Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
BELEDİYELERDE ÖZEL KALEM MÜDÜRLÜĞÜ KADROLARINA ATANMA ŞARTLARI VE USULLERİ
Abdullah ÇAVUŞ/Bağımsız Denetçiler Derneği Başkanı (02.05.2019)
Özel Kalem Müdürlüğü kadroları 657 sayılı Devlet memurları Kanunun 59. Maddesine göre göre sınavsız memuriyete geçiş için belirlenmiş istisnai kadrolar arasındadır.
Özel kalem müdürü kadrolarına yapılan atamalarda, 657 sayılı Kanunun atanma, sınavlar, kademe ilerlemesi ve dereceye yükselmesine ilişkin hükümleriyle bağlı olmaksızın tahsis edilmiş derece aylığı ile memur olarak AÇIKTAN ATAMA yapılabilmektedir.
ÖZEL KALEM MÜDÜRLÜĞÜ kadrolarına atanmada KPSS sınav şartı da bulunmamaktadır.
Özel kalem müdürlüğünün istisnai kadrolar arasında yer almasından dolayı, belediye başkanları istedikleri kişiyi atayabilmektedir.
I- SINAVSIZ ÖZEL KALEM MÜDÜRÜ ATAMALARINDA YOZLAŞMA-PATRONAJ UYGULAMALARI:
Bu kadrolara yapılan atamaların tartışılmasının bazı haklı sebepleri bulunmaktadır.
1- Sınavsız ve KPSS şartı aranmadan açıktan atama yapılabilme kolaylığından dolayı belediye başkanı öncelikle yakın akrabaları için bu kadroları memuriyete geçiş aracı olarak kullanmaktadır.
2-Akrabalardan sonra PARTİZANLIK yapılarak partili yöneticilerin çocukları veya yakınları bu kadrolara atanmaktadır.
3-Bu kadrolara genellikle Ankara Bürokrasisinden veya Parti Genel Merkezlerindeki etkili kişilerin çocukları atanmakta ve bu kişiler atandıkları şehre veya ilçeye gitmeden maaş almaktadırlar.
4-KPSS ve Sınav şartı olmadan AÇIKTAN ATAMA suretiyle Özel kalem Müdürü olarak atanmak suretiyle 657 sayılı kanuna göre DEVLET MEMURU olan kişiler, Özel Kalem Müdürlüğü kadrolarında genellikle 1 veya 2 maaş alındıktan bu kadroları naklen başka kadrolara atanmak suretiyle kendisinden sonraki gelen kişiler için boşaltmaktadırlar.
5-Bu suret ile 5 yıllık bir yönetim döneminde en az 10-15 kişi sınavsız olarak memuriyete geçebilmektedir.
6-Keza bu kadrolara yapılan bazı atamalarda ise atanan kişiler düze memuriyet yerine sınav veya özel atanma şartları olan kadrolara da atanabilmektedirler. Örneğin Mimar veya Mühendis kadrolarına atanmak için memuriyet sınav ve yükselme yönetmeliklerinde özel hükümler olmasına rağmen bu şartları taşımayan kişiler Özel Kalem Müdürü olarak atandıktan bir süre sonra MİMAR veya MÜHENDİS kadrolarına naklen atanmak suretiyle kanuna karşı hile yapılmaktadır.
Özellikle üniversite mezunu işsizliğin çok artmış olduğu dönemlerde halk tabiri ile;
– ADAMI OLAN,
-DAYISI OLAN,
-TORPİLİ OLAN
Kişiler KPSS başta olmak üzere hiçbir sınav şartı olmaksızın ÖZEL KALEM MÜDÜRÜĞÜ kadrolarına açıktan atanarak memur olabilmekte ve binlerce işsiz üniversite mezunu ve aileleri nezdinde bu durum haksızlık olarak algılanmaktadır.
Hele hele bulunduğu il veya ilçeden olmayan ve bu kadro için bile buralara uğramayanların varlığının basın yoluyla yansımaları halkımızın hayal kırıklığını daha da artırmaktadır.
İçişleri Bakanlığı bu tür suiistimalleri en aza indirmek için 2009 yılında çıkarmış olduğu ve halen yürüklükte olan 2009/50 sayılı GENELGE ile özel düzenlemeler yapmıştır.
Bununla birlikte bu özel düzenlemelerin üniversite mezunu olup “memuriyet ve görevde yükselme yönetmeliklerindeki” ŞARTLARI TAŞIMADIĞI İÇİN kariyer meslek OLARAK GÖZÜKEN MHENDİSLİK, Mimarlık, Avukatlık vb. mesleklere atanmak için ÖZEL KALEM Müdürlüğü Kadroları kullanılmaya devam etmiş olmakla birlikte SAYIŞTAY BAŞKANLIĞINCA alınan ve bu yazımızda konu edilecek olan bir karar ile bu tür atamalar birincil ve ikincil mevzuata lafzı ve ruhu bakımından aykırı bulunmuş olup yapılan fazla ödemeler ise KAMU ZARARI olarak kabul edilmiştir.
II- ÖZEL KALEM MÜDÜRLÜĞÜ KADROSU VARMIDIR?
Özel Kalem Müdürlüğü Kadrosu Bulunan Belediyeler; Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmeliği ile belirlenmiştir. (Resmî Gazete Tarihi: 22.02.2007 Resmî Gazete Sayısı: 26442)
Buna göre;
1-Büyükşehir belediyeleri,
2- İl belediyeleri ve
3- Nüfusu 150.000’in üzerinde sayılan belediyelerde (büyükşehir ilçe ve ilçe belediyeleri)
ÖZEL KALEM MÜDÜRÜ istihdam edilebilmektedir.
Buradaki 150.000 nüfus kriterini ise şu şekilde değerlendirmek uygun olacaktır; Kadrolar Yönetmelikteki gruplandırmalar ve kategorileştirmeler üzerinden belirlendiğinden, diğer ilk iki sıradakilerin yanında kategorik olarak 150 binin üzerindeki belediyelere bu imkan tanınmaktadır.
Özetle belirtmek gerekirse nüfusu 150.000 in altında olsa bile bir İL BELEDİYESİ’nde özel kalem müdürü kadrosu bulunmakta ama 150.000 altında kalan bir İLÇE BELEDİYESİNDE bunmamaktadır.
III- İÇİŞLERİ BAKANLIĞI GENELGESİ:
İçişleri Bakanlığı bu tür suiistimalleri en aza indirmek için 2009 yılında çıkarmış olduğu ve halen yürüklükte olan 2009/50 sayılı GENELGE ile özel düzenlemeler yapmıştır.
Buna göre;
Özel kalem müdürlükleri, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 59 uncu maddesinde sayılan istisnai memurluklardan olup, Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik hükümlerine göre, Büyükşehir belediyeleri, il belediyeleri ve nüfusu 150.000’in üzerinde sayılan belediyelerde özel kalem müdürü istihdam edilebilmektedir.
Belediyeler ve belediyelerin bağlı kuruluşlarında özel kalem müdürlüğü kadrolarına yapılacak açıktan ve naklen atamaların, Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yapılmasını sağlamak üzere, aşağıda belirtilen usul ve esaslara göre hareket edilmesi uygun bulunmuştur.
Özel kalem müdürlüğü kadrolarına atanacakların, öncelikle belediyede çalışan memurlar ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan memurlar arasından seçilmesi esastır. Memurlar arasından yapılacak atamalarda, Bakanlığımızdan izin alınmayacaktır.
Özel kalem müdürlüğü kadrolarına yapılacak açıktan atamalar, Bakanlığımız izni ile yapılacaktır. Bu kadrolara yapılacak açıktan atamalarda, kadro derecesi ve görevin özellikleri de dikkate alınarak yükseköğrenim mezunlarına öncelik verilecektir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 59 uncu maddesi kapsamında tanınan atama yetkisi, sınırsız bir yetki olmayıp, bu yetkinin memuriyete sınavsız girişin bir yöntemi gibi kullanımına hukuken imkan bulunmamaktadır. Bu sebeple, özel kalem müdürlüğü kadrolarına atanacakların seçiminde, belediye başkanlarının bir seçim dönemi boyunca çalışabilecekleri ehliyet ve liyakat sahibi kişileri seçmeleri esastır.
Personel giderleri, 5393 sayılı Belediye Kanununun 49 uncu maddesinde öngörülen oranları aşan belediyelerde, özel kalem müdürlüğü kadrolarına yapılacak açıktan ve naklen atamalarda, 5393 sayılı Kanunun Geçici 1 inci maddesinde öngörülen usule göre Bakanlığımızdan izin alınacaktır.
IV- ÖZEL KALEM MÜDÜRÜ ATAMA USULÜ:
Belediye Başkanları özel kalem müdürlüklerine; memurlar arasından atama yapılabileceği gibi, işçi olanlar veya her hangi bir görevi bulunmayan vatandaşlar arasından da atama yapılabilir.
İşçiler veya herhangi bir görevi olmayan vatandaşlar tarafından yapılacak atamalarda, atanacak kişilerin Devlet memuru olma şartlarını taşımaları gerekmektedir.
Atanma usulüne ilişkin süreç aşağıdaki gibidir.
1-Belediyede çalışan memurlar arasından yapılacak atamalarda her hangi bir yerden izin alınmasına gerek bulunmamaktadır.
2- Başka kurulardan yapılacak atamalarda belediye personel giderlerinin 5393 sayılı Kanunun 49. maddesindeki sınırı aşması halinde anılan Kanunun Geçici 1. maddesi uyarınca Çevre ve Şehircilik Bakanından izin alınması gerekmektedir.
3-Özel kalem müdürlüğü kadrolarına yapılacak açıktan atamalar için Çevre ve Şehircilik Bakanından izin alınması gerekmektedir.
İzin ile ilgili yazışmalar doğrudan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü ile yapılacaktır.
V- DANIŞTAY KARARI:
Mahalli İdareler Personelinin Görevde Yükselme Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmeliğin 20. maddesinin (ç) bendinde yer alan “istisnai memurluklarda çalışanlar veya çalışmış olanların, bu Yönetmelik kapsamındaki kadrolara atanacakları kadro için öngörülen şartları taşımaları kaydıyla atanabilecekleri “şeklindeki düzenleme hukuka uyarlı bulunmadığından, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 1.4.2010 tarih ve YD. İtiraz No: 2010/70 sayılı kararı ile yürütmesinin durdurulmasına karar verilmiştir.
Yürürlüğün durdurulmasından sonra ise 7/5/2014 tarih ve 28993 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Yönetmelik ile yürürlükten kaldırılmıştır.
Düzenleme yürürlükten kaldırılmadan önce, özel kalem müdürlüğü görevinde bulunanlar veya daha önce bu görevi yürütenler, bu görevde ne kadar süreyle çalıştıklarına bakılmaksızın Mahalli İdareler Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmelik kapsamındaki görevlere, o görevlerin atanma için gerekli tüm şartlarını (alt görevlerde bekleme süreleri dahil) taşımaları halinde görevde yükselme sınavına girmeden atanabilecek iken, söz konusu yürütmenin durdurulması kararı ve yürürlükten kaldırma işlemi ile artık bu imkan kalmamıştır.
Sonuç itibariyle, özel kalem müdürlüğü kadrosuna atanmış olmak, görevde yükselmeye tabi bir kadroya gerekli şartları taşısa bile görevde yükselme sınavına girmeden atanmaları söz konusu olamayacaktır.
VI-SAYIŞTAY KARARI VE KAMU ZARARI
SAYIŞTAY 5. Dairesince verilen 05.02.2019 tarih ve 361 sayılı karar konuya ilişkin olası suiistimallere son verecek gibi durmaktadır.
Sınavsız olarak Özel Kalem Müdürlüğüne ataması yapılan ve akabinde oradan da Mühendis Kadrosuna ataması yapılan kişinin atama işlemini doğru bulmamış ve iptalini istemiştir.
Sayıştay kararında; “Yönetmeliğe aykırı olarak sınav yapılmadan mühendisliğe yapılan atama kazanılmış hak oluşturmaz. Kazanılmış hakkın varlığından söz edebilmek için, hakkın yürürlükteki hukuk kurallarına uygun olarak tesis edilen bir işlemle elde edilmesi gerekmektedir. Hukuka aykırı olarak tesis edilen işlemlerin kazanılmış hak doğurması mümkün değildir. Yönetmeliğe aykırı yapılan atamaların iptal edilmesi gerekmektedir.” Denilmektedir.
Kararın gerekçelerinde ise;
“Mühendis kadrosuna atama mezkûr Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği gereği görevde yükselmeye tabi kadrolar arasındadır. Bulguda da belirtildiği üzere “Unvan değişikliği sınavına tabi olan kadrolara atanacaklarda aranacak genel şartlar” başlıklı 8 inci maddesinin 1 inci bendinin (b) fıkrasında da “Unvan değişikliği sınavında başarılı olmak,” gerektiği hüküm altına alınmıştır.
Özel kalem müdürlüğünden mezkûr Yönetmelike tabi kadrolara sınavsız atama hükmü de Yönetmelikten kaldırıldığından özel kalem müdürlüğünden unvan değişikliğine tabi görevlere sınavsız olarak atanma imkânı kalmamıştır.
Yapılan incelemede, mevzuat hükümlerinden anlaşıldığı üzere özel kalem müdürlüklerinden mezkûr Yönetmelik kapsamındaki diğer kadrolara yapılacak atamaların mezkur Yönetmelik hükümlerine tabi olduğu açıktır. Dolayısıyla kişilerin özel kalem müdürlüğünden unvanlı kadrolara sınavsız atanması mümkün değildir.”
SAYIŞTAY ın bu son kararı sonucu Özetle;
1-Belediye Başkanları Özel Kalem Müdürlüklerine SINAVSIZ ATAMA yapmaya devam edebileceklerdir.
2-Bununla birlikte sınavsız atama ile memuriyete aldıkları ÖZEL KALEM MÜDÜRLERİNİ Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği gereği görevde yükselmeye tabi kadrolara naklen kaydıramayacaklardır.
3-Sayıştay konuya ilişkin kararında;
a- Tamamının iptalini istemiş
b-Atama yapan BELEDİYE BAŞAKANI ile bu süre zarfında atanan kadroya ilişkin ödemeleri yapan “HARCAMA YETKİLİSİ” ile “GERÇEKLEŞTİRME GÖREVLİSİNE” hakkında ise; Özel Kalem Müdürlüğünden Mühendislik kadrolarına atamadan kaynaklı maaş farkının KAMU ZARARI olduğuna hükmetmiş ve olarak devlete tekrar geri ödemeleri hususuna hüküm vermiştir.
4-Anılan nedenlerle belediye başkanları Sınavsız Atama ile aldıkları özel kalem müdürlülerini naklen atama suretiyle kaydıracakları kadrolar konusunda BİLİNÇLİ davranmak ve bu SAYIŞTAY kararına uymak zorundadırlar.
