5- 3093 sayılı kanunun 4/a-10 bendinde yer alan “Yukarıda sayılan cihazların dışında kalan ve görsel ve/veya işitsel yayınları alabilen her türlü cihazlar” cümlesinden ne anlamak gerekiyor?
3093 sayılı kanundaki bu ifadeden anlamamız gereken şey;
Bu Kanundaki cihaz ifadesi asli fonksiyonu farklı olsa dahi dâhili tuner, internet veya başka bir yolla ilave bir yazılım veya donanım desteği olsun veya olmasın her türlü görsel ve/veya işitsel yayınları alabilen cihazın bütününü ifade eder.
3093 sayılı kanunun daha önce 4 maddesinin 6.cı bendinde yapılmış olan düzenleme 18.6.2017 ve 7033 sayılı kanun ile yapılan değişiklik sonucu 10.bent olarak teselsül etmiştir.
Bu maddenin değişmeden önceki eski hali ise “Yukarda sayılanların dışında kalan radyo ve televizyon yayınlarını almaya yarayan her türlü cihazlar” ibaresi şeklindeydi.
Gelişen teknolji ile klasik radyo/TV yayıncılığı devri kapanmış olup günümüzde teknolojik olan hemen her cihaz ya orijinal haliyle yada bir program veya donanım eklenmek suretiyle radyo ve TV yayınlarını alabilecek hale gelmektedir.
3093 sayılı Kanunun 4-a- 6. bendi kapsamında kalan ürünlerin teknolojik gelişmeye paralel hızla artması, iletişim sektöründeki teknolojik gelişmeler sonucu 3G teknolojisi konuşulmakta iken birdenbire 3 D den bahsedilmeye başlanılmış olması ayrıca uydu alıcılarının da içinde olduğu Set-Top Box cihazlarının piyasaya girmesi ve eski tip Video’ ların yerini teknik donanımları çok daha yüksek olan kaydetme ve gösterme özelliğinin yanında depoladığı kayıtları kendi işletme sistemi sayesinde özel kod ve isimler ile koruyabilen sistemler çıkması, motorlu araçlarda ve kara taşımacılığında koltuk arkası TV sistemi veya eğlence sistemi veya monitör sistemi vs.. adları altında farklı ticari tanımlamalar kullanılarak ithalatı yapılan, koltuk arkası araç kafalıklarına takılabilen cihazlar ve son zamanlarda yaygın bir şekilde araçların çakmak girişine takılan ve yüklenilen müziklerin dinlenilmesini sağlayan Fm Transmitter’lar ile son olarak masa üstü bilgisayarlar ile laptopların yanında yüksek teknolojiye sahip dokunmatik ipad’larda video özelliğinin yanında radyo televizyon yayınlarını alma özelliklerinin bulunmasından dolayı TRT bandrolüne tabi cihaz sayıları artmış bulunmaktadır.
Bununla birlikte uygulamada 3093 sayılı kanunda ismen sayılanların dışında kalıpta TRT uygulamasında bandrole tabi tutulmak istenilen bazı cihazların satıcıları cihazlarının ismen sayılmadıkları ve/veya cihazların orijinal hallerinde radyo/TV yayınlarını alma özellikleri bulunmadığı gerekçeleriyle zaman zaman TRT ile bazıları yargıya taşınan ihtilaflar yaşanmıştır.
Anılan maddede cihaz isimleri tek tek sayılmadan, genel bir tanımla “radyo ve televizyon yayınlarını almaya yarayan her türlü cihaz” ibaresi kullanılmasından hareketle bazı firmalar sattıkları cihazların kanunda ismen sayılmamış olmasından dolayı TRT tarafından yapılan idari işlemi dava konusu yapmıştır.
Nitekim kanunun metninde ismen sayılmayan UYDU cihazları ile ilgili olarak Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulunun vermiş olduğu aşağıda özeti verilmekte olan kararda da bu durum açıkça görülmektedir.
Danıştay Dava Daireleri Kurulun’un konuya ilişkin kararı özetle aşağıdaki gibidir.
“Danıştay Onuncu Dairesince; 91/2539 ve 93/3912 sayılı Bakanlar Kurulu Kararlarının ticari ithalat amacı dışında yurtdışından getirilecek cihazlardan alınacak bandrol ücretini belirleyen düzenlemeler olması dolayısıyla bu davada incelenmelerine olanak bulunmadığı, davacı şirket tarafından bandrolsüz olarak satışa sunulan uydu alıcıları için bandrol ücreti ve ceza tahakkuku işlemine yönelik uyuşmazlığın çözümü için bilirkişi incelemesi yaptırıldığı, 3093 sayılı Yasanın 4. maddesinin (a) fıkrasının 6. bendinde yer alan hükmün uydu alıcılarını içermediği biçiminde bilirkişi raporu düzenlendiği, rapordaki saptamalar göz önünde bulundurularak işlemin dayanağı olan yasa maddesinin kapsamının değerlendirilmesinden insanların algılayabileceği türde işaret üretmeyen uydu alıcılarının bandrol ücretine tabi olmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle, Bakanlar Kurulu Kararlarına yönelik davanın reddine, bandrol ücreti ve para cezası tahakkukuna ilişkin işlemin iptaline karar verildiği anlaşılmıştır. 3093 sayılı Türkiye Radyo Televizyon Gelirleri Kanununun ithal veya imal edilen hangi cihazların bandrol ücretine tabi olduğunu belirleyen 4. maddesinin (a) fıkrasının ilk 5 bendinde cihaz ismi sayılması yoluna gidilmişken, 6. bendinde “yukarıda sayılan cihazların dışında kalan ve radyo televizyon yayını almaya yarayan her türlü cihaz” tanımına yer verilerek, bu cihazların da bandrol ücreti ödeme yükümlülüğüne tabi olduğu belirtilmiştir. Anılan bu hüküm iletişim alanındaki hızlı teknolojik değişim karşısında, maddenin diğer fıkralarında ayrı ayrı sayılan cihazlar dışında kalan ancak benzer fonksiyonlara sahip cihazların da bandrol ücreti yükümlülüğü kapsamına alınması amacıyla getirilmiştir. 6. bent kapsamına girecek cihazların ancak doğrudan göze ve/veya kulağa hitap eden cihazlar olması gerekmemekte, radyo ve televizyon yayınını almaya yarayan her türlü cihazın bu bent kapsamında değerlendirilmesi gerekmekte olduğundan dolayı, uydu alıcılarının da söz konusu 6. bent kapsamında olduğunun kabulü gerekir. Bu durumda, davacının ithal ettiği uydu alıcıları için 3093 sayılı Yasanın 4. maddesinin (a) fıkrasının 6. bendi gereğince bandrol ücreti ödenmesi gerektiğinden ve bandrol ücreti ve para cezası tahakkukuna ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmediğinden, davanın bu kısmında iptal kararı verilmesinde hukuki isabet bulunmamaktadır.” E: 1998/218, K: 1999/335, Karar tarihi: 08.03.1999
2017 yılında 7033 sayılı kanunla yapılan değişiklik ile ihtilaflara son verecek şekilde daha açık ve net anlaşılır bir ifade eklenmiştir.
Bugün için bu cihazlardan bazıları aşağıdaki gibidir.
1- Radyolu kulaklık | 2-DVD-VCD player ve benzerleri | 3-MP3/MP4 çalar ve benzerleri | 5-Radyolu ve/veya TV’li saat | 4-Radyolu ve/veya TV’li ışıldak |
6- Radyolu kalemler | 7-Radyolu fotoğraf makinesi | 8-Radyolu adımsayar | 10-Radyolu kalemler | 9–Radyo ve/veya televizyon eklentili koşu bantları |
11-Radyo/TV yayını alabilen navigasyon cihazları | 12-Radyo ve/veya TV’li banyo sistemleri | 13 -Bunların
Dışında kalan radyo/tv yayını alan her diğer cihazlar |