuyor. (NTV web sitesi)
1- AK PARTİ
YARGITAY verilerine göre AK Parti 11 milyon 241 bin 230 ile en fazla üyeye sahip siyasi parti konumunda bulunuyor.
Ülkemizin sayısal olarak en çok üyeye sahip partisi olan ve 21 yıldır iktidarda olan AK PARTİNİN web sitesinde yayında olan 2016 -2019 yılları gelir gider hesabındaki verilere göre partinin ÜYELERİNDEN AİDAT GELİRİ YOKTUR.
a- 2019 Yılı gelirleri toplamı 383.497.404,17 TL olup bu tutarın 335.533.239,93 Lirası Devlet yardımlarından oluşmaktadır.
Gelir gider cetveline göre; Partinin 2019 yılında üyelerinden aidat geliri bulunmamaktadır.
b- 2018 Yılı gelirleri toplamı 479.792.883,79 TL olup bu tutarın 417.050.988,00 Lirası Devlet yardımlarından oluşmaktadır.
Gelir gider cetveline göre; Partinin 2018 yılında üyelerinden aidat geliri bulunmamaktadır.
c- 2017 Yılı gelirleri toplamı 186.338.126,82 TL olup bu tutarın 119.170.658,00 Lirası Devlet yardımlarından oluşmaktadır.
Gelir gider cetveline göre; Partinin 2017 yılında üyelerinden aidat geliri bulunmamaktadır.
d- 2016 Yılı gelirleri toplamı 124.998.685,94 TL olup bu tutarın 104.678.215,00 Lirası Devlet yardımlarından oluşmaktadır.
Gelir gider cetveline göre; Partinin 2016 yılında üyelerinden aidat geliri bulunmamaktadır.
2- CHP
CHP Web sitesinde Gelir Gider cetveli yayınlanmamıştır.
Bununla birlikte Anayasa Mahkemesi tarafından yapılan Parti Mali Denetimleri mahkemenin web sayfasında yayınlanmakta olup bu verilere göre denetim yapılan yıllarda CHP nin gelirlerinin aşağıdaki gibi olduğu görülmektedir.
a-2017 yılı Gelirleri
Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 70.167.527,33 TL olup bu tutarın 546.372,38 TL’si üye giriş aidatı, 4.081.839,71 TL’si bağışlar, 1.438.977,76 TL’si mal varlığı gelirleri, 2.792.315,69 TL’si banka mevduat gelirleri, 60.948.278 TL’si Hazine yardımları ve 359.743,79 TL’si çeşitli gelirlerden oluşmaktadır.
CHP’nin 2017 gelirleri arasında 546.372,38 TL üye giriş aidatı bulunmaktadır.
b- 2015 Yılı Gelirleri
Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 191.862.351,84 TL olup bunun 1.016.633,36 TL’si üye giriş aidatından, 27.751.292,18 TL’si bağışlardan, 5.000 TL’si mal varlığı gelirlerinden, 4.171.000,43 TL’si banka mevduat gelirlerinden, 155.345.804 TL’si hazine yardımlarından ve 3.572.621,87 TL’si diğer gelirlerden oluşmaktadır.
CHP’nin 2015 gelirleri arasında 1.016.633,36 TL üye giriş aidatı bulunmaktadır.
c- Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 125.247.709 TL olup bunun 864.718,09 TL’si dönem başı alacaklardan, 26.637.629,91 TL’si dönem sonu borçlardan, 358.652,06 TL’si üye yıllık aidatından, 335.742,13 TL’si bağışlardan, 5.986,50 TL’si mal varlığı gelirlerinden, 2.133.420,44 TL’si banka mevduat gelirlerinden, 92.343.259 TL’si hazine yardımlarından, 1.954.552 TL’si yerel yönetim gelirlerinden, 13.255 TL’si eğitim gelirlerinden ve 600.493,87 TL’si diğer gelirlerden oluşmaktadır.
CHP’nin 2014 gelirleri arasında 358.652,06 TL üye giriş aidatı bulunmaktadır
d- Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 67.597.661,31 TL olup bunun 23.955.978,67 TL’si üyelerden alınan aidatlardan, 17.590,00 TL’si bağışlardan, 250,00 TL’si yayın gelirlerinden, 411.732,00 TL’si malvarlığı gelirlerinden, 700.071,09 TL’si banka mevduat gelirlerinden, 42.465.832,31 TL’si hazine yardımından, 46.207,24 TL’si çeşitli gelirlerden oluşmaktadır.
CHP’nin 2013 gelirleri arasında 23.955.978,67 TL üye giriş aidatı bulunmaktadır.
3- MHP
MHP Web sitesinde Gelir Gider cetveli yayınlanmamıştır.
Bununla birlikte Anayasa Mahkemesi tarafından yapılan Parti Mali Denetimleri mahkemenin web sayfasında yayınlanmakta olup bu verilere göre denetim yapılan yıllarda MHP nin gelirlerinin aşağıdaki gibi olduğu görülmektedir.
a-2018 yılı Gelirleri
Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 114.330.289,18 TL olup bu tutarın 9.361.903,08 TL’si faiz ve nemalandırma gelirleri, 100.276.686 TL’si devlet yardımları, 388.000 TL’si demirbaş satış gelirleri, 25.300 TL’si milletvekili aidatı, 4.192.520 TL’si milletvekili aday aidatı ve 85.880,10 TL’si diğer gelirlerden oluşmaktadır.
2018 yılında üye aidat geliri olmadığı görülmektedir.
b- 2017 Yılı Gelirleri
Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 31.918.351,7 TL olup bu tutarın 1.948.106,62 TL’si faiz ve nemalandırma gelirlerinden, 28.653.663 TL’si devlet yardımlarından, 995.000 TL’si demirbaş satış gelirlerinden ve 321.582,08 TL’si diğer gelirlerden oluşmaktadır.
2017 yılında üye aidat geliri olmadığı görülmektedir.
c-2016 Yılı Gelirleri
Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 27.667.845,27 TL olup bu tutarın 1.888.228,86 TL’si faiz ve nemalandırma gelirlerinden, 25.169.067 TL’si devlet yardımlarından, 512.500 TL’si demirbaş satış gelirlerinden, 21.600 TL’si milletvekili aidatlarından ve 76.449,41 TL’si diğer gelirlerden oluşmaktadır.
2016 yılında üye aidat geliri olmadığı görülmektedir.
d-2015 Yılı Gelirleri
Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 84.733.091,51 TL olup bunun 3.507.716,71 TL’si faiz ve nemalandırma gelirlerinden, 77.777.715 TL’si devlet yardımlarından, 167.000 TL’si demirbaş satış gelirlerinden, 41.640 TL’si milletvekili giriş aidatından, 3.232.154,80 TL’si milletvekili aday aidatından ve 6.865 TL’si diğer gelirlerden oluşmaktadır.
2015 yılında üye aidat geliri olmadığı görülmektedir.
4-İYİ PARTİ
İyi partiye ilişkin Anayasa mahkemesi web sitesinde sadece 2017 yılına ilişkin denetim kararı bulunmaktadır.
Buna göre;
a-2017 Yılı Gelirleri
Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 2.248.603,65 TL olup bu tutarın 2.098.967,83 TL’si yardımlardan, 128.956,07 TL’si gelecek yıla devreden satıcılara borçlardan, 17.850,25 TL’si gelecek yıla devreden prim ve vergi borçlarından ve 2.829,50 TL’si diğer gelirlerden oluşmaktadır.
2017 yılında üye aidat geliri olmadığı görülmektedir.
