Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
ANADOLU AHİLERİ KADIN KOOPERATİFLERİ BİRLİĞİ KURULUŞ HİKAYESİ VE PROJELERİ (12.10.2023)
Abdullah ÇAVUŞ/E.Vergi Müfettişi
Kadınların iş gücüne katılımı, modern küresel ekonomilerde her açıdan önemli bir meseledir. Türkiye’de kadın kooperatifleri 2000’li yılların başında kurulmaya başlamış ve sosyal kalkınma anlamında çözüm geliştirmekte önemli rol oynamaktadır.
Türkiye’de kadınların kayıtlı ekonomiye katılımı geleneksel olarak düşük seviyelerdedir.
TÜİK’e göre, kadınlar arasında işgücüne katılma oranı sadece yüzde 31,5 iken, bu oran Avrupa Birliği’nde ortalama yüzde 51,3’tür.
Bununla birlikte, özellikle üniversite eğitimi almış kadınları katkısı ile, ülkenin kentsel alanlarında kadınların işgücüne katılımı yüzde 50’ye çıkmıştır.
Dünya Bankası Türkiye’de bu rakamın daha yukarı seviyelere çıkarılmasına ve hem aile yaşamında hem de ekonomide kadınların karar verme süreçlerindeki rollerinin arttırılmasına yardımcı olmak için Türkiye ile birlikte çalışmalar yapmaktadır.
Türkiye’de kadınların kooperatif kurmalarının temel sebepleri arasında; istihdam sağlamak, sosyal anlamda yetkinleşmek ve karşı karşıya oldukları zorluklar için ortak çözümler bulmak yer almaktadır.
Tüm ekonomik sistemlerde kadınların iş yaşamı ve iş gücüne katılımı bakımından dezavantajlı oldukları kabul edilmektedir. Kadının ekonomik faaliyette riski az ve sosyal yaşamda daha etkin olmasını sağlayacak en önemli yöntem kooperatifçiliktir.
Ülkemizde ise konuya en kapsamlı şekilde, Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı’nda ortaya konulan “Kadınlarımızın girişimcilik kabiliyetlerinin artırılması ve ekonomide bir aktör olarak yer almalarının sağlanması için kooperatifler çatısı altında örgütlenmeleri yönünde çalışmalarda bulunulması” hedefle yaklaşılmıştır.
Bu hedefe ulaşabilmek için; başka bir işte çalışma olanağı olmayan kadınlarımızın kooperatifler çatısı altında örgütlenmeleri teşvik edilerek, çalışma, üretme ve pazarlama imkânlarının artırılması, sosyal ve kültürel ihtiyaçlarının giderilmesi konusunda çalışmalar yapılması gibi tedbirler yer almaktadır.
Özellikle ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamak ve kendilerine iş alanı yaratmak konusunda sıkıntılar yaşayan ve dezavantajlı grup olarak değerlendirilen kadınların, ekonomik hayata katkılarının artırılması ve sosyal yaşama etkin katılımlarının sağlanması için uygun modellerden birinin kooperatifçilik olacağı değerlendirilmektedir.
İster toplumsal yarar ister istihdam yaratmak isterse üretim yapmak amacıyla kurulmuş olsunlar, kooperatifler her durumda kadınlar için bir etkileşim ve dayanışma imkân sağlamaktadır.
Kooperatif çatısı altında farklı yeteneklere sahip kadınların bir araya gelerek ortak bir kapasite oluşturabilmeleri, ülkelerin sosyal ve ekonomik yönden kalkınmalarına büyük faydalar sağlayacaktır.
Bu bağlamda, ekonomik yönden ayakta durabilen kadınlar ailesine, yaşadığı toplumsal çevreye ve ülkesine daha faydalı bir birey olarak toplumsal hayatta hak ettiği yeri alabilecektir. Dolayısıyla kooperatifler, özellikle kadınların, bulunduğu toplumda ekonomik ve sosyal hayata katılım sağlamalarında önemli bir işletme modeli olarak değerlendirilebilir.
Dünya genelinde bir milyardan fazla insan kooperatif ortağıdır, üç milyar insan geçimini kooperatif kanalıyla sağlamakta ve kooperatifler çok uluslu şirketlerden % 20 daha fazla istihdam yaratmaktadır.
Sonuç olarak kooperatif işletmeleri, sosyal sorunların çözümüne, sürdürülebilir ekonomik büyümenin desteklenmesine, daha adil gelir ve servet dağılımına katkı sağlamaktadırlar.
Tüm ekonomik sistemlerde kadınların iş yaşamı ve iş gücüne katılımı bakımından dezavantajlı oldukları kabul edilmektedir. Kadının ekonomik faaliyette riski az ve sosyal yaşamda daha etkin olmasını sağlayacak en önemli yöntem kooperatifçiliktir.
Kooperatifler ekonomik ve sosyal açıdan dezavantajlı grupların sorunlarını çözmek açısından önemli rol üstlenmektedirler.
Kadın kooperatifleri de kadınların yoksulluğunun azaltılmasında ve kadınların güçlendirilmesinde önemli rol oynamaktadırlar.
Kadınların iş gücüne katılımı, modern küresel ekonomilerde her açıdan önemli bir meseledir. Türkiye’de kadın kooperatifleri 2000’li yılların başında kurulmaya başlamış ve sosyal kalkınma anlamında çözüm geliştirmekte önemli rol oynamaktadır.
Kadın gruplarının girişimiyle oluşan kadın kooperatifçiliği zamanla hükümetin, yerel yönetimlerin, kalkınma ajanslarının, hatta özel sektörün ilgi alanına girmeye başladı. Ticaret Bakanlığı Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı’nda kadınların kooperatifler çatısı altında üretmeleri ve istihdam edilmeleri konusunda girişimlerde bulundu.
2012 yılında 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 88’inci maddesi uyarınca Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi Ana Sözleşmesi’ni yayımlandı. ‘Kadın kooperatifi’ yasal statü ve yükümlülükler bakımından diğer tür kooperatiflerden farklı olmasa da sosyal ve ekonomik amaçların birlikte hedeflendiği ve geleneksel kadınlık rolleri çerçevesinde düşünüldüğü için bir özel kategori olarak ortaya çıktı.
Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından açıklanan 2023-2025 YILLARINA İLİŞKİN ORTA VADELİ EKONOMİK PLANDA KADIN KOOPERATİFLERİNE İLİŞKİN HÜKÜMLER AYNEN AŞAĞIDAKİ GİBİDİR
“Kadınların, iş kurma ve geliştirme süreçlerinin kolaylaştırılması ve desteklenmesi, karar alma mekanizmalarında ve e-ticaret platformlarında daha fazla yer almalarının teşvik edilmesi, kadın kooperatifçiliğinin güçlendirilerek destekleyici hizmetlerin sunulması ile kadınlarda finansal okuryazarlığın geliştirilmesine yönelik çalışmalar sürdürülecektir.”
Türkiye’de kadınların kooperatif kurmalarının temel sebepleri arasında; kadın istihdamını sağlamak, sosyal anlamda yetkinleşmek ve karşı karşıya oldukları zorluklar için ortak çözümler bulmak yer almaktadır.
Bu öncelik ve kararlılıklardan hareketle kadın kooperatifleri için bir takım teşvik ve desteklere yönelik düzenlemeler yapılmıştır.
1163 Sayılı kooperatifler kanununda 2021 yılında eklenen madde ile; kadın kooperatiflerinin 93/5. Maddesinde kadın kooperatiflerinin kuruluş işlemlerinde tescil ve ilan ücretleri alınmayacağına yönelik düzenleme gelmektedir.
Madde metni aynen aşağıdaki gibidir.
“Ortaklarının çoğunluğu kadınlardan oluşan ve kadın emeğinin değerlendirilmesi amacıyla kurulan kooperatifler ile ortaklarının çoğunluğu engellilerden oluşan kooperatiflerin, bu Kanun ve 6102 sayılı Kanun gereğince tescil ve ilana tabi işlemlerinden ücret alınmaz ve ilana tabi olanlar Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ücretsiz olarak yayımlanır. Bu kooperatiflerden, 18/5/2004 tarihli ve 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 24 üncü maddesi gereğince odaya kayıt ücreti ve yıllık aidat ile aynı Kanunun 25 inci maddesinde tanımlanan munzam aidat alınmaz.”
Bunun dışında Ticaret bakanlığı Esnaf Sanatkarlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü her yıl kadın kooperatiflerine yönelik olarak makine, ekipman, eleman desteği vermektedir.
Kalkınma Ajansları, AB Fonları çeşitli STK lar tarafından da kadın kooperatifçiliği hareketine destek olmak amacıyla hibeler verilmektedir.
Bu tespitlerden hareketle ülkemizdeki kadın kooperatifçiliği hareketine destek vermek amacıyla Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifleri kurulmaya başlanılmış ve nihayetinde de ÜST BİRLİK kuruluşu tamamlanmıştır.
KOOPERATİF; “ortak ekonomik, sosyal ve kültürel ihtiyaçlar ve istekleri müşterek sahip olunan ve demokratik olarak kontrol edilen bir işletme yoluyla karşılamak üzere gönüllü olarak bir araya gelen insanların oluşturduğu özerk bir teşkilattır.”
Bu tanımda kooperatiflerin temel değerleri olarak, kendi kendine yardım, kendi kendine sorumluluk, demokrasi, eşitlik, adalet, dürüstlük ve dayanışma sıralanmaktadır.
Öte yandan; Anadolu’da Ahi Evranı Veli tarafından temellileri atılan AHİLİK KURUMU tüm Dünyaya örnek olacak insani değerleri ve uygulama örneklerini içinde barındırmaktadır.
Bugün modern dünyada ticaret ahlakı, müşteri memnuniyeti, kalite standardı olarak ifade edilen birçok kavram AHİLİK Teşkilatı çatısı altında asırlar öncesinde Anadolu topraklarında hayata geçirilmiştir.
Anadolu’da kök salarak, varlığımızı yüzyıllar boyunca devam ettirdiğimiz bu topraklarda, Müslüman-Türk toplumunun toplumsal, ekonomik, dini, ahlaki ve kültürel hayatını tanzim eden en önemli yapı taşlarının başında AHİLİK kurumu gelmektedir.
Bu değerler AHİLİK felsefesi ve değerleriyle örtüşen değerler olarak karşımıza çıkmaktadır.
Yukardaki açıklamalardan hareketle kurmuş olduğumuz kadın kooperatifleri üst birliğinin adı;
“ANADOLU AHİLERİ KADIN GİRİŞİMİ ÜRETİM VE İŞLETME KOOPERATİFLERİ BİRLİĞİ”
Olarak özenle seçilmiştir.
Kırşehir’den çıkıp tüm Anadolu’ya yayılan AHİLİK FELSEFESİNİ temel alarak kurulan Anadolu Ahileri Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifleri Birliği bünyesindeki kooperatiflerde özenle seçilmişler ve aynı gaye etrafında bir araya gelmişlerdir.
Üst Birlik AHİ KADIN GİRİŞİMİ ÜRETİM VE İŞLETME KOOPERATİFİ başkanı olan sayın GÜLCAN ŞİMŞEK ÇAVUŞ başkanlığında kurulmuş olup; Birlik üyesi kooperatifler ve başkanları aşağıdaki gibidir.
1- AHİ KADIN GİRİŞİMİ ÜRETİM VE İŞLETME KOOPERATİFİ-GÜLCAN ŞİMŞEK ÇAVUŞ
2-SİNCAN AHİ KADIN GİRİŞİMİ ÜRETİM VE İŞLETME KOOPERATİFİ-SULTAN ŞAHİN
3-ASULA KADIN GİRİŞİMİ ÜRETİM VE İŞLETME KOOPERATİFİ-ŞENAY gürel bülbül
4- ANGORA KADIN GİRİŞİMİ ÜRETİM VE İŞLETME KOOPERATİFİ-SİBEL YURTYERİ
5- KAMAN KADIN GİRİŞİMİ ÜRETİM VE İŞLETME KOOPERATİFİ- CANAN ÜNAL
6- HÜMA KADIN GİRİŞİMİ ÜRETİM VE İŞLETME KOOPERATİFİ- SEMRA ÇİFTÇİ
7- BAYBURTLU BACILAR KADIN GİRİŞİMİ ÜRETİM VE İŞLETME KOOPERATİFİ- FERYAL HAŞLAK
Kurulan ÜST BİRLİK bünyesinde oluşturulan PROJE AKADEMİSİ ile üye kooperatiflere HİBE PROJELERİ yazılmaya başlanılmıştır.
Bu kapsamda;
1-Kaman Kadın Kooperatifi için Ahi Kalkınma Ajansından alınan destek ile “Kaman Ceviz Soyma, Kırma, Paketleme ve Entegre Üretim Tesisi” kuruluş süreci başlatıldı.
2-Hüma Kadın Kooperatifi için Orta Karadeniz Kalkınma Ajansından alınan hibe ile Çörek Otu Yağı Sıkma işlemi başta olmak üzere “Tıbbi Aromatik Bitkiler İşleme Tesisi” kuruldu.
3- Kurucumuz olan Bayburtlu Bacılar Kooperatifi için DOKAP a TARHUN OTU ile ilgili proje hazırlanarak sunulmuştur
4- Birlik üyesi diğer 4 kooperatif için Ticaret Bakanlığı KOPDES projesine toplam 41 ayrı makineden oluşan ortak üretim hattı projesi sunuldu
Bu projelerin detayları başka bir yazımızın konusu olacak olup yapılan projeler diğer kadın kooperatiflerine örnek olacak mahiyette çalışmalar olarak karşımıza çıkaktadır.
Bunların yanında Birlik Başkanı tarafından kooperatifçilik konusunda daha önce oluşturulmuş olan;
1- KOOPERATİF OKULU (www.kooperatifokulu.com)
2- KOOPERATİF TV YOUTUBE KANALI
İle iş birliği içinde kooperatiflere ücretsiz olarak mevzuat konusunda bilgilendirmeler yapılmaktadır.
Keza başarılı kadın kooperatiflerinin çalışmalarına KOOPERATİF TV de yer verilmesi planlanmıştır.
Son olarak kurulan ÜST BİRLİK yakın zamanda Ticaret Bakanlına Zorunlu Hizmet İçi Kooperatifçilik Eğitim Yetkisi için başvuru yapmaya hazırlanmaktadır.
Üst birliğin web sitesi www.anadolukadinkooperatifleribirligi.com olarak alınmış olup yapım aşamasındadır.
Ülkemize, Milletimize e kadınlarımıza hayırlı uğurlu olsun.
