Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
KENT KONSEYLERİNİN GÖREVLERİ VE ANKARA KENT KONSEYİ ÇALIŞMALARI
Abdullah ÇAVUŞ/Bağımsız Denetçiler Derneği Başkanı
Ülkemizde Kent Konseyleri, 3 Temmuz 2005 tarih ve 5393 sayılı Belediye Kanunu ve 2006 tarih ve 26313 sayılı Kent Konseyi Yönetmeliği’ne dayanarak kurulmuştur.
Kent konseyinin temel hukuki dayanağı 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 76. maddesidir.
“Kent Konseyi” başlıklı 76. Maddesi aynen aşağıdaki gibidir.
“Kent konseyi; kent yaşamında; kent vizyonunun ve hemşehrilik bilincinin geliştirilmesi, kentin hak ve hukukunun korunması, sürdürülebilir kalkınma, çevreye duyarlılık, sosyal yardımlaşma ve dayanışma, saydamlık, hesap sorma ve hesap verme, katılım, yönetişim ve yerinden yönetim ilkelerini hayata geçirmeye çalışır. Belediyeler, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, sendikaların, noterlerin, varsa üniversitelerin, ilgili sivil toplum örgütlerinin, siyasi partilerin, kamu kurum ve kuruluşlarının ve mahalle muhtarlarının temsilcileri ile diğer ilgililerin katılımıyla oluşan kent konseyinin faaliyetlerinin etkili ve verimli yürütülmesi konusunda yardım ve destek sağlar. Kent konseyinde oluşturulan görüşler belediye meclisinin ilk toplantısında gündeme alınarak değerlendirilir. Kent konseyinin çalışma usul ve esasları içişleri Bakanlığınca hazırlanacak yönetmelikle belirlenir”
08.10.2006 tarihli resmi gazetede yayınlanan Kent Konseyleri Yönetmeliğinde ise Kent konseyi aşağıdaki gibi tanımlanmıştır.
Kent konseyi: “Merkezi yönetimin, yerel yönetimin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve sivil toplumun ortaklık anlayışıyla, hemşehrilik hukuku çerçevesinde buluştuğu; kentin kalkınma önceliklerinin, sorunlarının, vizyonlarının sürdürülebilir kalkınma ilkeleri temelinde belirlendiği, tartışıldığı, çözümlerin geliştirildiği ortak aklın ve uzlaşmanın esas olduğu demokratik yapılar ile yönetişim mekanizmaları”
Olarak tanımlanmıştır.
Kent konseyleri, adında da yer aldığı gibi kentte oluşturulan demokratik yapılardır. Kent konseyleri ile birlikte yönetim de bir zihniyet değişimi söz konusu olmuştur. Türkiye’de yönetişim sistemi geleneksel olarak merkeziyetçi yapıya sahiptir.
Kent konseylerinin kurulmasının temel amacı, sivil toplumun karar mekanizmalarına katılmasını ve yerel yatırımlarda söz sahibi olmasını sağlayarak, yerel yönetimleri güçlendirmektir.
Yapıları ve çalışma yöntemleri bir kentten diğerine farklılık göstermekle birlikte “kent konseylerinin” genel işlevi, kentteki tüm “paydaşları” bir araya getirerek, tüm kenti kucaklayan bir “ortak akıl” oluşturulmasının sağlanmasıdır. Kent konseyleri, merkezi yönetim, yerel yönetim ve sivil toplum kuruluşlarını bütüncül bir çerçeve içinde bir arada bulunduğu bir platformdur.
I-KENT KONSEYİ ÜYELERİ KİMLERDEN OLUŞMAKTADIR.
Kent konseyi; merkezi yönetimi, yerel yönetimi, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarını ve sivil toplumu ortaklık anlayışı ile buluşturmak üzere aşağıda belirtilen kişi, kurum ve kuruluş temsilcilerinden oluşur.
- Mahallin en büyük mülki idare amiri veya temsilcisi,
- Belediye başkanı veya temsilcisi,
- Sayısı 10’u geçmemek üzere illerde valiler, ilçelerde kaymakamlar tarafından belirlenecek kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcileri,
- Mahalle sayısı yirmiye kadar olan belediyelerde bütün mahalle muhtarları, diğer belediyelerde belediye başkanının çağrısı üzerine toplanan mahalle muhtarlarının toplam muhtar sayısının yüzde 30’unu geçmemek ve 20’den az olmamak üzere kendi aralarından seçecekleri temsilcileri,
- Beldede teşkilatını kurmuş olan siyasi partilerin temsilcileri,
- Üniversitelerden ikiden fazla olmamak üzere en az bir temsilci, üniversite sayısının birden fazla olması durumunda her üniversiteden birer temsilci,
- Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının temsilcileri,
- Sendika temsilcileri,
- Noterler Birliği temsilcileri,
- Baroların temsilcileri,
- Derneklerin temsilcileri,
- Vakıfların temsilcileri,
- Kent konseyince kurulan meclis ve çalışma gruplarının birer temsilcisi.
II- KENT KONSEYİNİN GÖREVLERİ
Kent konseyinin görevleri aşağıdaki gibidir.
- Yerel düzeyde demokratik katılımın yaygınlaştırılmasını, hemşehrilik hukuku ve ortak yaşam bilincinin geliştirilmesini, çok ortaklı ve çok aktörlü yönetişim anlayışının benimsenmesini sağlamak,
- Sürdürülebilir gelişmenin sağlanması ve bu konuda ortaya çıkan sorunların çözümüne yönelik planların hazırlanması ve uygulanmasını sağlamak,
- Kente ilişkin temel stratejiler ve faaliyet planlarının belirlenmesinde, uygulama ve izleme süreçlerinde tüm kenti kapsayan ortak bir aklın oluşturmasına katkıda bulunmak,
- Yerellik ilkesi çerçevesinde katılımcılığı, demokrasiyi ve uzlaşma kültürünü geliştirmek,
- Kentin kimliğine ilişkin tarihi, kültürel, doğal ve benzeri değerlere sahip çıkmak ve geliştirmek,
- Kent kaynaklarının etkili, verimli ve adil kullanımına katkıda bulunmak,
- Sürdürülebilir kalkınma anlayışına dayalı kentin yaşam kalitesini geliştiren, çevreye duyarlı ve yoksulluğu giderici programları desteklemek,
- Sivil toplumun gelişmesine ve kurumsallaşmasına katkıda bulunmak,
- Çocukların, gençlerin, kadınların ve engellilerin toplumsal yaşamdaki etkinliklerini arttırmak ve yerel karar alma mekanizmalarında aktif rol almalarını sağlamak,
- Kent yönetiminde saydamlık, katılım, hesap verebilirlik, öngörülebilirlik ilkelerinin uygulanmasına katkıda bulunmak,
- Kent konseyinde oluşturulan görüşlerin değerlendirilmek üzere ilgili belediyeye gönderilmesini sağlamaktır.
III- KENT KONSEYLERİNİN ORGANLARI
Kent konseyi aşağıdaki organlardan oluşur.
- Genel Kurul
- Yürütme Kurulu
- Meclisler ve çalışma grupları
- Kent konseyi başkanı
IV-KENT KONSEYLERİ SEÇİM SÜRECİ NASIL İŞLER
Kent Konseyleri belediye teşkilatı olan yerlerde, mahalli idareler genel seçim sonuçlarını izleyen 3 ay içinde, yukarıda belirtilen üyelerin katılımı ile oluşur.
Kent konseyi genel kurulu ilk toplantısını yapmak üzere belediye başkanının çağrısı ile toplanır.
Belediye başkanının başkanlığında toplanan genel kurul, toplantıyı idare etmek üzere üyeleri arasından en az üç kişiden oluşan divan kurulunu seçer.
Divan kurulunun oluşturulmasından sonra, kent konseyi yürütme kurulu ve kent konseyi başkanı seçilir.
V-SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI VE 3.SEKTÖR
Sivil toplum kuruluşları ya da sivil toplum örgütleri, resmî kurumların dışında kalan ve bunlardan bağımsız olarak çalışan, politik, sosyal, kültürel, hukukî ve çevresel amaçları doğrultusunda lobi çalışmaları, ikna ve eylemlerle çalışan, üyelerini ve çalışanlarını gönüllülük usulüyle alan, kâr amacı gütmeyen ve gelirlerini bağışlayan veya üyelik ödemeleri ile sağlayan kuruluşlardır.
Sivil toplum örgütleri oda, sendika, vakıf ve dernek adı altında faaliyet gösterir.
Sivil toplum kuruluşları (STK’lar), devletin ve özel sektörün ulaşamadığı pek çok alanda faaliyet göstererek sosyal fayda üretmekte ve önemli bir boşluğu doldurmaktadır. İçinde bulundukları toplumsal ve kültürel değerlerin ve koşulların etkisiyle STK’lar farklı roller üstlenmiştir.
Bugün sivil toplum kuruluşu olarak tanımladığımız kuruluşlara benzer örgütlenmeler; loncalar, ahi teşkilatı ve vakıflar şeklinde tarih boyunca hep var olmuştur. Sayıları gün geçtikçe artmakta olan sivil toplum kuruluşlarının, faaliyet alanı, ölçek ve uluslararasılaşma anlamında çeşitliliği de artmaktadır.
Sivil toplumun kurumsallaşmış yapıları olan ve günümüzde “üçüncü sektör” olarak adlandırılan STK’lar toplumdaki insanların birbirleriyle ilişkisini ve güven düzeyini ifade ederken sosyal sermayenin gelişmesine katkı sağlıyor.
Sivil toplum kuruluşları (STK’lar) bugünün gelişmiş toplumlarında “üçüncü sektör” olarak niteleniyor.
Bu kavramı tanımlamak için sivil toplum, sivil toplum kuruluşları (STK), gönüllü̈ kuruluşlar, devlet/hükûmet dışı örgütler (NGO-Non Govermental Organization), yardım kuruluşları, vergi istisnası örgütler gibi birçok farklı terim kullanılıyor. Dünya genelinde kamu sektörü̈, özel sektör ve gönüllü̈ sektör (üçüncü sektör) olmak üzere üç temel sektör olduğu kabul ediliyor.
– Kamu sektörü̈, sosyal düzeni korur. Bunu meşru otorite ve kurallarla gerçekleştirir. Çoğunluğun menfaatlerini temsil eder ve politik sahada faaliyet gösterir.
– Özel sektör, mal ve hizmetlerin üretimiyle ilgilenir. Özel sektör, bireysel menfaatleri temsil eder, piyasa ortamında faaliyet gösterir ve kâr maksimizasyonunu hedefler.
– İnsanlar, kamu ve özel sektörün amaçları ve hedefleri dışında bir araya gelerek birlikler oluştururlar. Bu birlikler özel sektördeki işletmelerden ve kamu kurumlarından farklı özelliklere sahiptir ve üçüncü̈ sektörü̈ oluşturur.
Sivil toplum örgütleri, halkın çeşitli kesimlerinden meydana gelen bir grup insanın aynı hedef ve istekler doğrultusunda birleşerek sistematik bir şekilde çalışmaları doğrultusunda oluşur.
Bu örgütler genel olarak insan haklarının uygulanması ve herkesin daha iyi yaşam koşullarına sahip olması için çalışır.
- Sivil toplum kuruluşu olarak faaliyet gösterebileceğiniz ve aralarına katılarak destek olabileceğiniz bazı topluluklar şunlardır.
- Sendikalar ve işçi haklarını savunan örgütler
- Dini kuruluşlar ve dini eğitimi destekleyen topluluklar
- Belirli bir ideolojinin gelişimine ve sürekli olarak yayılmasına katkı sunmaya çalışan düşünce kuruluşları
- Kar amacı gütmeyen dernek, vakıf ve topluluklar
- Belirli bir meslek grubuna yönelik etkinlikler düzenleyen, onların maaş ve yan hakları konusunda minimum değerleri sunan, iş çevrelerini genişletmeye yarayan ve teknik eğitimlerle destek olan ticaret, sanayi, ve meslek odası kuruluşları
- Sosyal etki ve bağlılık oluşturmayı hedefleyen çeşitli siyasi partiler
- Gençleri sosyal yaşama kazandıran, hobi edinmelerini sağlayan ve arkadaş çevrelerinin genişlemesine yardımcı olan gençlik dernekleri
VII- KENT KONSEYLERİ VE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI
Türk belediyecilik sisteminde son dönem yasalarında sivil toplumun katılımı öngörülmektedir.
Bunlardan biri olan kent konseylerinin ana hedefi, sivil seçilmiş ve atanmışların ötesinde sivil inisiyatifin kent yönetimine katkısını sağlamaktır.
5393 sayılı Belediye Kanununda belediye faaliyetleri sürecinde STK lar ile olan ilişkiler konusunda hükümler bulunmaktadır.
Bu hükümlerden bazıları aşağıdaki gibidir.
5393 sayılı kanun 13. maddesi;
“Hemşehrilerin, belediye karar ve hizmetlerine katılma, belediye faaliyetleri hakkında bilgilenme” hakları olduğu belirtilmiştir. Belediye katılımı sağlar: “Belediye, hemşehriler arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi ve kültürel değerlerin korunması konusunda gerekli çalışmaları yapar. Bu çalışmalarda üniversitelerin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, sendikaların, sivil toplum kuruluşları ve uzman kişilerin katılımını sağlayacak önlemler alınır.”
5393 sayılı Kanunun 24. maddesi;
“Mahalle muhtarları ve ildeki kamu kuruluşlarının amirleri ile ildeki kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, üniversiteler, sendikalar ve gündemdeki konularla ilgili sivil toplum örgütlerinin temsilcileri, oy hakkı olmaksızın kendi görev ve faaliyet alanlarına giren konuların görüşüldüğü ihtisas komisyonu toplantılarına katılabilir ve görüş bildirebilir”
Denilmektedir.
5393 sayılı kanunun 77.maddesinde Belediye hizmetlerine gönüllü katılıma ilişkin hükümler bulunmaktadır.
“Belediye; sağlık, eğitim, spor, çevre, sosyal hizmet ve yardım, kütüphane, park, trafik ve kültür hizmetleriyle yaşlılara, kadın ve çocuklara, engellilere, yoksul ve düşkünlere yönelik hizmetlerin yapılmasında beldede dayanışma ve katılımı sağlamak, hizmetlerde etkinlik, tasarruf ve verimliliği artırmak amacıyla gönüllü kişilerin katılımına yönelik programlar uygular.49 Gönüllülerin nitelikleri ve çalıştırılmalarına ilişkin usul ve esaslar Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.”
5393 sayılı kanunun 76.cı maddesinde de STK ların yerel yönetimler sürecinde KENT KONSEYLERİ kanalı ile katkılarına ilişkin hükümler olduğu görülmektedir.
Kent konseyi Madde 76-
Kent konseyi, kent yaşamında; kent vizyonunun ve hemşehrilik bilincinin geliştirilmesi, kentin hak ve hukukunun korunması, sürdürülebilir kalkınma, çevreye duyarlılık, sosyal yardımlaşma ve dayanışma, saydamlık, hesap sorma ve hesap verme, katılım ve yerinden yönetim ilkelerini hayata geçirmeye çalışır.
Belediyeler kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, sendikaların, noterlerin, varsa üniversitelerin, ilgili sivil toplum örgütlerinin, siyasî partilerin, kamu kurum ve kuruluşlarının ve mahalle muhtarlarının temsilcileri ile diğer ilgililerin katılımıyla oluşan kent konseyinin faaliyetlerinin etkili ve verimli yürütülmesi konusunda yardım ve destek sağlar.
Kent konseyinde oluşturulan görüşler belediye meclisinin ilk toplantısında gündeme alınarak değerlendirilir. Kent konseyinin çalışma usûl ve esasları Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca hazırlanacak yönetmelikle belirlenir.
VIII-ANKARA KENT KONSEYİ ÇALIŞMALARI
İş bu yazımızda Kent Konseyleri kanalı ile yerel yönetimlerin hizmetlerinde STK katkılarına ilişkin yasal hükümleri araştırmaya gayret ettik.
Ankara Kent Konseyi GENEL KURULU 7 Temmuz 2024 tarihinde Kent Konseyi başkanı ve Yürütme Kurulunu seçmek üzere toplanacaktır.
İş bu yazımızı tamamlamadan önce; Ankara Kent Konseyi geçmiş faaliyeti döneminde yaptığı bazı hizmetlere değinmeden geçemeyeceğiz.
Ankara Kenet Konseyinin faaliyet raporu yayınlandıktan sonra ayrı ve detaylı bir yazımız daha olacaktır.
Bununla birlikte sosyal medya hesapları ve web sayfası üzerinden yaptığımız çalışmalarda Ankara Kenet Konseyinin faaliyetlerinden bazılarını bilgilerinize arz ediyorum.
- 910 adet faaliyet yaparak bu alanda bir rekor kırmıştır.
- Keza belediyecilik faaliyetleri konusunda 110 adet tavsiye kararı alarak Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığına sunmuştur.
- Ulusal ve uluslararası çok sayıda toplantılarda Kent Konseyi Temsi edilmiştir
- Su Zirvesi toplantılarına katılınmıştır
- İklim Zirvesi toplantılarına katılınmıştır
- Coğrafi işaretli ürünler zirvesi düzenlenmiştir.
- Başkent spor zirvesi düzenlendi
- Türkiye afet gerçeği konusunda çalıştay düzenlenmiştir.
- Kültür ve Sanat konusunda onlarca etkinlik yapılmıştır.
- Kırsal kalkınmayı destekleme konusunda faaliyetler icra edilmiştir.
- Ata tohumlarına özel önem verilmiş bu konuda faaliyetler icra edilmiştir.
- Dünya Turizm sektörü zirvesi Ankara’da yapılmıştır.
- Cumhuriyetin 100.yılı etkinlikleri temalı çok sayıda etkinlik düzenlendi
- Ankara şehircilik bienali düzenlendi
- Kent Araştırmaları Kongreleri düzenlendi
- Yerel Yönetimler ve Üniversiteler Buluşması düzenlendi
- Ankara Büyükşehir Belediyesi ile Ankara Kent Konseyi’nin (AKK) katkılarıyla, Ankara Ticaret Odası tarafından “Geçmişten Günümüze Başkent’te Ahilik Paneli” düzenlendi.
- Anadolu tarihi ve Kültür Değerlerini anlama Çalıştayı düzenlendi
- 5.000 Amatör Sporcu 100 Yılın Etkinliğinde Sahne Aldı
- Hitit rallisi yeniden Ankara da düzenlendi
Bağımsız Denetçiler Derneği olarak; Genel Kurul DELEGESİ olduğumuz Ankara Kent Konseyine ve sayın başkanı Halil İbrahim YILMAZ başkana yeni görev dönemlerinde de başarılar diliyoruz.
Abdullah ÇAVUŞ/Bağımsız Denetçiler Derneği Başkanı
