Abdullah ÇAVUŞ – BİLGİ & DENEYİM PAYLAŞIM PORTALI “Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim. Öğrenmeye çalışıyorum ve Öğretmeyi seviyorum” Konfüçyüs
İlgili Yazılar
3093 SAYILI TRT GELİRLERİ KANUNUN DİĞER MALİ KANUNLARLA OLAN İLİŞKİSİ
Abdullah ÇAVUŞ/E. Vergi Müfettişi
3093 sayılı TRT Gelirleri Kanunu 04.12.1984 tarihinde kabul edilmiş ve 15.12.1984 tarihinde resmi gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
3093 sayılı kanunun kapsam ve amaç başlıklı 1. Maddesi aynen aşağıdaki gibidir.
“Türkiye Radyo – Televizyon Kurumuna devamlı ve yeterli gelir kaynağı sağlamak amacıyla hazırlanan bu Kanun; radyo, televizyon, video ve birleşik cihazlar ile görsel ve/veya işitsel yayınları alabilen her türlü cihazlardan alınacak ücretler, elektrik enerjisi hasılatından ayrılacak paylar ile çeşitli gelirlerin tahakkuk, tahsilat işlemlerini kapsar.”
3093 sayılı kanun 10 maddelik kısa bir kanun olmasına rağmen uygulama açısından diğer bir çok kanunun 3093 sayılı kanunu ilgilendiren hükümlerinin iyi bilinmesi gerekmektedir.
Aşağıda detayları verileceği üzere 3093 sayılı kanun 10 maddelik bir kanun olmasına rağmen uygulama açısından kendi dışında toplam 11 ayrı kanun ile ilişkisi bulunmaktadır.
Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Anayasamızın 133. maddesi gereği Ülkemizde Kamu Hizmeti Yayıncılığı yapmakla görevlendirilmiş tek yayın kuruluşudur.
1961 ve 1982 Anayasalarında TRT’ye ilişkin hükümler mevcuttur. TRT’nin özerkliği ve yayınlarının tarafsızlığı da Anayasa güvencesine alınmıştır.
Özerkliğin iki unsuru bulunmaktadır. Mali Özerklik ve İdari Özerklik. Mali özerklik için kamu yayıncısı kurumların genel bütçenin dışında gelir unsurlarına sahip olması ve bu yönüyle siyasi otoriteye bağımlı olmaması gerekmektedir.
Kamu Hizmeti Yayıncılığı, “Halk için yapılan, halk tarafından finanse edilen ve halk tarafından kontrol edilen” yayıncılıktır.
Tekrar ifade etmek gerekirse; Kamu Hizmeti Yayıncılarına tanınmış olan özerklik ve tarafsız yayın yapma sorumluluğunun yerine getirilebilmesi için öncelikle mali özerkliklerinin sağlanmış olması gerekmektedir.
Anayasa ve Kuruluş Kanunu ile TRT’ye verilmiş olan Kamu Hizmeti Yayıncılığı görevi, tüm gelişmiş dünya ülkelerinde de benzer kurumlara verilmiş durumdadır.
Prag’da 7-8 Aralık 1994 tarihlerinde toplanan ve ülkemizin de katıldığı Avrupa Bakanlar Konferansı’nda “Kamu Yayıncılığının Geleceği” hakkında alınan 1 nolu kararda; kamu hizmeti yayıncılarının kamusal misyonlarını yerine getirebilmelerini garanti edebilmek için ihtiyaç duydukları istikrarlı ve güvenli finansal kaynağı sağlamaları konusunda, devletlerin yükümlülükleri vurgulanmıştır.
Daha sonra, Avrupa Konseyinin 11.09.1996 tarihli “Kamu Yayıncılığının Bağımsızlığının Garanti Edilmesi” hakkındaki 10 sayılı Tavsiye Kararı da ilave ilkeler getirmiştir. Bu belge de, kamu yayın kuruşlarının kurumsal özerkliğinin ve yayın muhtevası yönünden bağımsızlığının garanti edilmesine duyulan ihtiyaca ışık tutmaktadır. Karar özellikle ruhsat ücretleri ve devlet bütçesinden ödenecek pay gibi kaynakların garanti edilmesine özel bir önem vermektedir.
01.05.1999 tarihinde ise, yeni Avrupa Topluluğu Antlaşmasının yürürlüğe girmesiyle üye ülkelerde bu anlaşmanın bir parçası haline gelen “Kamu Yayıncılığı Hakkındaki Amsterdam Protokolü” üye devletlerin kamu yayıncılığını tanımlayarak, gerekli finansal kaynağı sağlamakla yükümlü olduklarını bir kez daha teyit etmektedir.
Keza bir çok diğer uluslararası mevzuatta da Kamu Hizmeti Yayıncılığının finansmanının siyasi otoriteye bağlı olmadan sağlanması, bu tür yayıncı kuruluşlara sağlam, sürekli ve yeterli gelir kaynaklarının temin edilmesi gerektiğine yönelik hükümler bulunmaktadır.
Yayın kuruluşlarının kamusal görevlerini yerine getirmelerinde finansmanın önemi çeşitli uluslararası siyasi ve hukuki belgelerde ifadesini bulmuştur. Kamu yayıncılığının finansmanı sadece mali bir nitelik taşımamaktadır.
Finansman kaynakları ve bunların sağlanış yöntemi, yayın içeriğini ve kuruluşlarının yapısını da doğrudan belirlemektedir. Finansal sistem için yapılacak tercih bu anlamda kamu yayıncılığının niteliğini belirleyecek hayati bir tercihtir.
Ülkemizde ise bu amaçla 1984 yılında 3093 sayılı TRT Gelirleri Kanunu çıkarılmıştır.
3093 sayılı kanunun kapsam ve amaç başlıklı 1. Maddesi aynen aşağıdaki gibidir.
“Türkiye Radyo – Televizyon Kurumuna devamlı ve yeterli gelir kaynağı sağlamak amacıyla hazırlanan bu Kanun; radyo, televizyon, video ve birleşik cihazlar ile görsel ve/veya işitsel yayınları alabilen her türlü cihazlardan alınacak ücretler, elektrik enerjisi hasılatından ayrılacak paylar ile çeşitli gelirlerin tahakkuk, tahsilat işlemlerini kapsar.”
Toplam 10 maddeden oluşan 3093 sayılı kanunda, vergi kanunlarında olduğu gibi usule ilişkin düzenleyici hükümler bulunmamaktadır.
3093 sayılı kanun 10 maddelik kısa bir kanun olmasına rağmen uygulama açısından diğer bir çok kanunun 3093 sayılı kanunu ilgilendiren hükümlerinin iyi bilinmesi gerekmektedir.
Aşağıda detayları verileceği üzere 3093 sayılı kanun 10 maddelik bir kanun olmasına rağmen uygulama açısından kendi dışında toplam 11 ayrı kanun ile ilişkisi bulunmaktadır
Bilindiği üzere, genel vergi hukuku açısından TRT Gelirleri vergi benzeri olup parafiskal gelir grubu içerisinde yer almaktadır.
Bu nedenle vergilendirme aşamalarının yanında, beyanname benzeri kanunda süreleri belirtilen diğer yükümlülüklerin süresinde yerine getirilmemesi halinde mükelleflere uygulanacak usulsüzlük cezaları ve diğer müeyyidelerin yanında zamanaşımı, tebligat yapılacak kimseler, tebligat usullerine ilişkin düzenlemeler 3093 sayılı kanunda bulunmamaktadır.
Bununla birlikte 3093 sayılı kanunda diğer bazı kanunlara atıf yapılmaktadır. Son olarak 3093 sayılı kanunda atıf yapılmamış olsa da yapılan bazı düzenleyici işlemler doğrudan 3093 sayılı kanunu ilgilendirmektedir. Örneğin bandrolsüz cihaz satanlar adına kesilecek olan para cezası 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ilgilendirmektedir.
3093 Sayılı TRT Gelirleri Kanunu İle İlişkili Diğer Kanunlar aşağıdaki gibidir.
- 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun,
- 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu,
- Borçlar Kanunu ödeme ve kıst ödemeye ilişkin hükümler, genel hükümleri
- 213 sayılı Vergi Usul Kanunu İncelemeye ilişkin hükümleri
- Genel Vergi Hukuku, vergilendirme aşamaları, tarh, tebliğ, tahakkuk, tahsile ilişkin hükümler,
- 5326 Sayılı Kabahatler Kanunu,
- Katma değer Vergisi Kanunun ithalatta matraha dahil olan unsurlara ilişkin hükümleri,
- TRT enerji payı hesabında matraha dahil olan unsurlar açısından EPDK enerji mevzuatı,
9. Tek Düzen hesap Planın, Bilanço, Mizan, Gelir Tablosuna ilişkin hükümleri
10. Bandrole tabi cihaz ithalatları yönüyle gümrük mevzuatının ilgili kısımları
11. 7201 sayılı Tebligat Kanunu
Görüleceği üzere 3093 sayılı kanun hükümlerinin doğru olarak uygulanabilmesi için yukarıda belirtilen çok sayıdaki kanununu 3093 sayılı TRT Gelirleri Kanununu ilgilendiren hükümlerinin bilinmesi gerekmektedir.
